‘Verwerpelijk, volstrekt verwerpelijk,’ reageert 50plus-Kamerlid Martine Baay op de berichtgeving van Follow The Money, Altijd Wat en dagblad Trouw over de Stichting Dienstverlening Serviceflats (SDS) die zich verrijkt ten koste van bewoners van serviceflats. Ook SP-Kamerlid Renske Leijten had te doen met de veelal hoogbejaarde bewoners. ‘Dan hoop je voor je toekomst goed te zitten met je woon- en zorgbehoefte. En dan word je slachtoffer van een organisatie die denkt: kassa!’ De SP en 50-plus stelden Kamervragen aan de staatssecretarissen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Financiën en de minister van Wonen en Rijksdienst. Het aantal serviceflats waar bewoners in actie zijn gekomen tegen dienstverlener SDS blijkt fors groter dan in eerste instantie werd aangenomen. Sinds de berichtgeving over misstanden bij verzorgingsflats begin januari een aanvang nam, meldden zich bewoners van 14 andere serviceflats bij de redacties van Follow the Money, Trouw en NCRV’s Altijd Wat.

Opgezet werk

‘SDS komt binnen met een soort babbeltruc en zet bestuurders neer die daardoor de hele regie overnemen. Bewoners worden rechten ontnomen, ze worden overbluft en gekleineerd,’ concludeert Baay. ‘Hun werkwijze is uiterst geraffineerd. Daarom kun je wel zeggen dat dit opgezet werk is, het is niet even een foutje in de berekening van de servicekosten. Hier is echt willens en wetens gekeken: hoe kunnen we de kosten zó oppijpen dat ze lekker hoog zijn,’ voegt Leijten toe.

'SDS komt binnen met een soort babbeltruc'

Baay: ‘De volgende stap is als een soort salamipolitiek dat ze er ook nog voor zorgen dat mensen hun appartementen verkopen aan een vastgoedhandelaar, waardoor ze helemaal rechteloos worden.’ Leijten vraagt zich hardop af wie er verantwoordelijk voor is. 'Het is goed dat de regering dit nu uitzoekt. Welke wettelijke maatregelen zijn er nodig om mensen te beschermen tegen dit soort organisaties die ten koste van deze mensen veel geld verdienen?'

Reactie minister Stef Blok

‘Ik begrijp dat deze situatie voor bewoners van de serviceflat erg vervelend is,’ laat minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst in een reactie weten. De minister geeft aan dat van een dienstverlener als SDS verwacht moet worden dat zij ‘op een verantwoorde en transparante manier omgaan met beloften aan bewoners.’ De VVD-minister hint op keurmerken waarmee organisaties periodiek getoetst worden op deskundigheidseisen. ‘Ik juich marktinitiatieven uit de branche toe waarmee beheerders zich kunnen onderscheiden en waarmee in wezen ‘het kaf van het koren’ kan worden gescheiden.’ Blok prijst bovendien de bewoners die de juridische strijd zijn aangaan. ‘Het is goed dat de bewoners inmiddels juridische stappen hebben genomen.’ Van de in totaal 23 flats waar bewoners melding hebben gemaakt van misstanden, stapten bewoners van zeven serviceflats naar de rechter. Serviceflats Cronestein te Leiden en Het Hooghe Oord te Vaals zijn de enige twee flats waar zij SDS door juridische stappen konden weren uit hun flat.

Dubbele advocaatkosten

De twee oppositiepartijen SP en 50plus nemen geen genoegen met de reactie van Blok. ‘Naar de rechter? Dat is echt een laffe politieke houding van de minister,’ reageert Leijten (SP). Haar collega-Kamerlid Baay reageert ook sceptisch. ‘Met deze reactie laat de regering een groep kwetsbare ouderen in de kou staan. Natuurlijk kunnen ze naar de rechter, maar dat is heel duur grapje.'

'Laffe politieke houding van de minister'

Voorbeelden uit het onderzoek van Follow The Money bevestigen de lezing van Baay. ‘Het kostte ons 2,5 jaar en 102 duizend euro aan advocaatkosten om SDS eruit te krijgen,’ vertelt Gerda de Jong die in serviceflat Cronestein met 25 medestanders in verweer kwam tegen SDS. ‘Grooteigenaar Andries de Boer domineert de ledenvergadering van de serviceflat, waardoor de bewoners - als het er op aankomt - niks te zeggen hebben. De SDS-bestuurder wordt geadviseerd door de SDS en weet zich gedekt door de belegger en vice-versa. Dat maakt het vrijwel ondoenlijk om hier tegen op te treden. "Als u het er niet mee eens bent, gaat u maar naar de rechter," reageerde onze SDS-gelieerde voorzitter dan. Naast onze eigen advocaat betaalden wij als bewoners ook die van het bestuur, omdat we tegen onze eigen vereniging moesten procederen.’ Procederen is niet enkel kostbaar. ‘Het kost ook veel tijd, enorm veel energie en stress. Dat is bijna niet op te brengen voor de bejaarden, hun kinderen of familieleden die dit naast hun gewone baan en zorgtaken moeten doen,’ aldus De Jong.

'Het is Bijna niet op te brengen voor de bejaarden'

Under pressure

Leijten kan zich goed voorstellen dat mensen niet gaan klagen. ‘Stel je voor dat mijn post niet meer wordt bezorgd, of dat er op andere manier represailles volgen, dan ga ik mijn recht niet eens halen. Dat betekent dat dit soort malafide praktijken gewoon beloond worden. Daarom vind ik het te gemakkelijk van de minister om te zeggen dat bewoner het maar moeten uitzoeken bij de rechter.’ Uit navraag door Follow The Money blijkt dat er veel angst heerst onder de bewoners van serviceflats. De meeste bewoners willen hooguit anoniem in de krant of op TV, omdat zij bang zijn voor tegenacties van SDS. De bewoners van serviceflat Kinheim kregen onlangs een brief van hun bestuur met het verzoek om vragen van journalisten over SDS niet te beantwoorden. Daar schrijven ze: ‘Onze ervaring is dat genuanceerde uitspraken van uw kant wel eens heel eenzijdig in de media kunnen worden weergegeven. Het bestuur hecht er daarom aan dat alle communicatie over deze zaak in principe via haar verloopt.' Eén eigenaar van een appartement in Kinheim kreeg zelfs persoonlijk advies van SDS-voorzitter Clemens Bosman. ‘Ik kreeg twee telefoontjes van Bosman waarin hij zei: "Als ik je een advies mag geven, doe het niet. Het leidt tot niets,"' zegt Robert van Opstal, die sprak met Follow The Money en de NCRV over medewerking aan de volgende uitzending van Altijd Wat over SDS.

SP pleit voor overheidsactie

‘Wij zullen ons niet neerleggen bij de reactie van de minister. SDS weet zeer goed waar ze mee bezig is, welke wegen ze moeten bewandelen om hoge rekeningen te presenteren en om mensen uit te buiten,’ zegt Leijten van de SP. Ze pleit voor gerichtere actie van de overheid, waar minister Blok van Wonen een corrigerende rol voor de markt ziet. ‘Wat kunnen we doen voor de mensen om het makkelijker te maken om hun recht te halen zonder dat ze een hele juridische procedure moeten starten? Het gaat hier over mensen die ouder zijn en misschien niet weten welke wegen ze moeten bewandelen.’ Leijten denkt aan boetes en mogelijk een toezichthoudende commissie. ‘Dan bereik je twee dingen: je beschermt de bewoners en je zorgt ervoor dat enkel de rotte appels eruit worden gehaald. En dat diegenen die het wél goed doen niet worden aangepakt.’ Ambtenaren van de ministeries van Financiën en VWS laten aan Follow The Money - op basis van anonimiteit - weten dat ze mogelijk een rol zien voor Justitie. Minister Blok houdt die optie ook open. ‘Indien er fraude in het spel is dan dient dit hard aangepakt te worden. De wetgeving geeft voldoende ruimte voor de rechter om, indien deze signalen gegrond blijken, op te kunnen treden.’ SDS-voorzitter Clemens Bosman wenst niet inhoudelijk op de zaak in te gaan. SDS herhaalt dat zij de berichtgeving zien als 'eenzijdig en onjuist.'   NCRV-programma Altijd Wat besteedt vanavond aandacht aan de reacties op de werkwijze van SDS om 20.50 uur op Nederland 2. Kijkt u hier de eerste uitgebreide reportage van Altijd Wat over Serviceflats terug. Het gehele onderzoeksdossier van Follow The Money over de serviceflats kunt u hier volgen.