De eerste boetes voor het manipuleren van de wisselkoersen zijn een feit: UBS, HSBC, Citi, JPMorgan en RBS hebben een gecombineerde schikking van 2,7 miljard euro getroffen met Amerikaanse, Britse en Zwitserse toezichthouders. De Britse toezichthouder Financial Conduct Authority (FCA) was leading in het onderzoek, aangezien het manipuleren van de wisselkoersen (uitleg hier) grotendeels in Londen heeft plaatsgevonden. Veertig procent van de wereldwijde handel in valuta’s verloopt via de valutadesks van in Londen gevestigde banken.

Falend controlemechanisme

De FCA heeft in dit schandaal een nieuw record in The City gevestigd: ze heeft voor 1,4 miljard euro aan boetes opgelegd. In een toelichting geeft de toezichthouder aan dat banken tussen 1 januari 2008 en 15 oktober 2013 door het ‘ineffectieve controlemechanisme’ de zogeheten G10 spot FX traders – de valutahandelaren die verantwoordelijk zijn voor de 10 belangrijkste valuta’s - de mogelijkheid hebben geboden het bankbelang bóven dat van klanten en andere stakeholders te plaatsen. ‘Banken hebben gefaald op het gebied van risicomanagement met betrekking tot vertrouwelijkheid, belangenverstrengeling en handelsgedragingen. De handelaren hebben vertrouwelijke informatie over hun client orders gedeeld met andere handelaren en geprobeerd om de G10-wisselkoers te manipuleren in samenzwering met andere banken,’ aldus de Britse toezichthouder.

Matchen versus manipuleren

De Zwitserse bank UBS wordt met 640 miljoen euro het zwaarst aangeslagen, omdat ze volgens de FCA in de voorgaande twee jaar meldingen van klokkenluiders genegeerd heeft over misstanden bij de valuta-desk. Van dat bedrag gaat overigens 110 miljoen euro naar de Zwitserse toezichthouder Finma, die deze boete oplegt, omdat UBS niets heeft gedaan met een klokkenluidersrapport over mogelijke manipulatie van de koersen van edemetalen. Het wordt de Royal Bank of Scotland (RBS) aangerekend dat wisselkoersmanipulatie heeft plaatsgevonden óndanks dat er in 2010 en 2012 klanten melding maakten van het schenden van de vertrouwelijkheid. RBS-handelaren zouden hun client orders hebben gedeeld met handelaren van andere banken. In een achtergrondartikel op Follow The Money kwam al naar voren dat het onderling matchen van koop-en verkooporders vrij gebruikelijk was, maar dat er een dunne lijn is tussen matchen en manipuleren. Het is nu aangetoond dat belangrijke dagelijkse wisselkoersen zoals de dagelijkse 'London fix' zijn gemanipuleerd via het principe 'banging the close'.

Meer wachtenden in de rij

De nu bekendgemaakte schikking van 2,7 miljard euro heeft enkel betrekking op de vijf genoemde banken en de Britse toezichthouder FCA, de Amerikaanse Commodity and Futures Trading Commission (CFTC) en het Zwitserse Finma. De verwachting is dat er ook minimaal nog een schikking komt met Barclays. De schikking voor deze Britse bank, die in het derde kwartaal al een extra reservering maakte van 640 miljoen euro voor een boete, zou volgens de FCA om ‘commerciële redenen’ nog niet tot stand zijn gekomen. Deutsche Bank, jarenlang marktleider op het gebied van valutahandel, ontbreekt verrassend genoeg nog in de eerste schikkingsronde.

Als icing on the cake kunnen banken ook nog een stortvloed aan civiele procedures verwachten

Het hoofdpijndossier voor banken kan nog niet opgeborgen worden, want er liggen nog meer boetes in het verschiet. Er is nu weliswaar een schikking met de Amerikaanse toezichthouders CFTC (commodities), maar zowel het Amerikaanse minister van Justitie als de financiële toezichthouder van New York zijn nog bezig met een onderzoek naar wisselkoersmanipulatie. Laatstgenoemde toezichthouder staat onder leiding van de inmiddels gevreesde Benjamin Lawsky bijgenaamd 'La Terreur de Wall Street'. Deze hyperambitieuze fraudejager wist met zijn New York’s Department of Financial Services in de afgelopen jaren al verschillende banken voor honderden miljoenen op de knieën te krijgen. Daarnaast is er ook nog een Britse bedreiging in de vorm van het Serious Fraud Office dat sinds de zomer fanatiek bezig is met een strafrechtelijk onderzoek. Als icing on the cake kunnen banken ook nog een stortvloed aan civiele procedures verwachten. De FCA gaf in haar statement al aan dat door de manipulatie klanten zijn benadeeld. Daarmee zet de toezichthouder de deur open naar schadeprocedures van multinationals en pensioenfondsen die bij de manipulatieve valutadesks aanklopten om vreemde valuta afkomstig van buitenlandse deelnemingen om te wisselen naar de valuta waarin in hun jaarrekeningen mee wordt gewerkt.