De activistische aandeelhoudersgroep Follow This wil de klimaatambities, die Shell zelf ook uitspreekt, vastleggen in concrete bedrijfsdoelstellingen. Follow This roept Shell op om ‘targets’ te formuleren die in lijn zijn met het klimaatakkoord van Parijs. Shell wil de bewegingsvrijheid van het bestuur echter niet beperken met bindende klimaatdoelen. ‘[Het] isoleert Shell van de rest van de wereld door ons in steen gehouwen doelen op te leggen,’ schreef Shell Nederland ceo Marjan van Loon vorige week in een opiniestuk in Het Financieele Dagblad.

Een flink aantal grootaandeelhouders kondigde echter aan tegen het stemadvies van Shell in te zullen gaan. Het Britse pensioenfonds NEST, the Church of England, the Church of Wales, Pensioenfonds Detailhandel, PME, vermogensbeheerders Aegon en Actiam – allemaal stemmen ze vandaag voor de klimaatresolutie van Follow This bij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). Naar verwachting zullen ook Van Lanschot Kempen, MN en Achmea IM, in navolging van vorig jaar, opnieuw voor de resolutie stemmen.

Mark van Baal, initiatiefnemer van Follow This, is blij met de steun van pensioenfondsen en hoopt dat ook ABP en PGGM het voorbeeld zullen volgen. ‘Wij zijn allemaal aandeelhouders van Shell, via de pensioenfondsen. Daarom is het zo belangrijk dat zij hun verantwoordelijkheid nemen om Shell in de goede richting te sturen,’ zei Van Baal vorige maand op een discussieavond in Pakhuis de Zwijger.

Follow This is een internationaal voorbeeld geworden om via aandeelhouderschap de duurzaamheidsstem te laten klinken in de AVA. De Amerikaanse hoogleraar rechten David Webber verwoordde deze ontwikkeling afgelopen weekend in een interview met de Volkskrant: ‘Een groot, activistisch pensioenfonds, dat is als een vakbond. Die kan wat veranderen.’

De macht van de grootaandeelhouder

Bij deze uitspraak moeten we echter enige kanttekeningen plaatsen. Veel grote pensioenfondsen hebben het beheer van hun vermogen (deels) uitbesteed aan professionele vermogensbeheerders. Dat zijn de partijen die de uiteindelijke stem uitbrengen in de aandeelhoudersvergaderingen van bedrijven als Shell, British Petroleum (BP) en Exxon Mobil.

In zijn brief noemde Larry Fink klimaatverandering expliciet als belangrijk thema

In Europa zijn BlackRock en Amundi de grootste vermogensbeheerders, in de Verenigde Staten BlackRock en Vanguard. BlackRock is met een aandeel van minimaal 6 procent de grootste aandeelhouder van Shell, op de voet gevolgd door Capital World Investors en Vanguard. BlackRock heeft ongeveer 45 keer zoveel stemmen als APG, de vermogensbeheerder van Nederlands grootste pensioenfonds ABP. De stem van de grote Amerikaanse vermogensbeheerders is bij de aandeelhoudersvergaderingen van Shell en BP dan ook doorslaggevend. Zonder hun steun is de kans dat de klimaatresolutie wordt aangenomen nihil, zelfs als alle Nederlandse pensioenfondsen voor stemmen.

Put your money where your mouth is

Duurzaamheid is ook bij deze grote vermogensbeheerders een belangrijk punt van aandacht. De ceo’s van BlackRock en Vanguard kondigden dit jaar aan hun aandeelhoudersmacht vaker in te gaan zetten om langetermijndoelen te promoten. BlackRock ceo Larry Fink schreef in een brief aan de bedrijven in BlackRocks beleggingsportefeuille: ‘Voor langetermijnsucces moet elk bedrijf niet alleen op financieel vlak presteren, maar ook laten zien hoe het een positieve bijdrage aan de maatschappij levert.’ Hij noemt in die brief klimaatverandering expliciet als belangrijk thema. ‘U moet de maatschappelijke impact van uw bedrijfsvoering begrijpen, maar ook hoe structurele trends uw groeipotentieel beïnvloeden — van langzame loonstijgingen tot automatisering tot klimaatverandering.’

Fink dicht zijn eigen bedrijf ook een belangrijke rol toe. ‘Net als de verantwoordelijkheden van uw bedrijf, zijn ook de verantwoordelijkheden van vermogensbeheerders gegroeid. We moeten ons actief inzetten in naam van onze klanten, de echte eigenaren van uw bedrijf.’

‘Geen woorden, maar daden,’ luidt een toepasselijk gezegde. De Engelse versie hiervan is in dit geval nog treffender: ‘Put your money where your mouth is.’ Maar daar ligt een probleem voor BlackRock en Vanguard. Deze vermogensbeheerders beleggen het grootste deel van hun vermogen in indexfondsen. Dat betekent dat ze niet zomaar het aandeel Shell kunnen verkopen wanneer ze vinden dat het bedrijf zijn verantwoordelijkheid niet neemt. Shell is een van de pijlers van de Nederlandse AEX-index.

Fink schrijft hierover: ‘Voor de 1,7 biljoen dollar in actief beheer, kan BlackRock kiezen om bedrijfsaandelen te verkopen als we twijfelen over de strategische richting of lange termijn groei. Voor onze indexfondsen kan BlackRock echter niet zijn afkeur uiten door de aandelen te verkopen zolang dat bedrijf in de relevante index blijft.’

Fink trekt daarom een belangrijke conclusie: ‘Als gevolg hiervan is onze verantwoordelijkheid groter dan ooit te voren om ons te mengen in de discussie en te stemmen.’

Tegen het management in stemmen

BlackRock, Vanguard en State Street hebben bewezen dat hun stem de koers van een oliebedrijf kan veranderen. Vorig jaar stemden de vermogensbeheerders gezamenlijk tegen het management van Exxon Mobil in een resolutie die het oliebedrijf verplicht om te rapporteren over duurzaamheidsmaatregelen.  

In de meeste gevallen stemmen deze drie grote vermogensbeheerders echter met het management mee. Politiek wetenschappers Jan Fichtner en Eelke Heemskerk van de UvA concluderen in hun onderzoek naar de macht van vermogensbeheerders uit 2016 dat ‘het stemgedrag van BlackRock, Vanguard en State Street vergelijkbaar is met dat van de meeste actieve fondsmanagers: ze stemmen met het management mee in meer dan 90 procent van de gevallen.’

Toenemende druk

In de aanloop naar de AVA van Shell neemt de druk op de olie- en gasindustrie om verantwoordelijkheid te nemen voor zijn uitstoot steeds verder toe. Een groep van zestig institutionele beleggers, aangevoerd door twee andere aandeelhouders van Shell, Aberdeen Standard Investments en Axa Investment Managers, schreef een open brief die in de Financial Times werd gepubliceerd. Daarin sporen zij olie- en gasbedrijven aan meer transparantie te betrachten en een strategie te bepalen om de emissies van hun producten terug te dringen.  

Ze noemen de Follow This-klimaatresolutie in de brief, maar doen geen uitspraken over wat ze vandaag zullen stemmen. ‘Shell heeft zijn ambitie, als voorloper van de industrie, op dit gebied al uitgesproken. Investeerders wordt gevraagd om te bepalen of dat ver genoeg gaat.’

Aegon en Actiam, die voor de resolutie zullen stemmen, zijn twee van deze zestig vermogensbeheerders. Ook aandeelhouders die nog niet van te voren hebben bekendgemaakt wat ze zullen stemmen, zoals Robeco en Nationale Nederlanden, ondertekenden de open brief. De grote namen die echter ontbreken zijn juist de grootaandeelhouders BlackRock, Capital World Investors en Vanguard.

De aandeelhouders stemmen vandaag onder andere over de klimaatresolutie. Follow the Money is er bij en we doen morgen verslag van de AVA.