Banken hebben in veel gevallen de renteopslag verhoogd bij leningen die verkocht zijn met een rentederivaat. Daarover bestaan veel klachten, die belanghebbenden willen aankaarten bij het speciale loket voor rentederivaten van het Kifid, dat vandaag open gaat. Maar op het eerste gezicht lijken ondernemers daarvoor niet bij het Kifid terecht te kunnen. In het Reglement staat namelijk dat klachten die betrekking hebben op de bevoegdheid van banken om opslagen toe te passen, zijn uitgesloten (zie art. 9.2 m). Dat is merkwaardig gezien de aard van het probleem: ondernemers dachten met een renteswap juist een vaste rente te hebben. Zo is het immers aan hen verkocht. Volgens Edgar Du Perron, de voorzitter van de Geschillencommissie van het Kifid, is klagen over de opslag echter niet uitgesloten. Op BNR Nieuwsradio zei hij vanmorgen dat ondernemers niet kunnen klagen over de opslag 'als zodanig, maar nadrukkelijk wel over het derivaat'.

Wat betekent 'als zodanig'?

Wat betekent 'als zodanig'? Het lijkt er sterk op dat je niet mag aanvoeren dat de bank geen bevoegdheid had om de opslag te verhogen. Kennelijk kan je dat argument alleen verpakken als een klacht over het derivaat, zonder de algemene voorwaarden van de bank ter sprake te stellen. De Nederlandse Vereniging van Banken zie het ook zo. 'Als je klacht erover gaat dat je nooit bent voorgelicht over opslagverhoging kun je bij het Kifid terecht', laat de woordvoerder weten. Advocaat financieel recht en een van de initiatiefnemers van het Kenniscentrum Rentderivaten (KCR), Chantal van den Borne, vindt dit even verwarrend als onwenselijk. Zij pleitte voor het openstellen van het Kifid en kreeg daarvoor gehoor in Den Haag. 'Kern van de zaak is nu juist dat de bank de bevoegdheid om de opslag te verhogen niet heeft. Zo beperk je dus van te voren de juridische argumentatie van ondernemers. Het is de vraag of er zo nog sprake is van een onafhankelijke rechtsgang.'

'Kern is juist dat bank bevoegdheid om opslag te verhogen niet heeft. Zo beperk je van te voren juridische argumentatie van ondernemers'

Financiën heeft dit door de sector opgestelde Reglement goedgekeurd, na intensieve bemoeienis met de kwestie. De vraag is waarom. Woordvoering laat slechts weten 'eerst het functioneren van het loket af te wachten'. CDA-kamerlid Pieter Omtzigt is kritisch: 'Het grootste probleem lijkt via artikel 9 sub m even buiten de deur gehouden te worden'. Lees hier zijn Kamervragen. Dat de banken bezwaren over de opslagverhoging proberen onschadelijk te maken, is begrijpelijk. Als Kifid zou besluiten dat de opslagverhogingen moeten worden teruggedraaid omdat banken banken hun boekje in algemene zin te buiten zijn gegaan, ontstaat aansprakelijkheid voor miljarden euro’s aan schade. Bij het niet-professionele MKB staat voor ruim 30 miljard krediet uit met renteswaps. Een opslagverhoging van al een half procent levert een enorme extra marge op.

Meer hindernissen

Dankzij de beperkende bepaling van het Regelement komt zo'n uitspraak er niet. Er gaat van geval tot geval bekeken worden of de bank tijdens het verkoopproces voldaan heeft aan zijn informatieplicht. Er zijn nog meer hindernissen opgeworpen, stelt KCR vandaag in een persbericht, dat wijst op artikel 9.3 van het Regelement: 'Als tijdens de behandeling bij Kifid blijkt dat zich een van de in dit Reglement rentederivaten genoemde gronden voordoet, of heeft voorgedaan, waardoor de Klacht buiten behandeling had moeten blijven, of moet blijven, beëindigt Kifid de behandeling.' Klanten die bij de interne klachtenprocedure van de bank een klacht hebben ingediend over de verhoging van de rente-opslag kunnen vervolgens niet meer bij het Kifid terecht, vrezen de experts. 'Ook niet als zij dat dat onderdeel van de klacht achterwege zouden laten bij de uiteindelijke klachtbehandeling door het Kifid. In feite wordt met dit artikel de boodschap gegeven dat klanten beter maar in het geheel niet kunnen klagen over verhoging van rente-opslagen.'

50 werknemers

Naast deze beperkingen zijn ook ondernemers met meer dan 50 werknemers of meer dan tien miljoen omzet dan wel balanstotaal niet welkom. Je kunt je afvragen of het aantal werknemers of het balanstotaal een relevante factor is voor deskundigheid of kwetsbaarheid in geval van rentederivaten. Een grote groep wordt zo buitengesloten van een gang naar het Kifid.