Vandaag op 14 juli presenteert de in Brussel gevestigde lobby watchdog Corporate Europe Observatory (CEO) de uitkomsten van een onderzoek naar de lobby voor handels- en investeringsverdrag TTIP. Over dat verdrag dat als voornaamste doel heeft om de handel tussen de continenten te vergroten, onderhandelen Europa en de Verenigde Staten (VS) al jaren. Follow The Money kreeg vooraf inzage in de vandaag gepresenteerde cijfers over de lobby-activiteiten van verschillende instellingen en ondernemingen. Uit het onderzoek van CEO blijkt dat het bedrijfsleven zijn belangen bij de TTIP-onderhandelingen veilig probeert te stellen. Dat heeft een intensief karakter: tussen januari 2012 tot en met februari 2014 zijn er 597 ontmoetingen geweest tussen lobbyisten en ambtenaren van DG Trade, het Europese commissariaat voor handel. 88 Procent van deze gesprekken werd gevoerd met bedrijfslobbyisten, de andere gesprekken waren met ngo’s en publieke organisaties. Follow The Money sprak met Pia Eberhardt, onderzoeker bij CEO. Waarom zijn de lobbyisten van het bedrijfsleven in zulke grote getale betrokken bij TTIP? Eberhardt: ‘Door de geheime TTIP onderhandelingen te beïnvloeden proberen lobbyisten van het bedrijfsleven te bereiken wat ze niet zou lukken in een transparant politiek proces. Namelijk lastige regelgeving terugschroeven die erop is gericht het algemene belang te bewaken en tegelijkertijd hun macht aan beiden zijden van de Atlantische Oceaan versterken.'

'DG Trade gaat maar al te graag in gesprek gaat met de bedrijfslobbyisten. Publieke organisaties worden geweerd'

'We zien ook dat DG Trade maar al te graag in gesprek gaat met de bedrijfslobbyisten. Publieke organisaties worden geweerd bij die gesprekken. De angst van miljoenen mensen dat TTIP een gevaar vormt is hiermee terecht.’

Agribusiness grootste lobbyist

De agribusiness – voedingsindustrie en agrarische sector – is met 171 ontmoetingen de grootste lobbygroep die de onderhandelingen over TTIP probeert te beïnvloeden. Deze sector heeft veel te winnen bij TTIP, de regelgeving voor voedselimport en -export verschillen momenteel nog sterk tussen Europa en de VS. TTIP zou hieraan een einde moeten gaan maken. In februari interviewde Follow The Money onderzoekers van CEO over de invloed van de voedingsindustrie op TTIP.

Welke andere sectoren lobbyen voor TTIP? Eberhardt: ‘Een opvallende stijger in het aantal ontmoetingen met lobbyisten over TTIP is die tussen DG Trade en de farmaceutische industrie. Tussen januari 2012 en maart 2013 was nog slechts 2,4 procent van de gesprekken met ‘Big Pharma’, in april 2013 tot februari 2014 verzevenvoudigde dit naar 16,5 procent. Ook de lobby voor financiële instituties en machinerie is gegroeid. We hebben helaas nog geen verklaring voor deze groei.’

Transparency Register

Van alle gesprekken tussen DG Trade en het bedrijfsleven tussen 2012 en 2014 waren er twintig met Business Europe. Bij deze overkoepelende lobbyorganisatie zijn velen nationale lobbyorganisaties aangesloten. Voor Nederland is werkgeversorganisatie VNO-NCW lid. Met twintig gesprekken is Business Europe de meest gehoorde lobbyist door DG Trade. CEO heeft de gegevens voor het onderzoek verkregen via verschillende kanalen, waaronder Ask-the-EU en het Transparency Register, waarin staat wie er actief is als lobbyist. Is het Transparency Register een goede manier om inzicht te krijgen in de TTIP-lobby? Eberhardt: ‘Nee, het Transparency Register kent twee grote gebreken. Ten eerste is het register is vrijwillig. Dit betekent dat met betrekking tot TTIP een op de vijf lobbyorganisaties voor het bedrijfsleven zich níet hebben geregistreerd. Dit komt in totaal neer op 80 van de 372 unieke lobbygroepen. Hieronder bevinden zich grote bedrijven zoals Levi’s, Maersk, de biotechnologische lobby en de farmaceutische lobby. In de tweede plaats hoeven lobbyisten in het register niet aan te geven waarvoor ze precies lobbyen en wat ze willen bereiken. We hebben het recht om te weten wie er achter de lobby voor TTIP zit, hoeveel lobbyisten er exact zijn en de hoeveelheid geld die hiermee gemoeid is. De enige oplossing is een verplicht register met volledige informatie over iedere lobbyist.’

'We hebben het recht om te weten wie er achter de lobby voor TTIP zit. De enige oplossing is een verplicht register met volledige informatie over iedere lobbyist’

Politico's lobby onderzoek

Ondanks de vele lobbyisten die bij DG Trade over de vloer kwamen, hebben sommige andere Europese commissariaten het nóg drukker met luisteren naar de belangen van het bedrijfsleven. Nieuwssite Politico deed ook onderzoek naar lobbyen, waarbij deze niet enkel de gesprekken in het kader van TTIP turfde. In het afgelopen half jaar hield de aanvoerder van de lijst, Miguel Arias Cañete, de Eurocommissaris voor Klimaatactie en Energie, maar liefst 118 gesprekken met lobbyisten. Op plaats twee Robert Madelin, de top-ambtenaar voor Communicatienetwerken, Inhoud en Technologie (95 gesprekken). Plaats drie met 92 gesprekken is voor onze Frans Timmermans, de Eurocommissaris voor Betere Regelgeving.

Onderhandelingen TTIP hervat

Deze week start ronde tien van de TTIP onderhandelingen. De onderhandelaars van DG Trade hebben voorafgaand aan deze nieuwe onderhandelingsronde de belangrijke steun van het Europees Parlement op zak. Vorige week 8 juli stemde het parlement voor een adviesresolutie waarin staat dat DG Trade op het goede pad zit met de huidige TTIP onderhandelingen. DG Trade en afgevaardigden van de Amerikaanse regering praten met elkaar achter dichte deuren over elkaars voorstellen. Een woordvoerder van DG Trade laat weten dat het tijdens deze ronde ‘alle onderwerpen ter sprake zullen komen behalve de bescherming van investeerders en ISDS.’

Europees Parlement sluit compromis

Het is nu juist de controversiële bescherming van investeerders, bekend als ‘ISDS’ (Investor-State Dispute Settlement), waar het Europees Parlement het langst over moest nadenken. Er werd uiteindelijk beklonken de oprichting van een internationaal hof te adviseren. Bij zo'n hof kunnen geschillen tussen landen en bedrijven worden opgelost. De vorming van zo’n ‘ISDS-rechtbank’ werd door handelscommissaris Cecilia Malmström al in mei voorgesteld en even later afgeschoten door haar Amerikaanse tegenhanger. De meerderheid van Europees Parlement spreekt nu toch van een compromis, desondanks is eigenlijk is er weinig veranderd aan de adviesresolutie zoals INTA, de handelscommissie van het parlement, die eerder had opgesteld. Volgens het Europees Parlement moet TTIP ‘markttoegang voor Europese bedrijven garanderen, maar mag dat niet ten koste gaan van Europese standaarden’. Met die geruststelling kunnen lobbyisten voor het bedrijfsleven op vakantie, hun werk is voorlopig gedaan. Meer over TTIP in het TTIP-dossier van Follow The Money