Als voormalig bankier miste ik de afgelopen dagen een essentieel punt in het debat over de salarisverhoging van Ralph Hamers: risicobeloningen.

ING-president-commissaris Jeroen van der Veer heeft met zijn opmerking ‘Ralph Hamers is eredivisie en hij werd Jupiler League betaald’ de vergelijking gemaakt met de voetbalwereld. Grappig genoeg verdienen trainers en coaches in de eredivisie vaak minder dan hun spelers. Logisch: de coach zet dan wel de hoofdlijnen uit en bepaalt de strategie, maar — zonder diens belang te bagatelliseren — de uiteindelijke prestatie wordt in het veld geleverd.

Zo is het bij banken ook. Onder Hamers' aansturing mag dan een succesvolle omwenteling zijn ingezet, de resultaten zijn gebaseerd op de inzet van de (overgebleven) ING-medewerkers, van hoog tot laag. Degenen die niet presteerden, of die domweg te duur werden bevonden, zijn vanwege kostenbesparingen rücksichtslos weg-gereorganiseerd.

Met velen die dat laatste is overkomen hoef je, qua hoogte van het salaris dat zij verdienden, geen meelij te hebben. Een flink deel komt echter niet meer aan de bak, althans niet tegen het loon wat zij verdienden. Hun salaris mag dan ten opzichte van vergelijkbare posities relatief hoog zijn geweest, voor de overgrote meerderheid gaat het toch om administratief-commercieel personeel dat gewoon volgens cao-afspraken wordt beloond. Zij krijgen niet de inkomens die de topbankiers zich zo graag toe-eigenen.

Terug naar Ralph Hamers en zijn salarisverhoging. Ben ik tegen topbeloningen voor topprestaties? Geenszins. Mag ‘coach’ Hamers drie miljoen verdienen? Wat mij betreft wel. Wat echter steekt is dat hij, in tegenstelling tot vrijwel al zijn 'veldspelers', zijn eigen beloning volkomen risicoloos toucheert. Zowel zijn loon als de voorgenomen verhoging waren niet gekoppeld aan zijn prestaties. Als hij opstapt — of gedwongen moet vertrekken — wacht hem rap een nieuwe, misschien wel beter betaalde job.

Zijn collega's die volgens de cao betaald krijgen, lopen wél grote financiële risico’s. Zij krijgen na een WW-uitkering alleen in het gunstigste geval nog bijstand. Dat roept bij mij, als oud-bankier, een prangende vraag op. Waarom lopen de veldspelers wél persoonlijk grote financiële risico's, en Ralph Hamers c.s. niet?

De topbankiers zijn geen ondernemers. Zij zijn binnen een bank hooguit de best beloonde collega's die puur voor rekening en risico van de werkgever, en dus van de spaarders en de investeerders handelen en daartoe opdracht geven. En als het misloopt, springt de staat wel bij. Alweer zonder enig persoonlijk financieel risico voor de verantwoordelijke topbankier.

‘Nou toedeledoki, ga dan’

Wat maakt deze wijze van belonen eigenlijk nog langer acceptabel? Omdat Ralph Hamers en de zijnen anders naar New York, Frankfurt of The City zouden vertrekken? Om met premier Rutte te spreken: ‘Nou toedeledoki, ga dan.’ Ik ben heel benieuwd wie het daar overleeft. De echte toppers zitten er allang. Die blijven niet schlemielig en onderbetaald in provinciaals Nederland de lijnen uitzetten. Het spiegelen aan topbeloningen wereldwijd is bij banken op Nederlandse schaal, ook bij ING, sowieso lachwekkend. Er staan genoeg capabele mensen klaar die de markt en de klanten kennen, die het vak beheersen en die het roer willen overnemen — met een veel betere maatschappelijke antenne, en tegen algemeen aanvaardbare salarissen.

Zolang dat niet het geval is, zou je voor de beloning van topbankiers het volgende systeem kunnen hanteren: verbind hun beloning één op één aan de realisatie van langetermijndoelstellingen én aan de uitkomsten van hun beleid.

Beloon de top met een adequaat vast salaris. Koppel aan het behalen van die doelstellingen een realistische cash bonus, en dan niet in aandelen of in opties op aandelen. Betaal de helft van elke bonus jaarlijks uit en reserveer de rest voor telkens vijf jaar. Vervolgens kun je de jaarlijkse uitbetaling van elke gereserveerde bonus aan de behaalde resultaten van de bank verbinden. Die zijn immers het directe gevolg van het beleid dat door de top in de jaren daaraan voorafgaand is uitgezet.

Zo blijven de bankiers, zelfs na afloop van een dienstverband, financieel nog lang aan de gevolgen van hun eerdere beslissingen verbonden. En last but not least, alle gereserveerde bonussen zou je moeten inhouden als achteraf wordt vastgesteld dat er sprake is van mismanagement. Zó maak je van een topbankier eindelijk een ondernemer. Iemand die je in zijn eigen portemonnee kunt raken.