
Blinde Vlek
Robin Fransman constateert dat de verstandige mensen bij het CPB, DNB en het IMF een blinde vlek hebben: de private schulden.
Er waart een spook door de Westerse wereld. Het spook van de private schulden. Het zijn de private schulden die ons de crisis, de zwakke financiële sector, de recessie en de overheidstekorten brachten. Maar als je kijkt naar de publicaties en beleidsaanbevelingen van DNB, het IMF en de Europese Commissie, dan is het spook onzichtbaar, want onbesproken, niet onderzocht, niet gemodelleerd, niet geadresseerd.
In plaats daarvan hebben we een bijna exclusieve focus op overheidsschulden. Overheidsschulden worden gezien als het grote kwaad, het begrotingstekort moet naar bijna nul, de schuld omlaag en dan komt het vertrouwen terug, gaan de investeringen omhoog en groeit de werkgelegenheid. Zo gaat die redenering.
Maar in een situatie met hoge private schulden gaat dat ietsiepietsie anders. We hebben in Nederland 450 miljard overheidsschuld, waar we zo een 10 miljard rente over betalen. We hebben ook zo een 1300 miljard private schuld, waar we zo een 60 miljard rente over betalen. Een reductie in de staatschuld heeft dus een minimaal effect. Zeker nu dat gebeurt via lastenverzwaringen, dat leidt er toe dat we minder geld overhouden om de rente op de private schuld te betalen. En dat is natuurlijk niet het enige: de loonstijgingen zijn lager dan de inflatie, waardoor de schulden in reële termen voor huishoudens hoger worden.
Het vertrouwenseffect waar deze instellingen op hopen is dan ook op lucht gebaseerd. Bezuinigingen onder condities van hoge private schulden leidt tot grote financiële problemen in de private sector. Huishoudens kunnen hun schulden niet meer betalen en dat leidt tot problemen in het bedrijfsleven en bij banken. In de landen met de dodelijke cocktail van hoge private schulden, dalende woningprijzen, bezuinigingen en loonmatiging zie je dan ook het percentage wanbetalingen sterk oplopen:
In Nederland gaat het ook zo:
U begrijpt het, vertrouwen krijg je daar dus niet van. Niet alleen huishoudens hebben weinig vertrouwen en lage bestedingen, ook het vertrouwen bij ondernemingen en banken blijft daardoor op een laag niveau hangen. Daarbij lijken de meeste instituten ook niet te willen weten dat schuld en besparingen elkaar altijd in evenwicht houden. Een spaarsaldo kan alleen tot stand komen als er ergens anders een schuld ontstaat, een spaarsaldo is immers een claim op toekomstige productie. Die productie moet dus ook ergens vandaan komen. 'Every loan creates a deposit.' Macro-economisch houden sectoren elkaar dan ook in balans. De private sector kan alleen sparen als de overheid, of het buitenland, zich in de schulden steekt. Hetzelfde geldt natuurlijk voor aflossen, want ook het aflossen van schuld is een besparing.
Dat betekent dus ook dat als overheden gaan besparen, de private sector minder kan gaan sparen en aflossen, en de betalingsbalans ook verandert. En zie daar:
Overheidsbesparingen hinderen burgers dus om af te lossen. Eerlijk is eerlijk, dit model is een beetje te simpel, want burgers zouden onder die omstandigheden nog af kunnen lossen als ondernemingen -immers ook deel van de private sector - meer schulden zouden maken. Maar wat blijkt, ook ondernemingen hebben netto besparingen. De bedrijfswinsten zijn namelijk veel hoger dan de investeringen. Logisch ook, want welke onderneming gaat investeren in het huidige klimaat? En afwentelen op het buitenland kan ook al niet, want alle landen hebben hoge schulden. Maar ze proberen het allemaal wel, neo-mercantilisme via loonmatiging en currency wars. Overbodig voor mij om te zeggen dat dat een heilloze weg is.
Oh wat verlang ik naar een publicatie van DNB, CPB of IMF die de rol van de private schulden centraal stelt. En eerlijk gezegd is het een schande dat die er nog niet zijn.
Met dank aan @Money_F_Nothing
* * *
Robin Fransman is te bereiken via Twitter @RF_HFC
.png)
.png)
.png)
15 Bijdragen
Rene Derlant
Uiteraard betichtte mijn lieve oma, opa, vader, moeder, ooms, en tantes mij onmiddellijk - zei het tussen neus en lippen door - van vals spelen, ofschoon ik wel degelijk met dezelfde dobbelstenen had geworpen, als hunnie.
U begrijpt het, vertrouwen krijg je daar dus niet van.
Ik leerde die avond een aantal lessen die mij in mijn verdere leven geen windeieren hebben gelegd, ofschoon het mij nog steeds niet duidelijk is hoe de uitvinders van Monopoly over het hoofd hebben kunnen zien dat je op je sloffen wint, door tegen het eind van het spel met een duur straatje op het bord, achter tralies te blijven zitten.
Ergens klopt dat natuurlijk niet helemaal.
U begrijpt het...
boer-breekt-klomp
Minski? Keynes? Soros? Inet? Keen? Michael Hudson? New Money Theory? Jij bent waarschijnlijk slechts een late bekeerling.
Diezelfde blinde vlek over surplus = deficit kun je toepassen tussen de regio's / staten in europa. Dan is het ook begrijpelijk dat de maatschappij in europa totaal vastloopt en onder leiding van Duitsland (als enige surplus regio) het ravijn in verdwijnt. Nederland niet uitgezonderd.
Joost
Boseley
JoostJoost
BoseleyBoseley
Joostfinanciële problemen in de private sector. Huishoudens kunnen hun
schulden niet meer betalen en dat leidt tot problemen in het
bedrijfsleven en bij banken. In de landen met de dodelijke cocktail van
hoge private schulden, dalende woningprijzen, bezuinigingen en
loonmatiging zie je dan ook het percentage wanbetalingen sterk oplopen'.
Joost
Boseleysnorkel
JoostNederland is wereldkampioen geld vastzetten. Onze schuld staat vast (schuldenaar is persoonlijk aansprakelijk, dus jinglemail is onmogelijk), ons kapitaal zit vast (in bankspaarproducten, toekomstige pensioenaanspraken en een steeds kleiner wordend deel in bakstenen). Van kapitaal en schuld tegen elkaar wegstrepen is vooralsnog geen enkele sprake. Hoewel dat, puur om de 'servicekosten' van schulden te verminderen, zeer aantrekkelijk zou zijn voor de consument.
Joost
snorkelJe hebt helemaal gelijk wat betreft geld vastzetten en NL, maar dan moet je ook daar de oplossing van het probleem zoeken, en niet in extra besparingen zoals de schrijver van dit artikel suggereert. Iemand van 67 heeft in de toekomst verplicht een heel behoorlijk pensioen en een hypotheekvrij huis. Verkoopt hij dat huis, dan is er meer geld dan dat je met normale bestedingen ooit op kunt maken. Schaf je het verplichte pensioen en de verplichte hypotheekaflossing af, dan is er niets aan de hand.
NL'se particulieren hebben zonder de waarde van vastgoed mee te rekenen het hoogste netto-vermogen van de hele EU. Om dan te zeggen dat er teveel schulden zijn is onzin.
snorkel
JoostJouw voorstel om de verplichte hypotheekaflossing af te schaffen is wel heel erg 'out of the frying pan into the fire'. Daarmee lever je mensen compleet over aan de grillen op de woningmarkt. Leuk als je over 30 jaar een overwaarde kunt innen. Enorm probleem als de markt flink gedaald is in die 30 jaar. Juist door te verplichten de hypotheek af te lossen behoed je mensen voor het risico dat het (onder)pand bij verkoop te kort opbrengt. Om het geld wat het dan nog wél opbrengt te gebruiken voor het pensioen, dat lijkt me prima in orde. Zo werkt het in veel andere langen ook overigens. Zelf pensioen opbouwen dat wél opneembaar is in "noodgevallen", lijkt me ook prima (maar dan zal het rendement over de gehele periode wellicht wel lager liggen, daarover verschillen de meningen). Dat zie je nu overigens bij de jongere generaties (diegenen die er over nadenken dan) al veel.
Even voor de duidelijkheid: De pensioenaanspraak komt pas vrij bij het 67e levensjaar. Dus die kun je niet meerekenen als je vóór die tijd in de problemen komt. Zonder die pensioenpot staan de Nederlandse huishoudens collectief in de rode cijfers. En de hypotheekschuld is wel nú opeisbaar door de bank...
Jij doet alsof er een solvabiliteitscrisis gaande is onder de Nederlandse huishoudens. Dat is onjuist. Het is een liquiditeitscrisis. We zijn per saldo nog lang niet failliet, maar kunnen alleen nú onze rekeningen maar moeilijk betalen. En dat leidt nú tot problemen. Gelukkig niet voor iedereen, maar het wordt snel erger...
Joost
snorkelZonder pensioenaanspraken en vastgoedwaarde mee te rekenen staan de NL'se huishoudens quitte (750 mld schuld en bezittingen).Reken je die wel mee dan staan we 2500 mld in de plus, geen enkele reden om massaal te besparen dus!
IwanovKapotjeplov
Quinta essentia
IwanovKapotjeplovHerken de trend van de lente van Kwave 5, maar helaas de belangen van Kwave 4 zijn nog zo groot.
jopie
Quinta essentia