Associatie-overeenkomst met Oekraïne bevat grote politieke risico's

GeenStijl.nl en Het Burger-comité EU organiseren een referendum om de aanvaarding van de associatieovereenkomst met Oekraïne, Moldavië en Georgië ter discussie te stellen. Ze kregen hiervoor in twee weken tijd 160.000 handtekeningen bijeen. Er zijn voor 28 september in totaal 300.000 handtekeningen nodig om een raadgevend referendum te kunnen organiseren. Volgens voorstanders van associatie met Oekraïne is een verdrag van 323 pagina’s niet referendabel, te complex voor het volk. Volgens anderen roepen de initiatiefnemers op tot 'Nee tegen uitbreiding van de EU'. Want dat zou geld en banen kosten in Nederland. Maar dat is niet het enige waar de associatie-overeenkomst (AO) over gaat.

Discutabele regimes

Ik stemde voor het referendum op de website Geenpeil.nl en ik breng straks graag een stem uit tegen de aanvaarding van de AO. Niet omdat ik bang ben voor vrijhandel. Ik ben ook niet bang voor arbeidsmigratie, want mijn talenten zijn schaars genoeg. Ik ben niet bang voor het smijten met belastinggeld want ik ben rijk zat. En ik ben liberaal dus ik vind dat iedereen mag wonen waar-ie wil. Ik hoor dus bij de 'linkse elite' volgens GeenStijl.

Ik ben tegen deze overeenkomst omdat deze wordt gesloten onder discutabele omstandigheden en met discutabele regimes

Ik ben tegen deze overeenkomst omdat deze wordt gesloten onder discutabele omstandigheden en met discutabele regimes. En omdat de overeenkomst veel verder gaat dan een vrijhandelsverdrag.

Beschermen investeringen

De AO is niet alleen een vrijhandelsverdrag, de AO is ook een politieke overeenkomst. Eentje waarin de EU zich onder meer committeert aan (militaire) steun bij schending van de grenzen van Oekraïne, Moldavië en Georgië en het herstellen van territoriale integriteit. En laten dat nu net actuele kwesties zijn in deze gebieden. De EU doet dit om investeringen in deze regio’s te beschermen. Belangrijke thema’s hierbij zijn het versterken van de democratie en de rechtsorde. En misschien bent u het vergeten, de ondertekening van deze overeenkomst door de EU en Oekraïne was precies de aanleiding van de rechtsordelijke en territoriale bende in Oekraïne sinds november 2013.

Even in het kort

Omdat het alweer even geleden is, hier heel kort een samenvatting van de aanleiding voor die bende. De democratisch gekozen regering van Oekraïne wil de AO op 28 november 2013 niet ondertekenen. 'Ultra conservatieve' partijen protesteren en zetten op 22 februari 2014 de regering af en de oppositie grijpt de macht.

Een staatsgreep dus, maar zo ziet onze minister dat niet

Een staatsgreep dus, maar zo ziet onze minister dat niet. Op 21 maart 2014 wordt de AO alsnog getekend door de EU en de 'regering' van Oekraïne. Bij de behandeling van de AO in de Eerste Kamer op 30 juni 2015 zegt minister Koenders van Buitenlandse Zaken naar aanleiding van vragen van Kamerlid Kox: 'Dat is niet mijn lezing van de geschiedenis. Het is duidelijk dat er, nadat er demonstraties waren in Kiev, in grote mate grof geweld is gebruikt tegen demonstranten, dat dat geleid heeft tot de situatie waarin de president het land is ontvlucht en dat er vervolgens in een volstrekt nieuwe situatie verkiezingen zijn gehouden.'

Afgezet

Oké, dat is inderdaad duidelijk maar is dat alles wat de minister Koenders relevant acht? Dat er demonstraties waren en dat de president vertrok. Om de president af te zetten naar aanleiding van geweld tegen demonstranten, moet toch eerst bewezen zijn dat hij er ook verantwoordelijk voor was. Ook onder de Oekraïense grondwet. En daar was blijkbaar geen tijd voor. Om de president incapabel te verklaren op basis van afwezigheid, daarvoor moet-ie eerst dood zijn ofwel zelf aangeven dat-ie niet meer kan. Ook onder de Oekraïense grondwet. Beide waren niet aan de orde. Mocht de oppositie de president zomaar, zonder bewijslast, weg hebben willen stemmen, dan is een 75 procent meerderheid noodzakelijk. En ook die was er niet. Voilà, we hebben een staatsgreep. Ook meneer Kox, vertegenwoordiger van de eerste kamer voor de SP, weet dit en wilde meneer Koenders nog waarschuwen. Meneer Kox zei: er kwam een opstand, die leidde tot het aftreden van de president. Omdat alles hier in de Handelingen wordt opgenomen, wil ik opmerken dat ik denk dat de minister bedoelde: de president werd afgezet. Het was geen vrije keuze.

Gevolgen

De heer Kox  wijst Koenders er vervolgens op dat je alleen van mening kunt verschillen over de vraag of je het erg vindt dat de president onrechtmatig is afgezet, niet over de vraag of dat zo is.

je kunt van mening verschillen over de vraag of je het erg vindt dat de president onrechtmatig is afgezet, niet over de vraag of dat zo is

Dat is namelijk gewoon zo, of niet zo, volgens de wet. Minister Koenders blijft het antwoord schuldig. Het referendum lijkt mij een perfecte oplossing om dat recht te zetten. Dus wat ik wil weten is: denkt minister Koenders dat het rechtmatig was of vindt minister Koenders het niet relevant dat dit een staatsgreep was? Is minister Koenders niet bang dat hij straks een beetje voor gek staat? Het is namelijk niet slechts een formaliteit. Door deze staatsgreep kwam de oppositie in Oekraïne aan de macht. De oppositie, nog even los van de onfrisse signatuur, die anti-Russische wetten aannam en een overeenkomst met de EU sloot, die leidde tot opstand in de Krim en oorlog in het oosten van Oekraïne. De resultaten van de staatsgreep zijn niet te overzien.

Kleinkinderen

Wat ik graag van de minister zou willen weten is of hij niet bang is dat er later, over een jaar of twintig of zo, in de geschiedenisboekjes staat wat de aanleiding was voor al deze ellende en waar het begon. En dat in de geschiedenisboekjes van onze kleinkinderen dan staat dat het begon met de EuroMaidan, met de ultra-nationalistische partijen die de regering omver wierpen. En dat wij dan moeten zeggen 'ik wist het niet', of 'er was een referendum maar het boeide me niet'. En dat de minister dan, net als op 30-06-2015 tegen Kox, aan zijn kleinkinderen uitlegt: 'lezing en beoordeling van de geschiedenis hangen een beetje met elkaar samen'. Maar niet getreurd, de minister krijgt vast een kans dit recht te zetten na het referendum. Als er nog wat mensen tekenen op de site van het Burgercomite of op geenpeil.nl. Liesbeth van Herk studeerde Economie in Rotterdam en is directeur van Hens Vermogensbeheer.