Journalisten van de Financial Times mochten evenals collega's van de New York Times ook naar de licht beveiligde gevangenis van Butner in North Carolina komen om de grootste fraudeur uit de geschiedenis de hand te drukken en hem te interviewen. Ze willen begrijpen waarom een man die er uit ziet als een bezorgde huisarts een alles vernietigende fraude kon opzetten. Madoff, die het interview vanaf het begin wil controleren, stemt er in toe.

"Nothing that I say should be taken as an excuse for my behaviour,” zegt hij met een vet New Yorks accent. "I take full responsibility for what I did. I was aware of what I was doing."
De FT-journalisten twijfelen. Ze hebben te maken met een van de grootste leugenaars die ze ooit de hand hebben geschud.

Mooie verhalen
De legendarische fraudeur onpopt zich als een begenadigd verteller, iemand met gevoel voor ritme, timing en humor. Zijn levensverhaal blijkt ook nog te kloppen, althans, voorzover de mannen van FT het kunnen nagaan.

Madoff begint zijn Bernard L. Madoff Investment Securities in 1960. De eerste klanten van zijn kleine kantoor, machtige mannen als Jeffry Picower, Carl Shapiro, blijken vooral om fiscale redenen bij hem geld te investeren. De vluht naar voren begint als het bij de beurskrach van 1987 mis gaat met de beleggingen. Met de hulp van zijn grootste klanten weer hij nog meer klanten binnen te halen. Het geld stroomde binnen en met zijn investeringsstrategie uit "de zwarte doos" beloofde hij mooie rendementen te leveren. Die kwamen er echter niet. Vanaf 1992 gleed Madoff in zijn Ponzi door geld van nieuwe investeerders te gebruiken voor de uitbetalingen aan bestaande klanten. Hij zegt dat hij dat heeft gedaan onder druk van zijn vier grootste klanten, waaronder Picower en Shapiro.

Wijlen Jeffry Picower met ega

Niet om het geld
"From then on, it started getting worse and worse", zucht Madoff. "I spend a lot of time thinking about it – it is almost like a blank to me now. I try to piece it together; why didn’t I say, ‘I cannot do it?’ Why didn’t I return the money to those four or five clients – and the others – and say, ‘I can’t do it.’ Why?"

Madoff geeft er geen duidelijk antwoord op. "It wasn't about the money", zegt hij. Dat geloven de journalisten van FT natuurlijk niet van de man die zich vele jaren onderdompelde in een exuberante levensstijl.

De op maat gemaakte pantoffels van Madoff

Interessant wordt het wanneer Madoff zegt dat zijn grote vier investeerders van het eerste uur allemaal geweten hebben van zijn ponzi. "They were complicit, all of them". Zijn beschuldigende woorden kunnen niet meer worden geschecked. Drie van de vier mannen van het eerste uur zijn dood. De nog enig levende - Carl Shapiro - ontkent dat hij iets verkeerd heeft gedaan.

Zwitsers: "slimy people", Markopolis: "idiot"
Madoff vertelt hoe er steeds meer mensen - aan beide kanten van de Oceaan - steeds meer onder de indruk begonnen te raken van zijn "black box". Bij conservatieve Europese beleggers vielen zijn regelmatige, maar niet extreem hoge rendementen, bijzonder in de smaak. Vooral Fransen uit zeer gegoede kringen - zoals Liliane Bettencourt, liepen weg met de zwarte doos van Madoff en kwamen hem zelfs in New York in zijn kantoor opzoeken. Van alle Europeanen noemt Madaoff de Zwitsers - ondanks het Zwitserse feederfund Auriga - het meest kritisch. Hij noemt Zwitsers 'slimy people'. Een Zwitserse bankier die bij hem in New York op bezoek komt, doet hem aan vroeger denken: "I never saw anyone look more like a Nazi in my life".

De megafraudeur toont zelfs even zijn woede en rancune als Harry Markopolis ter sprake komt. Markopolis, de fundmanager uit Boston die als eerste de fraude van Madoff doorzag en meermalen vergeefs aangifte deed bij toezichthouder SEC, wordt door Madoff "the biggest idiot in the world" genoemd. Markopolis kon eigenlijk niets en handelde volgens Madoff louter uit afgunst. "He had an hedge fund that couldn't make money and his clients abondoned him".

"The biggest idiot in the world": Harry Markopolos

Zwarte dozen
Maar de toezichthouders kwamen ondanks de aangiften van Markopolis niet bij Madoff op bezoek, simpelweg omdat hij destijds gold als de "gouden standaard".
"I had all the credibiity. Nobody could believe at that time that I would do something like that".

Op Wall Street waren immers meer fondsen die met "zwarte dozen" werkten, fiscaal voordelige routes boden en ook mysterieuze rendementen behaalden. Hij was niet de enige die naar buiten uit zo opereerde, benadrukt hij. Daarom kon hij ook zo lang onontdekt blijven.

Dat hij met zijn ponzi ook heel veel gewone mensen heeft geruïneerd is iets dat hem achteraf zwaar op de maag ligt. Madoff vertelt dat hij met de hulp van psychologen in zijn ziel is gedoken. "In order to try figure out how I could have done it". Hij komt ook met een bijzondere verklaring die van enige zelfkennis getuigt: "There are these mafia people who can kill people all day long, do terrible things, and then go home to their families. I used to wonder how it was that people in wars shoot people. But the thing is that you can compartmentalise things in your life".

Opvallend is verder dat Madoff over verschillende personen zegt dat ze niets van de fraude hebben geweten. Het zijn allen figuren - waaronder de Oostenrijkse Sonja Kohn, de eigenaars van honkbalclub New York Metz en ook Madoff's eigen familie - waarvan BLMIS-curator Irving Picard meent dat het direct betrokkenen zijn

Banken gaan bloeden
Extreem kritisch en cynisch is de meester oplichter over de rest van Wall Street. Hij voorspelt dat de banken UBS en HSBC - die door Picard worden belaagd met miljardenclaims - grote problemen zullen krijgen. De Britse bank HSBC was twee keer naar zijn kantoor gekomen om alles te controleren, zij hadden toegang tot data die gewone klanten niet hadden en misten de essentie van de fraude. Accountantskantoor Price Waterhouse (PWC) controleerde jaarlijks zijn boeken en zagen het niet. Chase Manhattan Bank, waar Madoff zelf bankierde, mag volgens de fraudeur ook als nalatig worden aangemerkt. Ook zij hadden voldoende kennis van zijn cijfers en activiteiten om overal rode vlaggen te kunnen hijsen.
Het ergste krijgt JP Morgan ervan langs en Madoff is er van overtuigd dat curator Picard voor bij die bank voor de slachtoffers veel geld zal binnenhalen: "There were people at the bank who knew what was going on".

Madoff vindt dat Picard bij zijn pogingen om geld terug te vorderen, zijn energie niet moet richten op door hem genoemde individuen, maar vooral op de banken.

Gezelschapsdame
Tenslotte krijgen ook de toezichthouders onder uit de zak. "My complaint about regulators and the SEC, which dates back as long as I've been involved, is I feel they spend too much time going after minor infractions and no time going after the major firms and investment banks. Very little, if anything, has been done with this new regulatory reform that is going to correct this'.

Aan het einde van het interview onthult de magafraudeur ook nog een van zijn kleinere geheimen: hij blijkt in de gevangenis over een gezelschapsdame te beschikken. Op papier althans. Madoff brengt in zijn cel veel tijd door met de boeken van pulpauteur Danielle Steel.

Danielle Steel, de vrouw die Madoff warm houdt in zijn koude cel.

Lees het hele interview op de website van de Financial Times