Hebben we ook maar iets geleerd van de financiële crisis? Op papier gaat het nu beter met de economie. Maar grote groepen mensen merken daar niets van. Okay, er is weer wat groei, de werkloosheid neemt af consumenten geven weer geld uit. Tegelijk nemen de schulden toe, ze zijn zelfs groter dan vóór de crisis. Schuld is de brandstof van het herstel. 

Dat zet je aan het denken. 

Die enorme economische crisis die ons in 2008 midscheeps raakte, heette die niet oorspronkelijk de ‘kredietcrisis’, ofwel de schuldencrisis? 

Zijn we slaven van het krediet geworden?

Het antwoord daarop luidt natuurlijk ‘ja’. En de wijze waarop we die crisis zijn gaan bevechten is door meer schulden te maken en die centen vooral te steken in levenloze stenen en financiële markten. Huizen en beleggingen, dus. 

Tegelijkertijd nam de kredietverlening van banken aan bedrijven af. Een hypotheek op de aankoop van een huis is gemakkelijker te krijgen dan een lening voor een nieuwe fabriek. De financiële economie heeft de overhand op de reële economie. Wat betekent dat?

We zien het beter gaan, maar zijn we intussen geen slaven van het krediet geworden? En staan we daardoor aan de vooravond van een nieuwe, nog grotere crisis? Kunnen we nog iets aan die schuld gedreven economie doen? Het is daarom tijd om eens stevig over een nieuwe, betere economie te praten. 

De presentatie van het Gepeperd Gesprek is deze avond in handen van FTM-hoofdredacteur Eric Smit en televisiemaker Jort Kelder, die net met Arno Wellens van 925.nl een boek over de euro heeft geschreven. 

Gasten zijn onder meer:

Dirk Bezemer

Hoogleraar economie in Groningen. Op 14 maart hield Bezemer zijn oratie ‘Waarom schuldverschuiving Nederlandse hoogconjunctuur kwetsbaar maakt’ bij de aanvaarding van zijn hoogleraarschap in de economie van de internationale financiële ontwikkeling aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘70 procent van al het geld wordt besteed aan leningen en hypotheken. Geld dat grotendeels niet ten goede komt aan de economie. Hierdoor kan de totale schuldenlast zo groot worden dat er opnieuw een crisis op de loer ligt. De andere 30 procent gaat naar bedrijven die een goed en innovatief ondernemingsplan hebben. Daar heeft de economie wat aan,’ zegt Bezemer. Volgens hem is het van het grootste belang dat we meer inzicht krijgen in wat de invloed van schuld is op een economie. De rede van Bezemer zal ook een leidraad vormen in ons gepeperde gesprek.

Maarten Schinkel

Journalist, schrijver, econoom en politicoloog die in NRC zijn kijk op macro-economische ontwikkelingen ontvouwt. Schinkel maakt zich al jaren zorgen over de stabiliteit van het financiële systeem en ziet de enorme ophoping van schulden met een diep gefronst voorhoofd aan. ‘Worden we de gijzelaar van onze schulden, en zijn we dat eigenlijk niet al een jaar of twintig?’, schreef hij in zijn eigen krant. Voor VPRO’s Tegenlicht werkte hij mee aan de aflevering Geldscheppers waarin het stimuleringsprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB) kritisch onder de loep werd genomen.

Theo Kocken

Theo Kocken is hoogleraar economie (risk management for financial institutions) aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daarnaast is hij ceo van het risk managementbedrijf Cardano dat hij in 2000 oprichtte en dat 160 werknemers telt, verdeeld over vestigingen in Rotterdam en Londen. Met Cardano adviseert hij met name pensioenfondsen hoe ze derivaten in moeten zetten om risico’s af te dekken. Kocken staat tegelijkertijd om zijn kritische kijk op de financiële sector bekend. Samen met Monty Python-lid Terry Jones maakte hij de film Boom Bust Boom waarin op hilarische wijze de gruwelijke consequenties van irrationeel financieel gedrag op de korrel wordt genomen.