Begin september publiceerde Follow the Money een kritisch verhaal over het handelen van de Hilversumse wethouder Wimar Jaeger (D66). Jaeger was op dat moment onderwerp van een lopend integriteitsonderzoek wegens niet-geopenbaarde nevenfuncties.

Die nevenfuncties zouden mogelijk tot belangenverstrengeling hebben geleid. Als wethouder en adviseur van het Stadsfonds zat Jaeger namelijk zowel aan de kant van de subsidieverstrekker als — in de hoedanigheid van secretaris van de Dutch Media Foundation — aan die van de ontvanger.

De afgelopen jaren ontving de Dutch Media Foundation tonnen aan subsidie voor de organisatie van drie evenementen (Dutch Media Week, Dudok in Concert en Open Studio Dagen), zonder dat dat daar raads- of collegebesluiten over zijn terug te vinden én zonder dat Jaeger de desbetreffende bestuursfunctie openbaarde.

Behalve een nevenfunctie bij Stadsfonds Hilversum bekleedde Jaeger ook functies bij stichting Centrum Hilversum, stichting Hilversum Media Campus en het innovatienetwerk iMMovator. Deze organisaties kregen allen subsidie van de gemeente Hilversum. Hierbij gebruikte Jaeger meerdere malen zijn mandaat als wethouder Mediastad, Cultuur en Economie om subsidie toe te kennen aan de stichtingen, waarin hij dus zelf een belangrijke rol speelde.

De bestuursfunctie bij de Dutch Media Foundation is sinds afgelopen april het onderwerp van een integriteitsonderzoek. Dat onderzoek werd aangezwengeld door drie meldingen, waarvan er één werd gedaan door SP-raadslid Bianca Verweij. De affaire is inmiddels onderzocht door onderzoeksbureau BING, dat de meldingen van betrokkenen in het rapport als volgt samenvat: ‘dat betrokkene zijn nevenfuncties niet (volledig) heeft gemeld, dat subsidieprocedures niet helder zijn, dat sprake is van een weinig transparante situatie waarin sprake kan zijn van een vermenging van rollen /verantwoordelijkheden en dat als gevolg hiervan, de democratische controle door de raad wordt bemoeilijkt en geen gelijk speelveld voor particuliere organisaties bestaat.’ 

Wat wisten burgemeesters en wethouders? 

Hoewel Jaeger zijn bestuursfunctie bij de Dutch Media Foundation wel had genoemd in een interview met Broadcast Magazine en zijn ambtenaren ervan wisten, maakte hij de functie niet kenbaar op de site van de gemeente. Ook burgemeester en wethouders waren naar eigen zeggen niet op de hoogte van de bestuursfunctie. En dat is opmerkelijk, want in de statuten van de Dutch Media Foundation staat letterlijk in artikel 3.2 dat ‘[é]én bestuurder wordt benoemd door het College van Burgemeesters en Wethouders van de gemeente Hilversum.’

Omroepman Jan Slagter, voorzitter van Omroep Max én van de Dutch Media Foundation, heeft bovendien eerder in een schriftelijke reactie aan de pers laten weten dat de bestuursfunctie van Jaeger met burgemeester Broertjes was besproken. Maar Broertjes houdt tegenover BING vol dat Slagter ernaast zit en dat hij zelf écht geen weet had van de nevenfunctie. Dat werpt de vraag op waarom Jaeger zich niet liet benoemen door het college, waarom hij bij zijn in functie treding tegen de regels van de statuten is ingegaan, en waarom hij deze functie twee jaar lang niet heeft gemeld. 

Geheimhouding geschonden?

Daags na de publicatie van Follow the Money liet het college van burgemeester en wethouders in een persbericht weten vierkant achter Jaeger te staan en alle vertrouwen te hebben in de uitkomst van het integriteitsonderzoek. Burgemeester Pieter Broertjes zei tijdens de H.J. Schoo-lezing op 2 september tegen Follow the Money-hoofdredacteur Eric Smit dat hij zich weinig zorgen maakte over de kwestie: hij had het rapport van BING al gelezen en het viel allemaal wel mee. 

En dat is tegen het zere been van sommige raadsleden. Allereerst kón Broertjes volgens raadsleden het onderzoek nog niet te hebben gelezen, omdat het pas na 3 september openbaar werd gemaakt. En ten tweede heeft hij door erover te praten zijn geheimhouding geschonden. Tegenover raadsleden ontkent Broertjes inmiddels dat hij op 2 september het rapport al had gelezen of dat hij erover sprak: ‘Het college had voor 5 september 2019 geen kennis van het onderzoek,’ zo schrijft hij in een reactie. En: ‘Ik werp elke beschuldiging dat ik de door mijzelf opgelegde geheimhouding zou hebben geschonden verre van mij.’

19 niet geopenbaarde nevenfuncties

Terug naar het integriteitsonderzoek en de nevenfuncties. Volgens artikel 41b van de Gemeentewet moeten wethouders al hun nevenfuncties openbaren. In het rapport van BING krijgt het voltallige college een veeg uit de pan, omdat bij een inventarisering bleek dat maar liefst negentien bijbanen niet openbaar waren. 

De kwestie kan niet los worden gezien van de Hilversumse stijl van besturen

Is het knulligheid en vergeetachtigheid geweest? Of zijn er willens en wetens subsidies aan het zicht onttrokken? De kwestie rondom de nevenfunctie van Jaeger kan niet los worden gezien van de Hilversumse stijl van besturen, waarbij het college zich de afgelopen jaren buiten raadsbesluiten om steeds meer ruimte gaf voor het toekennen van subsidies, zo bleek uit ons onderzoek. Daarmee zijn de geldstromen nog weinig inzichtelijk. Bovendien kunnen subsidies worden gestapeld doordat een deel via de wethouder komt en een ander deel bijvoorbeeld via het Stadsfonds. Er kunnen grote subsidies worden verstrekt, zonder raadsbesluit en zonder de raad actief te informeren. Door óók nog eens nevenfuncties niet op te geven, zijn geldstromen voor raadsleden en pers nóg moeilijker te controleren.

Tegenover de onderzoekers van BING draait Jaeger de kwestie om. Het is volgens hem niet dat hij zijn eigen paradepaardjes subsidieert, maar gaat het om ‘een politieke keuze om niet alleen subsidies te geven, maar ook betrokken te zijn bij de uitvoering ervan.’ Bovendien, zo benadrukt hij keer op keer, was hij niet betrokken bij het aanvragen van subsidie.

BING heeft geen bewijs gevonden dat Jaeger zelf profiteerde van de geldstromen, maar schrijft wel: ‘Er kunnen nog steeds belangentegenstellingen ontstaan. Ook zijn er risico’s met betrekking tot (negatieve) beeldvorming: zo kan het toekennen van subsidie aan met name privaatrechtelijke entiteiten waar de wethouder een bestuurlijke functie vervult, naar derden toe gemakkelijk het beeld van willekeur en bevooroordeling oproepen.’ 

Oftewel, zolang Jaeger subsidie blijft verstrekken aan stichtingen waar hij zelf in zit en subsidies afwijst van stichtingen waar hij niet in zit, is de beschuldiging van vriendjespolitiek nooit ver weg.  

Of Jaeger zijn nevenfunctie wel of niet mocht hebben en of hij zich schuldig heeft gemaakt aan de schijn van belangenverstrengeling, laat BING over aan de Hilversumse gemeenteraad die er woensdagavond over vergadert. Het is de vraag of zij net zo makkelijk nadenken over de subsidiëring als Jaeger en Broertjes zelf. Ook de gemeentesecretaris Dick Emmer lijkt minder enthousiast over het innemen van bestuurlijke functies, zo vertelde hij aan BING: ‘De gemeentesecretaris is van mening dat afstand moet worden bewaard in geval van een subsidierelatie: als het spannend is, kan het tot problemen leiden als er geen duidelijke afspraken zijn gemaakt.’