Ondernemers van klein tot groot durven steeds vaker op te staan en in de media melding te maken van ernstige misstanden bij hun bank. Medewerkers van de banken doen dat ook, maar veelal anoniem. De banken ontkennen misstanden in alle toonaarden maar ze hebben de schijn tegen. Steeds vaker verschijnen berichten over de maatschappelijke schade die zij veroorzaken. Dat alles heeft  ervoor gezorgd dat Bijzonder Beheer nu ook op de politieke agenda staat.

Bankenlobby

De banken maken zich in dit dossier kennelijk zorgen. Een rondje langs de velden leert dat Chris Buijink, voorzitter van de NVB, de machtige lobbyclub van de banken, bezig is om betrokkenen bij de hoorzitting van 16 april te masseren. Zo heeft Hans Biesheuvel van ONL een uitgebreide rondleiding bij ING bank en Rabobank gekregen. Volgens Biesheuvel lijken verschillende namen op de lijst van genodigde sprekers weinig goeds te voorspellen voor de uitkomst. Een kritische volger zoals advocaat Marjorie Sinke (o.a. betrokken bij verschillende Bijzonder Beheer dossiers in de glastuinbouw en bij de 80 miljoen schadeclaim van de OAD familie Ter Haar tegen de Rabobank) deelt zijn mening. Zelfs achter het vlak voor 16 april te verschijnen van het door de NVB bejubelde AFM rapport over Bijzonder Beheer zien zij de hand van de bankenlobby. Dat AFM rapport is gebaseerd op een steekproef van slechts ‘enkele tientallen dossiers’. Daarin is de problematiek verkleind tot slechts een 'communicatie issue', hetgeen de banken ontlast.

het afm-rapport is door ervaringsdeskundige Folkert Fennema als 'afstudeerproject' neergesabeld

Hun rapport is door ervaringsdeskundige Folkert Fennema als 'afstudeerproject' neergesabeld. Advocaten zoals Hester Bais en Marjorie Sinke, die net als Fennema vooraf óók door de AFM zijn gehoord, zeggen van de door hen aangedragen bezwarende informatie nauwelijks iets terug te zien. Omdat het AFM rapport stelt dat ‘in veel van de gecontroleerde dossiers een deel van de communicatie ontbreekt’ heb ik dat in De Telegraaf van 27 maart jl. zelf ‘misleiding van de AFM door de banken’ genoemd. Uit eigen ervaring weet ik dat álle correspondentie wordt vastgelegd. Als de AFM dat in hun steekproef niet heeft aangetroffen riekt dat naar manipulatie.

Ramkoers bijstellen

Positief is dat de geest uit de fles is en dat nu leden van de Tweede Kamer zich ermee bemoeien. De praktijk leert namelijk dat banken meer beducht zijn voor negatieve publiciteit en grote maatschappelijke ophef. Als bij een dossier een bekende publieke figuur betrokken wordt, zijn banken in individuele gevallen soms ook bereid om hun eerdere ramkoers bij te stellen. Dan blijkt er ineens ruimte voor een andere aanpak. Men is bereid tot medewerking om bedrijven alsnog professioneel bij te staan en bijvoorbeeld meer tijd te gunnen. Een dergelijke koersaanpassing is voor veel meer bedrijven met serieuze overlevingskansen noodzakelijk. Ook als het kleine ondernemers betreft. Ik was als bancair accountmanager jarenlang rechtstreeks bij de behandeling van de zogenoemde probleemdossiers in het mkb betrokken. Daar heb ik een paar simpele dingen geleerd. Veel van hoe banken omgaan met probleemdossiers heeft te maken met de omvang van hun eigen financiële belangen. In mijn boek Rotbanken omschreef ik dat voor ondernemers als volgt: ‘Hoe groter het verwachte verlies van de bank, hoe kleiner uw eigen probleem’.

‘Hoe groter het verwachte verlies van de bank, hoe kleiner uw eigen probleem’

Hoge bedragen vormen weliswaar geen garàntie voor professionele ondersteuning door een ervaren bankier maar het helpt wél. Feit is dat tegenwoordig onvoldoende tijd, kennis en energie gestoken wordt in het actief begeleiden van ondernemers met problemen. Vooral als zij - voor een bank - klein van omvang zijn en er zekerheden tegenover staan. Of wanneer reeds een voorziening is getroffen. Tot pakweg 2007 voegde de begeleiding door de bank vaak nog veel toe. Door de snelle aanwas van probleemdossiers hebben banken daarna andere keuzes gemaakt. Men koos niet meer voor hélpen maar voor eenzijdig dwingen. Niet de continuïteit bij de klant maar snellere dossierafhandeling werd leidend. In de praktijk pakt dat beleid voor talloze kredietnemers ronduit negatief uit. Tekenend in dit verband is een voorbeeld van de Rabobank. In hun personeelsadvertentie voor een ‘ervaren’ accountmanager Bijzonder Beheer (zie afbeelding) neemt die bank al genoegen met minimaal drie jaar ervaring in zakelijke kredietverlening.  

Bijzonder Beheer móet beter

Het is niet langer houdbaar dat ondernemers via een simpele mededeling te horen krijgen dat zij in Bijzonder Beheer zijn genomen. Ook is onhoudbaar dat hogere rente & provisies in rekening worden gebracht zonder dat er een inhoudelijke begeleiding wordt gegeven.

Het is niet houdbaar dat ondernemers via een simpele mededeling te horen krijgen dat zij in bijzonder beheer zijn genomen

Ondernemers in moeilijkheden hebben geen behoefte aan de huidige ‘ziekenboeg’ maar aan een sanatorium! Vanuit die mindset behoren ervaren bankiers proactief met ondernemers, groot én klein, een inventarisatie te maken en een plan van aanpak op te stellen. Bij een redelijk uitzicht op continuïteit moeten bedrijven in staat worden gesteld om enige tijd aan herstel te werken. Niet eindeloos, dat zou onverantwoord zijn, maar gedurende vooraf af te stemmen redelijke periode. Bijvoorbeeld één tot anderhalf jaar met wederzijds heldere afspraken zonder extra druk en onnodig verhoogde kosten zoals nu het geval is. Daarin moeten afspraken worden gemaakt. Transparante afspraken, controleerbaar vastgelegd, die niet langer eenzijdig kunnen worden aangepast zoals nu het geval is. Past zo’n aanpak niet meer in het verdienmodel? Dan moet dat maar op de schop. Het is tijd voor echte hulp niet voor nog meer holle frasen over klantbelang centraal stellen. Dat is voorbij. Michiel Werkman is voormalig zakelijk bankier. Sinds 2012 staat hij als onafhankelijk business consultant mkb ondernemers bij in financierings- en derivatenkwesties. Michiel is gastdocent, auteur en uitgever van het boek Rotbanken, waarin hij ondernemers leert ‘de “taal” van geldschieters te spreken’. Voorts is hij medeoprichter van de Coöperatieve Kredietunie Stad Amsterdam en projectleider bij de Vereniging Kredietunies in Nederland.