Gerrit Zalm, voormalig bestuursvoorzitter van ABN Amro laat zich voor het eerst kritisch uit over twee controversiële fiscale financieringstransacties die de bank in 2011 en 2012 deed. De transacties kregen de codenamen van twee personages uit de Disney-klassieker The Lion King: Simba en Pumbaa. 

De constructies werden in 2015 door de Belastingdienst afgekeurd en dat kostte de bank 142 miljoen euro. Voormalig bestuursvoorzitter Gerrit Zalm zegt nu dat deze transacties achteraf een ‘verkeerde inschatting’ waren van de bank. HIj beaamt dat de transacties niet in het gematigde risicoprofiel van ABN Amro thuishoorden. Hij kwam al in 2015 tot dat oordeel, zegt hij nu tegen Follow the Money. Desondanks kwam raad van bestuur onder zijn leiding in 2016 tot de conclusie dat er niets aan de hand was met de transacties. 

Zalm zegt destijds bang te zijn geweest de bank schade toe te brengen. ‘Je interne lijn moet consistent zijn met de verdediging richting fiscaliteit.’

Zalm verklaarde tegenover Follow the Money geen betrokkenheid te hebben gehad bij de totstandkoming van de transacties. Zijn bewering wordt gelogenstraft door een e-mail van Anshu Jain, voormalig topman van Deutsche Bank. Jain bedankt Zalm in zijn mail voor de ontmoeting waar zij beiden de ‘echte partnerschapsovereenkomst’ bespraken die project Simba tussen de banken bewerkstelligde.

Verschillende oud-commissarissen oordelen hard over Zalm. ‘Het was stuitend om te zien dat de raad van bestuur, met Zalm voorop, wel luisterde, maar bewust niet handelde,’ zegt voormalig commissaris Annemieke Roobeek. ‘Voor hen was alle informatie wel beschikbaar, maar die werd de raad van commissarissen bewust onthouden.’
 

Oud-commissaris Frederieke Leeflang zegt dat met name voormalig (president-)commissaris Olga Zoutendijk zich met de waarheidsvinding in het dossier Lion King heeft beziggehouden. ‘Dat werd haar door Zalm niet in dank afgenomen. Als raad van commissarissen hebben wij nadien zeer expliciet gemaakt dat (soortgelijke) belastingconstructies absoluut niet toelaatbaar waren en zeker niet voor de toekomst.'

‘Deze agressieve belastingconstructies kwamen eind 2015 aan het licht,’ laat voormalig (president-)commissaris Olga Zoutendijk weten. ‘Ik heb toen grondig onderzoek gedaan en misstanden gevonden. Ik heb aan de bel getrokken, ook bij De Nederlandsche Bank als toezichthouder, maar consequenties bleven uit.’

De financieringstransacties Simba en Pumbaa werden met hulp van de zakenbanken Deutsche Bank en Goldman Sachs uitgevoerd en waren op complexe wijze via Luxemburg gestructureerd. Follow the Money wist de hand te leggen op vertrouwelijke documenten die nieuwe details blootleggen. Hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek bestudeerde de transacties voor Follow the Money en spreekt van een structuur ‘waar de agressieve fiscale planning vanaf druipt’. De Leidse hoogleraar schat de kans dat een rechter het geheel als fraus legis (misbruik van recht) zou beoordelen op ‘ten minste 70 procent’. 

De bank laat weten dat het ‘niets heeft toe te voegen’ aan wat de bank eerder over de transacties naar buiten heeft gebracht.

Dat hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek stelt dat de kans dat er waarschijnlijk sprake is van ‘fraus legis’, is volgens de bank ‘geen feit, en is gedeeltelijk ook speculatief’. ‘Feit is dat ABN AMRO de fiscale gevolgen van de transacties in 2015 en 2016 met de belastingdienst in goed overleg heeft besproken en afgestemd.’