Marco Keim, de baas van Aegon Nederland, is van ‘na’ de woekerpolisaffaire. Hij werd dan ook voor allerlei voldongen feiten gesteld, zoals bijvoorbeeld de reclamecampagne ‘Eerlijk over later.’ Niets meer of minder dan een gotspe. Hij bood er al eerder zijn verontschuldigingen voor aan, maar voor vriend en vijand een uitgelezen kans om grijnzend te verwijzen naar een standaardzin uit de financiële bijsluiter: beleggingsresultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Dat heet voor deze voetbalsponsor een schot voor open doel. Arme Marco.

Je vraagt je af, hoeveel de campagne (bedacht door reclamebureau They) gekost zal hebben. In een recent interview met Adformatie (medio november) liet de CEO – die, eerlijk is eerlijk, op vriend en vijand een bijzonder sympathieke indruk maakt – weten dat de slogan zal uitgaan als een nachtkaars. Zijn benoeming bij de multinational kwam, bij nader inzien, op een zeer ongunstig moment. In april 2008 werd de nieuwe reclamecampagne op gebruikelijke, imposante wijze van de daken geroepen. Iedereen moest het weten: Aegon eerlijk over later. Dat was heel bijzonder. Een maand na de introductie volgde de baas van Zwitserleven de spoorslags vertrokken Johan van der Werf op. Hartje zomer volgde de vrije koersval van o.a. de Dow Jones.

Screendump van de openingspagina van het interview van Keim in Adformatie

Rotte appelen
Blijkbaar werden de goden verzocht door de campagne, want bijna gelijktijdig met de kredietcrisis stapelden zich de problemen op van wat later de woekerpolisaffaire ging heten. Ruim zeven miljoen verzekeringscontracten, in de meeste gevallen in goed vertrouwen afgesloten ten gunste van een financieel solide toekomst, bleken rotte appels in plaats van appeltjes voor de dorst. Het door Van der Werf groot (en schatrijk) geworden Spaarbeleg had gepionierd met wat plunderpolissen bleken te zijn. De grote bankverzekeraars wisten niet hoe snel zij deze fijne appeltjes moesten slijten aan een miljoenenpubliek.

Marco Keim laat bij het interview onvermeld dat de brutale slogan bedacht werd in een periode, waarin de Autoriteit Financiële Markten juist voor het eerst publiekelijk (in 2006) de transparantie van deze verzekeringsproducten ter discussie stelde. Natuurlijk kwam er een commissie (onder leiding van oud-minister Job de Ruiter) die in 2007 aanbevelingen verstrekte. Alleen voor de toekomst. De eerste grote rechtszaak betrof Nationale-Nederlanden. Ombudsman Wabeke moest (in de lente van 2008) de brand blussen met een norm die al snel een fopspeen zou worden genoemd. U kunt de treurige geschiedenis nalezen in mijn boek De woekerpolisaffaire, en/of een korte samenvatting lezen op Wikipedia. Maar vast en zeker is, dat in deze beginfase van de affaire Aegon zonder blikken of blozen en zonder zich iets aan te trekken van alle commotie besloot eerlijk over later te zijn.

Idiote vraag
De meest idiote vraag van Adformatie was deze: Hoe kan het dat banken en verzekeraars nog steeds de gebeten hond zijn (onlangs Rabobank weer met de dopingaffaire van Lance Armstrong)? Het antwoord zal ik geven in plaats van Marco Keim die waarschijnlijk zelf enigszins versteld stond van deze opwelling van journalistieke empathie. Welnu: de schade van de roofpolissen wordt door iemand als Arnoud Boot wordt geschat op 20 miljard euro. De schattingen van andere experts gaan verder, met tientallen miljarden. Dan gaat het alleen over het verleden, het toekomstige verlies (voor de consument) van de veel te dure verzekeringscontracten bedraagt misschien wel een meervoud van de 20 miljard die Boot noemde. De ‘breed gedragen’ compensaties, ‘afgedwongen’ door zogenaamde consumentenbehartigers bedraagt volgens dezelfde experts tussen de twee en drie procent. Het is geen leuke rekensom die op wonderbaarlijke wijze niet veel verder komt dan de directiekamers van de grote verzekeraars en verantwoordelijke politici.

Iedereen begrijpt hier dat een echte compensatie, toegeven dat je eigenlijk heel erg oneerlijk bent geweest over later, zal leiden tot wat ik Griekse taferelen wil noemen in Nederland. Als grote financiële instellingen failliet gaan, moet iedereen, dus ook de landgenoten die heel conservatief zijn geweest (en achteraf: heel verstandig), de rekening betalen voor een bedrijfscultuur waar klantbelang volkomen ondergeschikt was gemaakt aan verkoopcijfers. In de hoogtijdagen van Koersplan, een van de giftige ‘spaarplannetjes’ van Spaarbeleg, werden 5000 polissen per week gekocht door argeloze consumenten die dachten zekerheid te verkrijgen.

Plunderpolissen
Arme Marco. Hij wil, en ik denk ook dat hij het echt meent, alleen nog maar producten verkopen die ‘zelfs zijn moeder’ kan begrijpen. ‘Ik wil naar een situatie toe waarin de consument zegt: ik snap het niet, dus ik koop het niet.’ Heel nobel, maar met deze uitspraak suggereert de CEO dat klanten in de hoogtijdagen van Spaarbeleg niet goed hebben opgelet. Ik weet van actuarissen, die zich pas actuaris mogen noemen na een jaar of acht op academisch niveau financiële producten wiskundig te kunnen ontleden en verklaren, dat het vrijwel onmogelijk was om de torenhoge kosten te kunnen doorgronden van betreffende contracten. Voor wie het nog niet weet: de plunderpolissen van de afgelopen twee decennia zijn vooral zo waardeloos door de hoge kosten, berekend door verzekeraars. Niet vanwege het slechte beursklimaat alleen, zoals ook de zogenaamde belangenbehartigers maar blijven beweren.

Klik op afbeelding om te vergroten

Zij denken alleen met ‘gekke Henkies’ te maken te hebben, maar als de voortekenen niet bedriegen, gaat de woekerpolisaffaire binnenkort een nieuwe episode in. Fiscalist Pieter Lijesen zei deze maand in De Telegraaf ‘een groot gebrek’ te hebben ontdekt in afgesloten polissen. Die zullen naar verwachting een heel ander licht werpen op de affaire en leiden tot onvoorstelbare claims. Nu heeft de geschiedenis vanaf 2008 geleerd dat er heel veel ‘gekke Henkies’ zijn die vermoeden dat de tot dusver ontvangen compensatiebrieven een goudmijntje zullen betekenen. Zij hebben nog steeds niet door dat het te verwachten goudklompje een fooi zal zijn, waarmee mogelijk twee of drie gesneden vloerbroden kunnen worden aangekocht.

‘Verduistering’
Intussen werkt het juridische systeem van verjaring (waardoor klachten simpelweg niet meer ontvankelijk zijn) in het voordeel van de verzekeraars. En dat weten ze. De boodschap van Pieter Lijesen is duidelijk: de woekerpolisaffaire (ik vind ‘plunderpolissen’ persoonlijk een betere benaming) is nog lang niet voorbij. En misschien komen de verzekeringscontracten wel in aanmerking voor het Wetboek van Strafrecht, op welke mogelijkheid een gedupeerde advocaat mij onlangs wees. Hij denkt ‘verduistering’ te kunnen aantonen. Dan kunnen de verzekeraars weer aan tafel met consumentenorganisaties die wel goed kunnen rekenen en dan niet alleen maar ten behoeve van de eigen portemonnee. Dan kan ook de vermaledijde Wabekenorm naar de prullenbak.

Arme Marco, sneu Aegon. Hier spelen juridische gevechten over Sprintplan en Koersplan ook een grote rol dankzij o.a. de Vereniging Consument & Geldzaken. Het zijn uitzonderlijke processen die alleen mogelijk zijn door de lange adem van werkelijke belangenbehartigers zoals Anton Weenink. Civiele procedures kunnen gemakkelijk een decennium in beslag nemen. Er zijn weinig eenlingen die de strijd volhouden, laat staan dat ze het geld hebben om de gespecialiseerde advocaten te kunnen betalen. Ook die omstandigheid werkt in het voordeel van de bankverzekeraars. De tactiek is overal dezelfde: klagers bedelven onder bergen van papier. Kom maar op met je advocaat.

‘Om later een toekomst te hebben’
Marco Keim wil beslist een betere toekomst, niet alleen maar in het teken van winsten, nog meer winsten. Geen boodschap meer de deur uit zonder zijn toestemming en hij zal zelf betrokken zijn bij de ontwikkeling van een nieuwe slogan (samen met het bureau They). In Adformatie wordt verwezen naar de exotische stranden van het Zwitserlevengevoel. Beetje gevaarlijk, mij dunkt, want ik ken wat zelfstandige ondernemers met pensioencontracten die daarbij moeten denken aan een strand vol wrakhout die het zicht op palmbomen ontneemt. Keim zegt: ‘Dat gevoel kan heel klein zijn. Het kan om bewustwording gaan: denk nu na om later een toekomst te hebben.’

Ik heb een suggestie voor Marco Keim, wiens positie niet te benijden valt: ‘Bij ons koopt u vertrouwen’. Mooie slogan, kost niks. Klinkt misschien wat saai, maar hier gaat het om bij verzekeren. Eerst terug naar toen om ooit weer echt eerlijk over later te kunnen zijn.