Drie dagen les in ‘moeiteloos manifesteren’ (prijs: 995 euro), leren masseren (prijs: 999 euro) of een wijncursus (‘We drinken per avond acht verschillende soorten wijn, dus je wordt flink aan het werk gezet’, prijs: 995 euro). Wie door het scholingsregister van STAP (Stimulering Arbeidsmarkt Positie) bladert, valt iets op: een aanzienlijk deel van de STAP-cursussen kost (nét geen) 1000 euro.  

Dat is niet voor niks: de overheid vergoedt STAP-cursussen tot een bedrag van 1000 euro. Voor de cursist maakt het weinig uit of een opleiding honderd of duizend euro kost. Daarom bieden veel opleiders cursussen vlak onder die grens aan, zo blijkt uit gegevens van ruim 215.000 aanvragen uit 2022, die Follow the Money opvroeg met de Wet open overheid (Woo). 

‘We hebben heel wat lopen puzzelen,’ schrijft massage-opleidingsinstituut Kiom. ‘Zodat het bij-, na- of omscholen voor jou helemaal gratis wordt.’ Het resultaat: negen nieuwe opleidingen van precies 999 euro. 

Op 28 februari gaat de nieuwe aanvraagronde van STAP van start. Maandenlang lag het programma stil, omdat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) onderzoek deed naar mogelijk misbruik bij opleiders. De regeling zou niet gebruikt worden waar hij voor bedoeld is: bijscholing vergoeden voor mensen die hun positie op de arbeidsmarkt willen versterken. 

Follow the Money toonde begin januari aan dat een groot deel van het geld terechtkwam bij cursussen van bedenkelijk allooi: zo ging er 2 miljoen euro naar de bitcoincursus van Madelon Vos (beter bekend als Misss Bitcoin). Vorig jaar zomer schreef RTL Nieuws al dat veel opleiders hun prijzen verhoogden om meer aan STAP te verdienen. 

Op grond van de prijsstijgingen heeft het ministerie tot nu toe geen enkele opleiding beticht van oneigenlijk gebruik van de regeling, schrijft een woordvoerder bij navraag. Om te beoordelen of er sprake is van oneigenlijk gebruik zegt het ministerie te kijken of een cursus een ‘marktconform tarief’ hanteert: de prijs moet overeenkomen met vergelijkbare cursussen buiten de regeling.

Ruim 33 procent van de gevolgde STAP-cursussen kostte in 2022 tussen de 900 en 1000 euro. Tussen de eerste en laatste aanmeldronde nam het aandeel cursussen in die categorie toe van 31,5 naar 37 procent. Ook de gemiddelde kosten van de gevolgde opleidingen stegen van 806 naar 872 euro per toegekende aanvraag. 

Dezelfde trend is in het aanbod waar te nemen: de prijzen van opleidingen die vanaf het begin tegen het maximum zaten, stegen tussen de verschillende rondes nauwelijks (0,3 procent), terwijl dat wel hard ging voor opleidingen die aan het begin van STAP onder de 800 euro kostten. Door cursussen voor meer geld aan te bieden, raakt de beperkte geldpot sneller op, met als gevolg dat steeds vaker ‘nee’ wordt verkocht. 

Prijsschieters 

Opleiders proberen op verschillende manieren het maximale uit de regeling te halen. Een veelvoorkomende manier is het opfleuren van een bestaande cursus om de prijs vervolgens naar de 1000 euro-grens te duwen. 

Neem The Wedding Course, een online cursus bruidsfotografie à 699 euro van The Sunfield Academy (totale STAP-omzet ruim 255 duizend euro), waarin je volgens de website in negen modules wordt klaargestoomd voor ‘the big day’. Maar de STAP-editie bracht per cursist 999 euro in het laatje voor eigenaar Eliene Sonneveld (‘fotograaf, avonturier en lichtjunkie’). 

Veel opleiders voegen modules of ‘communities’ toe aan bestaande cursussen en gooien vervolgens het lesgeld omhoog

In deze speciale editie krijgen de cursisten er twee ‘fantastische cadeau’s’ bij, zo staat op de website: twee online masterclasses in lichtbewerking. Veel opleiders doen hetzelfde: online modules en ‘communities’ toevoegen aan bestaande cursussen, om vervolgens het lesgeld omhoog te gooien. Volgens Sonneveld betreft het geen prijsstijging: ‘Mensen mogen maar één keer per jaar een STAP-budget aanvragen. Door cursussen te combineren, maken we daar optimaal gebruik van.’ 

Ook Misss Bitcoin, die met een totale omzet van ruim 2 miljoen euro de populairste STAP-cursus had, verhoogde de prijzen flink: waar haar online beleggingscursus in juni 2021 nog 249,95 euro kostte, was dat in 2022 op z’n hoogtepunt 897 euro. Van het UWV ontving Vos 797 euro subsidie per cursist. Zonder de prijsstijging zou Vos ‘slechts’ 6 ton hebben verdiend aan STAP. 

Vos zou haar opleiding daarvoor ‘compleet hebben vernieuwd’, vertelt ze aan Follow the Money: ‘Eens in de zoveel tijd nemen we de tijd om de opleiding actueel te houden, naar een hoger niveau te tillen en nieuwe inzichten te delen.’ Zo bevat de vernieuwde cursus meer video’s en krijgt de cursist een jaar lang speciale ondersteuning. Met een statement op haar website laat Vos weten met het STAP-programma gestopt te zijn. De prijs van haar opleiding is intussen gezakt naar 599,95 euro. 

Snoepreisjes zijn nu verboden

Andere opleiders zetten compleet nieuwe lesprogramma’s op voor STAP. De prijs van die ‘specials’ komt meestal op dezelfde bedragen neer: 995, 999 of 1000 euro. Online zijn talloze voorbeelden te vinden. 

Zo startte opleider HOBP met de ‘Bol.com kickstart cursus’ (totale STAP-omzet 210 duizend euro). Voor 990 euro per cursist maakt Andy de Wit – Hij opereert vanuit zijn kantoorpand Millionaires Mine en zette daar samen met andere Bol.com-verkopers al 12 miljoen euro om, aldus zijn eigen website – cursisten wegwijs in de wereld van dropshipping. 

HOBP zette een online platform op voor STAP (‘Stapwijz’). Ook is de Bol.com-cursus terug te vinden op een promotieplatform. ‘Unieke kans: promoot onze GRATIS cursus (t.w.v. 990 euro) en krijg maar liefst 100 euro per succesvolle aanmelding,’ staat er. 

‘De eenduidigheid van alle cursussen 990 euro te maken, is marketingtechnisch lekker’

Mees Wijnants, de (f)influencer die het in januari bij Op1 opnam voor oud-kickbokser Andrew Tate, die vastzit in Roemenië op verdenking van mensenhandel en verkrachting, promoot de ‘gratis’ cursus op zijn website. 

Met ingang van de nieuwe STAP-ronde is het aanbieden van cadeaus of snoepreisjes verboden. Mede-eigenaar van HOBP Raymond Diemer: ‘Het klopt dat onze cursus nog gepromoot wordt. Die acties liepen nog. Maar met de komende STAP-rondes en het aanscherpen van de regels gaan we daar kritischer naar kijken.’ 

Over de prijzen zegt Diemer: ‘We hebben gekozen voor eenduidigheid, door ze allemaal 990 euro te maken. Dat is marketingtechnisch lekker, en de kosten van de cursussen verschilden toch niet zoveel.’

Losse masterclasses bundelen

Ook de Klarenbeekse Sunfield Academy zette naast The Wedding Course een speciale STAP-cursus op: ‘Fotografie & More’. De prijs van die opleiding is 999 euro. De ‘nieuwe’ cursus geeft toegang tot online masterclasses die eerder los verkocht werden. ‘Er is echt VEEL te bekijken dus – we noemen het niet voor niks de Netflix voor fotografen,’ belooft de website. 

Fotografie & More bestaat inderdaad uit meerdere online cursussen samengevat in een ‘groter stappenplan’, laat Sonneveld weten. ‘Maar we hebben ook elke twee weken contact met onze deelnemers om hun voortgang in de gaten te houden, en in onze community hebben we meerdere specialisten die vragen kunnen beantwoorden.’ 

De Amsterdamse Growth Tribe Academy, met een totale STAP-omzet van ruim 8 miljoen euro de op drie na grootste ontvanger van 2022, spant de kroon als het gaat om nieuwe cursussen. Van de twintig lucratiefste cursussen zijn er maar liefst zeven van de Growth Tribe. Vier cursussen leverden ieder meer dan een miljoen euro op, de ‘bestseller’, ‘digital marketing certificate’, zelfs 1,5 miljoen euro. 

Allemaal werden ze opgezet voor STAP en hadden ze hetzelfde prijskaartje: 995 euro. In de nieuwe STAP-ronde biedt de ‘tribe’ vijftien cursussen aan, waarvoor er maar voor één moet worden bijbetaald. Growth Tribe heeft niet gereageerd op vragen van Follow the Money. 

Gefocust op de 1000 euro-grens

Ook de vier andere grootste STAP-omzetters, Laudius, NTI, LOI en NHA boeken winst door de prijzen van hun STAP-cursussen omhoog te gooien, blijkt uit een analyse van alle 215.000 aanmeldingen. 

Bij koploper NHA zijn de prijzen sinds het begin van STAP met 23,2 procent gestegen, bij NTI was dat 9,2 procent, LOI ging met 8,4 procent omhoog, en Laudius met 7,7. 

Laudius steeg het minst hard, maar had wel de duidelijkste focus op de 1000 euro-grens. In de eerste ronde was al 26,7 procent van de aanvragen voor cursussen tussen de 900 en 1000 euro, in de rondes daarna steeg dat verder en zat het tussen 33,1 en 41,2 procent. 

Prijzen opdrijven

Niet alle prijsstijgingen zijn uit de 215.000 aanmeldingen te halen. Veel opleidingen werden vlak voor het begin van STAP duurder gemaakt, blijkt uit een analyse van honderden gearchiveerde internetpagina’s. Neem de opleiding budgetcoach bij Laudius: in de zomer van 2021 nog 149 euro, maar in de eerste STAP-ronde betaalde het UWV 549 euro per cursist. 

De grote opleiders gebruikten verschillende handigheidjes om de prijzen onder STAP op te drijven. Zo vinkt NHA wanneer STAP-cursisten afrekenen automatisch allerlei extra’s aan. Een cursus ‘Fitnesstrainer A’ lijkt in eerste instantie 549 euro te kosten, maar na het selecteren van een STAP-aanmelding verandert de prijs naar 937,95 euro: ineens zijn er een getuigschrift, inschrijfgeld en drie examens bijgekomen. 

‘Met een simpele muisklik kunnen die opties weer uitgevinkt worden’

In de meeste gevallen lopen die extraatjes op tot een totaal van nét onder de duizend euro. De kans dat cursisten hierover klagen of de extra’s wegvinken, is daardoor klein, want tot die grens hoeven ze niks bij te betalen. 

Toch moeten de aangevinkte extraatjes volgens een woordvoerder van NHA niet als prijsstijging worden gezien. ‘Met een simpele muisklik kunnen de opties weer uitgevinkt worden. In de situatie dat wij deze opties niet standaard aanklikken, en iemand vergeet vervolgens een examen aan te vinken, is dat achteraf niet meer te herstellen. Het is voor de student alleen nog mogelijk om zelf voor het examen te betalen. Dat is voor een STAP-student niet de bedoeling.’ 

Concurrent Laudius (totale STAP-omzet 10,1 miljoen euro) paste eenzelfde kunstgreep toe: STAP-cursisten krijgen automatisch een examen van 125 euro, dat zij niet kunnen uitvinken. Opnieuw blijven de kosten in veruit de meeste gevallen onder de duizend euro en hoeft de cursist dus niet in de eigen buidel te tasten. 

Ook een woordvoerder van Laudius zegt dat het instituut genoodzaakt is de 125 euro te selecteren: ‘De STAP-regeling schrijft voor dat een deelnemer een actieve studiehouding aanneemt en zijn opleiding verplicht afrondt. Het met een positief resultaat afronden van het examen is hét bewijs dat een student serieus met deze opleiding bezig is geweest en de lesstof ook daadwerkelijk beheerst.’