Het derivatenschandaal bij Vestia, dat in 2012 naar buiten kwam, was complex maar ook de juridische nasleep is uiterst ingewikkeld. De grootste woningcorporatie van Nederland bleek voor vele miljarden aan speculatieve rentederivaten te hebben gekocht. De treasurer van de woningcorporatie werd opgepakt, omdat hij zelf miljoenen op zijn rekening zou hebben bijgeschreven gekregen. Dit als beloning voor het aangaan van die derivaten. Medio 2012 besloot Vestia haar verlies op de derivaten te nemen, en deze voor 2 miljard euro af te kopen bij diverse banken zoals ABN Amro, Deutsche Bank, Rabobank en JP Morgan. De woningcorporatie besloot later om dat geld te verhalen bij Erik Staal, de topman die zijn handtekening had gezet onder alle derivatencontracten.

Forse boete

Los van de rechtszaak tegen Staal, heeft Vestia besloten om nu alvast te schikken met ABN Amro, zo werd maandag bekend. Het is niet de eerste keer dat ABN moet bloeden in de Vestia-zaak: vorig jaar kreeg de bank een boete van 3 miljoen euro voor de verkoop van de derivaten door Fortis (inmiddels ABN) aan Vestia, zonder dat daar de benodigde gegevens van waren bewaard: telefoongesprekken werden niet opgenomen, en de mailbox van de accountmanager was vernietigd. De AFM kon daardoor niet nagaan of ABN zich aan de regels had gehouden. Het was een forse boete van de AFM, die dat jaar in totaal 7,3 miljoen euro aan boetes oplegde. Een half jaar later kwam ABN met de schrik vrij toen bekend werd dat het Openbaar Ministerie geen strafvervolging ging inzetten voor de derivatenverkoop aan Vestia. Dit nadat de corporatie aangifte had gedaan.

'Er is geen rechtszaak en er dreigt geen rechtszaak'

Maar rond dezelfde tijd wist Vestia de juridische strijd met ABN toch weer aan te wakkeren, door in een kort geding stukken te eisen van ABN Amro. De bank, die later dit jaar naar de beurs hoopt te gaan, zit niet te wachten op onzekerheden die een rechtszaak met zich meebrengt, en besloot dan ook de zaak af te doen door 55 miljoen euro over te maken naar Vestia. 'Een mooie bijdrage aan het duurzaam financieel herstel van Vestia,' noemt de woningcorporatie dat in een persbericht. 'Er is geen rechtszaak en er dreigt geen rechtszaak. De Vestia-zaak hoeven we dan ook niet op te nemen in ons prospectus [dat nodig is voor de beursgang],' stelt een tevreden woordvoerder van de bank.

Erik Staal heeft voet tussen de deur bij ABN

Maar het is de vraag of ABN Amro er wel zo gemakkelijk van af komt. Erik Staal heeft eerder dit jaar namelijk een juridische voet tussen de deur gekregen bij onder meer de banken en de toezichthouders op de woningcorporaties. In een zogeheten 'vrijwaringsprocedure' mag hij proberen de schade die Vestia bij hem claimt (indien die wordt toegewezen) te verhalen op andere partijen, waaronder ABN Amro dus. Als Staal voor de rechter aannemelijk kan maken dat niet hij, maar de banken (mede)verantwoordelijk zijn voor de schade dan kan de rekening van 2 miljard euro wellicht neergelegd worden bij de banken, waarbij iedere bank wordt aangeslagen voor hun deel van het derivatenleed. De staatsbank kan dan wel geld overmaken naar Vestia, maar daarmee is de rechtszaak van Erik Staal nog niet van de baan.

'Reken er maar op dat daar een hoop advocaten aan te pas zijn gekomen'

'Die procedure kan nog zeker twee jaar duren,' zegt Jurjen Lemstra, de advocaat van Erik Staal. 'Daar kan Vestia [met een schikking] niet zomaar tussenkomen.' Volgens Lemstra gaat het daarbij voor ABN om 'behoorlijke  bedragen'. Maar volgens een woordvoerder van Vestia is de rechtszaak van Staal tegen ABN Amro door slimme Zuidas-advocaten wel degelijk juridisch dichtgetimmerd met deze schikking. 'Reken er maar op dat daar een hoop advocaten, zowel voor ABN, als voor Vestia aan te pas zijn gekomen,' zegt de woordvoerder opgetogen. 'Andere partijen [waaronder Erik Staal, red] kunnen ABN Amro niet meer aansprakelijk stellen.' Maar hoe hebben Vestia en ABN dat voor elkaar gekregen? Volgens de woordvoerder van Vestia worden de 55 miljoen euro afgetrokken van de claim die de corporatie neerlegt bij Staal. En als Vestia geen schade claimt bij Staal vanwege ABN-derivaten, kan Staal (indien veroordeeld tot terugbetaling) dat geld ook niet verhalen bij ABN, zo is het idee. Als Vestia immers alleen schade claimt van de derivaten die banken als Deutsche Bank en JP Morgan hebben verkocht, dan kan Staal dat moeilijk ABN aanrekenen.

'Schikking niet gezien'

Het is echter de vraag in hoeverre Vestia en ABN die Staal-route daadwerkelijk vakkundig hebben dichtgetimmerd. Een woordvoerder van ABN zegt niet te weten wat er precies in de schikking staat. 'En als ik het wel weet, mag ik het niet vertellen.' Wel lijkt de opmerking van de ABN-woordvoerder dat er geen rechtszaken lopen (of dreigen) voorbarig, nu Staal de bank in de 'vrijwaringsprocedure' mag meeslepen. Advocaat Lemstra van Erik Staal zegt dat er inderdaad de theoretische mogelijkheid bestaat dat Vestia de claim op Staal vermindert met de 55 miljoen euro die is binnengekomen door de schikking met ABN Amro. 'Maar ik heb de schikking niet gezien, dus ik kan er geen commentaar op geven.' Lemstra zegt nog geen brief te hebben ontvangen waarin de claim van Vestia op Staal wordt verminderd met het schikkingsbedrag met ABN. Als Vestia en ABN inderdaad de 'Staalroute' juridisch hebben dichtgemetseld, dan is dat achter de rug van Erik Staal gedaan, terwijl hij wel een sleutelrol speelt in de constructie: ABN betaalt Vestia (55 miljoen euro), en in ruil daarvoor belooft Vestia minder geld te claimen bij Erik Staal (2 miljard euro min 55 miljoen euro), zodat die op zijn beurt géén geld kan claimen bij ABN Amro. En daarmee is de cirkel weer rond voor ABN en Vestia. En ook het leven van Erik Staal wordt er iets overzichtelijker van: de claim die boven zijn hoofd hangt, wordt met 55 miljoen verlicht, en hij hoeft die claim niet meer door te spelen naar negen banken, maar nog maar naar acht.