Terwijl Henry Keizer met loze kreten en feitelijk onjuiste verklaringen zijn eigen brand tracht te blussen, staat de rest van de partij er wat glazig bij te kijken. Niemand die er on the record ook maar iets over wil zeggen. ‘In de partij hopen ze dat de zaak vanzelf overwaait’, schreef De Telegraaf gisteren op de voorpagina. 

Het is precies de receptuur waar de VVD zich vaker van bedient wanneer een zaakje stinkt: met zand strooien, vervolgens doodzwijgen en de publicerende journalist zwartmaken. Hoe deze reflexen werken, staat prima uitgelegd in De rekening voor Rutte, het ontluisterende boek van Bas Haan — de Nieuwsuur-journalist die de Teevendeal ontrafelde. Die doofpot kostte de kop aan drie VVD bewindspersonen en een Kamervoorzitter; allemaal VVD’ers.

Wie goed oplet, ziet vooral de blinde paniek binnen de VVD

Een citaat uit het boek van Haan: '“Het kan geen toeval zijn dat dit twee keer achter elkaar vlak voor de verkiezingen naar buiten komt,” zei Schippers [de minister van Volksgezondheid, red.] vlak nadat Opstelten en Teeven doordat het bonnetje boven water kwam noodgedwongen moesten aftreden. Ze was ervan overtuigd dat Nieuwsuur zich door de onderwereld liet sturen.' Ook nu strooit in ieder geval Keizer zelf met zand. De rest van de partij zwijgt als het graf.

Eigen vlees

Wie het gestrooide zand uit de ogen wrijft en goed oplet, ziet vooral ook de blinde paniek binnen de VVD; een partij waar Keizer sinds 2014 flink aan de teugels trekt. De media wordt door de partijvoorlichter, die zegt Keizer volledig te vertrouwen, massaal naar uitvaartorganisatie De Facultatieve gestuurd voor een verklaring. En laat dat nou net het miljoenenbedrijf zijn dat Keizer via een zeer omstreden deal heeft bemachtigd. De slager die zijn eigen vlees keurt, met andere woorden.

Diezelfde voorlichter verwijst voor vragen over VVD-prominent Loek Hermans en VVD-senator Anne-Wil Duthler ook door naar het bedrijf. Hermans en Duthler waren allebei commissaris en hielden toezicht op de deal. De twee willen geen enkele uitleg geven over de deal, waarbij Henry Keizer en zijn zakenpartners 30.000 euro betaalden om een bedrijf ter waarde van minimaal 31,5 miljoen euro over te nemen van de vereniging waar Keizer zelf bestuursadviseur was.

Zwijgen over Keizer

Wél werden we de afgelopen dagen gebeld door — en belden we zelf met — liberalen in Den Haag en de regio. Voor zover ze überhaupt iets over de zaak los wilden laten, wensten deze prominenten, gewone leden en andere betrokkenen zonder uitzondering anoniem te blijven. Het lijkt precies zo te zijn als de oud-wethouder Peter Smit al tegen ons zei in het profiel dat we eerder over Keizer schreven: ‘Als je nog carrière wilt maken binnen de VVD, dan adviseer ik je te zwijgen over Keizer.’

Keizer runt ‘zijn’ partij sinds 2014 op een manier die doet denken aan zijn eigen bedrijf: alle lijntjes lopen naar hem. Kleine, onafhankelijke afdelingen zijn stuk voor stuk verdwenen en opgegaan in grote clubs, die — onder andere dankzij de vele ‘cadeautjes’ die Keizer als secretaris van goededoelefonds Dr. CJ Vaillant uitdeelt — nauwe banden met hem onderhouden. Of, zoals een Fries lid vertelt: ‘De dienst wordt uitgemaakt door de happy honderd in Den Haag.’

Die ‘happy honderd’ zijn de parlementariërs, senatoren, bewindspersonen en andere prominenten die in en rondom de Hofstad vertoeven. ‘De gewone man of vrouw heeft helemaal niets meer in de melk te brokkelen. Dat is echt heel zorgelijk,’ aldus het Friese lid.

Integriteitscommissie

De zaak rondom Keizer is niet uniek. De VVD werd en wordt al jaren geplaagd door affaires. Zo stapte Kamerlid Jan Houwers op omdat hij werd verdacht van valsheid in geschrifte, oplichting en witwassen; de Limburgse partijbons Jos van Rey werd tot 240 uur taakstraf veroordeeld wegens omkoping. En dan was er ook nog Ton Hooijmaijers, oud-gedeputeerde in Noord-Holland, die in een ander omkoopschandaal meer dan twee jaar gevangenisstraf kreeg. Al met al voerde de VVD in 2016 met maar liefst 15 affaires wederom de politieke integriteitsindex van Nederland aan.

Om alle schandalen tegen het licht te houden, richtte de partij in 2013 een zogeheten integriteitscommissie op. Kamerlid Mark Verheijen verzocht zelf een onderzoek bij die commissie, nadat hij in opspraak raakte voor fout gedeclareerde autoritten. Dat verzoek moest Keizer goedkeuren — en dat deed hij.  ‘Er is de afgelopen dagen veel te doen geweest over de declaraties van Mark Verheijen. Dan is het heel verstandig om de feiten te laten toetsen aan de hiervoor geldende regels,’ zei hij destijds tegen de NOS.

Keizer verklaart een schoon geweten te hebben zonder ook maar een cijfer te overleggen

Verheijen moest, omdat hij onderwerp van onderzoek was, aftreden. Nu Keizer zelf onderwerp van een integriteitskwestie, is hij een stuk minder scheutig naar de integriteitscommissie. Dan zou hij zelf onderzoek laten doen naar zijn eigen integriteit. De uitkomst staat al vast. Zelf verklaart hij immers bij voortduring ‘een 100 procent schoon geweten te hebben’, zonder ook maar een cijfer te overleggen.

Geen thuis

Afgelopen weekeinde gaf er bij die integriteitscommissie dan ook niemand thuis. De leden zien nog geen enkele reden om een onderzoek te beginnen, zo stelt het lid Tila zur Lage in De Telegraaf. Wellicht is dat ook lastig, omdat de bestuurders door de voorzitter zelf zijn benoemd.

Openlijk wordt er dus weinig gezegd, maar van anonieme bronnen zijn de zorgen hierover wel degelijk te horen. ‘Ik zou het buitengewoon merkwaardig vinden als er geen onderzoek wordt ingesteld,’ zo zegt een oud-bewindspersoon. ‘Als er niet snel openheid van zaken komt, dan blijft het gissen.’ Een oud-Kamerlid: ‘Natuurlijk moet dit worden onderzocht, de commissie kan gewoon zelf een onderzoek instellen.’

Volgende maand kiest de VVD opnieuw haar voorzitter en vooralsnog is Keizer de enige kandidaat. De vereniging van de VVD is de enige die iets kan zeggen over het onderwerp; premier Mark Rutte heeft officieel niets in te brengen. Maar achter de schermen kan hij de voorzitter natuurlijk wel adviseren. ‘Keizer is machtig’, zo tekent een oud-Kamerlid op. ‘Niemand durft hem te zeggen weg te gaan. Rutte is de enige die dat kan.’ Maar Keizer geldt als een vertrouweling van de premier. Voorlopig, zo zeggen een paar anonieme VVD’ers, kijkt hij de kwestie aan. Ook de minister-president lijkt dus nog te hopen dat het hele circus overwaait.