
Van schimmige stichtingen tot anonieme suikerooms: Follow the Money houdt de financiering van onze politieke partijen nauwlettend in de gaten. Lees meer
In de politiek draait het om meer dan idealen, belangen, inhoud en poppetjes. Zonder geld is er geen politieke partij, zo simpel is het. Maar wie betaalt, bepaalt. Waar komt het geld dat partijen te besteden hebben vandaan? Van schimmige stichtingen tot anonieme suikerooms: Follow the Money houdt de financiering van onze politieke partijen nauwlettend in de gaten.
Tweede Kamer kan weinig uitrichten tegen Baudet en zijn bv’s
Toezichthouder partijfinanciën: ‘Geld is te belangrijk geworden in de politiek’
De dubbele pijn van de PvdA: met de kiezer is ook het geld weggelopen
Expert partijpolitiek Gerrit Voerman: ‘Het gelijke speelveld in de politiek is verdwenen’
De dubbele petten van Barendrechts machtigste politicus
Podcast | Hoe politieke partijen aan hun geld komen
De oorlogskas van lokale partijen is goed gevuld
Geldschieters vinden is voor Volt een koud kunstje
Waarom heft D66 haar eigen invloedrijke lobbyclub op?
Van rijksmonument tot zolderkamer: hier zetelen onze politieke partijen
© Rob Voss
De burger komt er bij de BoerBurgerBeweging bekaaid vanaf
De BoerBurgerBeweging zit sinds de Kamerverkiezingen in de lift. Volgens peilingen stijgt de partij naar zes zetels en ook het ledenaantal groeit gestaag. Lijsttrekker Caroline van der Plas stelt herhaaldelijk dat de BoerBurgerBeweging er is om stad en platteland bij elkaar te brengen. Experts zien een verkiezingsprogramma dat vooral opkomt voor het boerenbedrijf.
- De BoerBurgerBeweging (BBB) zit vooral in de Kamer om de belangen van boeren en de status quo in de agrarische sector te beschermen, blijkt uit een analyse van het BBB-verkiezingsprogramma door verschillende landbouwexperts. De burger heeft het nakijken, evenals de biologische boer.
- Tijdens de grote boerenprotesten in 2019 besluiten een varkenshouderijlobbyist en twee partners bij een communicatiebureau de politieke partij BBB op te richten. Doel: boer en burger dichter bij elkaar brengen.
- Lobbyist Caroline van der Plas wordt lijsttrekker en haalt één zetel, in recente peilingen staat de partij inmiddels op zes.
- De campagne leunt op geld van kleine donateurs en kent met 66.000 euro een zeer bescheiden budget.
- De partij wil dat de overheid vleesconsumptie stimuleert. ‘Wij vrezen dat door de vegahype vlees als ongezond wordt neergezet en dat mensen daardoor niet meer gezond gaan eten.’
‘Wat moet er in Nederland gebeuren om die boeren bestaansrecht te geven? Er moet een beweging op gang komen. We moeten zelf de politieke agenda bepalen. Hoe kunnen we dat in Nederland doen? Door zelf de Tweede Kamer in te gaan!’
Het is 19 februari 2020 en Caroline van der Plas spreekt duizenden boeren toe. Actiegroep Farmers Defense Force heeft een massaprotest op het Haagse Malieveld georganiseerd. Van der Plas, mede-oprichter van de BoerBurgerBeweging, oogst veel bijval.
De verzamelde boeren demonstreren tegen plannen van het kabinet om stikstofuitstoot in de landbouw tegen te gaan. Later dat jaar, op 8 juni, neemt verantwoordelijk minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit adviezen daartoe over uit een rapport van het adviescollege Stikstofproblematiek onder leiding van VVD’er Johan Remkes.
Tijdens de grootste boerenprotesten in decennia probeert de BoerBurgerBeweging potentiële kiezers te bereiken om vervolgens ‘de stem van het platteland’ naar Den Haag te brengen. Follow the Money vroeg experts op land- en tuingebouwgebied en plattelandsontwikkeling het programma te analyseren.
Boerensponsors
Caroline Van der Plas is niet de enige die zich zorgen maakt over de toekomst van de boeren. Grote agrarische ondernemingen als veevoederbedrijven ForFarmers, Voergroep Zuid, Gebr. Fuite en De Heus, vleesverwerker Vion, schapenhouderij ValleiLam en fabrikant van voersystemen Trioliet sponsoren de acties van de boeren. Ze huren een communicatiebureau in om een eenduidige boodschap te verkondigen. FrieslandCampina steunt de boeren en plaatst op 28 september 2020 een grote advertentie in de landelijke dagbladen.
Veevoederbedrijf De Heus geeft een bedrag van minimaal vijf getallen aan de boerenprotesten
Een van de sponsoren licht een tipje van de sluier op. Joost Belt, hoofd marketing en communicatie van veevoederbedrijf De Heus, zegt tegen dagblad het AD: ‘Dit raakt ons ook.’ Wat heet, zijn werkgever boekte in 2019 een omzet van 3,1 miljard euro en heeft dus wat te verliezen als er minder vee in de Nederlandse weilanden loopt. Het bedrijf geeft een ‘substantieel bedrag, met minimaal vijf getallen’ aan de boerenprotesten die werden georganiseerd door Farmers Defense Force.
Ruim een jaar na haar toespraak op het Haagse Malieveld verovert Caroline van der Plas een Kamerzetel.
Ze is niet het eerste Tweede Kamerlid dat op zegt op te komen voor boerenbelangen. Wel is de BoerBurgerBeweging de eerste Nederlandse politieke partij die bestaat uit een verbond tussen een voormalig lobbyist (voor de varkenssector) en een communicatiebureau, Remarkable Communicatie uit Deventer.
De BoerBurgerBeweging is bepaald niet de eerste groepering die opkomt voor boerenbelangen. De Plattelandersbond, onder leiding van Arend Braat (‘Boer Braat’), weet tussen 1918 en 1937 steeds één á twee zetels Kamerzetels te behalen, bij de laatste verkiezingen onder de naam Nationale Boeren-, Tuinders- en Middenstandspartij (NBTM).
Een collega-parlementariër noemt de boerenleider ‘den meest ongelikten beer die ooit in de politieke arena is losgelaten’ omdat hij zich weinig aantrekt van de parlementaire omgangsvormen. Zo dreigt Braat eens met honderdduizend boeren de grote steden kort en klein te slaan om een communistische revolutie te voorkomen.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei 1963 verzilvert de charismatische boer Hendrik Koekoek zijn eerdere succesvolle wegblokkade en confrontaties met een voorloper van de Mobiele Eenheid: zijn Boerenpartij behaalt drie zetels. Door eenvoudig taalgebruik en onderkoelde humor groeit hij uit tot een populair Kamerlid dat pas in 1981 uit Den Haag vertrekt. Zijn collega’s nemen hem echter niet serieus en behandelen hem als een buitenbeentje.
In de jaren negentig is Wien van den Brink een varkenshouder die uit onvrede over de belangenorganisatie Land- en Tuinbouworganisatie een eigen vakbond begint, de Nederlandse Vakbond Varkenshouders (NVV). Die blokkeert belangrijke wegen met trekkers en vrachtwagens en hangt spandoeken op, gericht tegen toenmalig minister Jozias van Aartsen van Landbouw. Voor de Lijst Pim Fortuyn leidt Van den Brink vanaf 2002 een vrij anoniem bestaan in de Kamer en na vier jaar verdwijnt hij geruisloos uit Den Haag.
De aanloop
Het Deventer communicatiebureau Remarkable heeft veel klanten uit de agrarische sector, waaronder Bayer, ForFarmers en Vion. Twee partners van het bureau staan op de kandidatenlijst voor de Kamer en zitten in het bestuur van de BoerBurgerBeweging.
Henk Vermeer is mede-oprichter van de partij en een van de drie partners bij Remarkable. Dit communicatieadviesbureau werd in 1996 opgericht door Wim Groot Koerkamp. Tijdens een telefonisch gesprek met FTM zegt Vermeer te balen van de kritiek die de partij al achtervolgt vanaf het ontstaan. ‘Het is een frame dat wij dit doen om Big Agro in het zadel te helpen. Als iemand in de zorg werkt en opkomt voor de zorg zeg je toch ook niet dat diegene de zorg wil behouden?’ De partij is dan ook ontstaan vanuit liefde voor het boerenleven, stellen de oprichters, om de boer en de burger dichter bij elkaar te brengen.
Politiek leider van de BoerBurgerBeweging Caroline van der Plas (1967) woont in Deventer en werkt in de Tweede Kamer.
Ze ontdekt het boerenleven als redacteur bij Reed Business vanaf 2004. Ze houdt zich onder andere bezig met bladen als Meat & Meal, Vleesmagazine en Foodmagazine. ‘Iemand vroeg me, wat moet je daar nou? Ik had zelf ook geen idee, ze zochten een journalist, een nieuwsjager,’ zegt ze een dag na Kerst in 2019 tegen het Brabants Dagblad. ‘Het blad moest nieuwsachtiger. Zo ben ik erin gerold.’
De appel valt niet ver van de boom: haar vader Wil is een bekende Deventerse sportjournalist. Haar moeder, de van oorsprong Ierse Nuala Van der Plas-Fitzpatrick, is wethouder voor het CDA in diezelfde stad. Ze stapt in 1994 op na een kritisch rapport van KPMG over de bouw van multifunctioneel sportcentrum De Scheg, waar ze medeverantwoordelijk voor is.
Dochter Caroline van der Plas organiseert vanaf 2010 als redacteur agrarische sector bij Reed Business Information via de hashtag #boerenmeettweet netwerkontmoetingen voor tweetende boeren. Een jaar later stapt ze over naar lobbyclub Land- en Tuinbouw Organisatie Noord.
Haar lobbyactiviteiten krijgen vleugels als ze in 2014 communicatieadviseur wordt bij de Nederlandse Vakbond Varkenshouders. In datzelfde jaar start ze in eenzelfde functie bij de lobbyclub Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV). 2015 begint ze met Twitter-account @boerburgertweet. Ze noemt het een ‘boer-burger-community’, waar boeren, tuinders, telers, vissers en jagers de burger over hun leven en werk vertellen. Het account heeft zo’n 15.000 volgers.
De alliantie met Remarkable
Om het succes van @boerburgertweet te vieren, wil Van der Plas de verhalen die op dat account verschijnen over het platteland bundelen in een zogeheten Boerburgerboek. Ze zoekt hiervoor in de zomer van 2018 steun bij Remarkable Communicatie, een toonaangevend bureau binnen de agrarische sector.
Een citaat van de website van de BoerBurgerBeweging: ‘Op hetzelfde moment werd het zaadje gepland voor het opstarten van een politieke partij: De BoerBurgerBeweging (BBB). Een beweging om boeren en burgers te verbinden in plaats van te polariseren.’
Gesprekken tussen Van der Plas, Grootkamp en Vermeer volgen en negen maanden later, op 15 april 2019, plaatst de BoerBurgerBeweging haar eerste bericht op Facebook, waarmee de geboorte van de partij een publiek feit is. In de periode die volgt leidt Remarkable Communicatie de campagne.
Van der Plas vindt ondertussen een nieuwe positie: die van chef-redacteur van Agrio Uitgeverij, de grootste uitgever van agrarische vakbladen in Nederland, waaronder het in een oplage van 2800 verschijnende Pig Business. Eigenaar is de 72-jarige paardenfokker Ben van Uhm uit Stockum.
De oprichting van de BoerBurgerBeweging
Een maand na de demonstratie op het Malieveld, op 1 november 2019, wordt de vereniging BoerBurgerBeweging officieel opgericht. Namens Remarkable nemen Wim Groot Koerkamp als secretaris en Henk Vermeer als penningmeester plaats in het bestuur van BBB. Bovendien staan beiden (weliswaar onverkiesbaar) op de lijst van kandidaat-Kamerleden, onder lijsttrekker Caroline van der Plas. Afgesproken wordt dat het communicatiebureau uren beschikbaar stelt om een campagne op te bouwen.
Geld was er niet, stelt Vermeer. 'Ook dit jaar krijgen we nog geen subsidie omdat we op de peildatum, 1 april 2021, duizend leden hadden moeten hebben. Op 1 januari hadden we er 450, inmiddels hebben we 1300 leden.'
‘We vragen 88 euro per partijlid. Dat hebben we gedaan om te voorkomen dat de partij wordt gekaapt door dierenactivisten’
Er is gekozen voor een ledenstrategie, legt Vermeer uit. ‘We hebben als bestuur een behoorlijke drempel opgeworpen. We vragen 88 euro per lid. Dat hebben we expres gedaan om te voorkomen dat de partij wordt gekaapt. We hebben namelijk flink wat te verduren van dierenactivisten. En met dat ledengeld moesten we de campagne financieren.’
De partij heeft daardoor voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 een campagnebudget van 66.000 euro ter beschikking, een schijntje vergeleken met de andere partijen.
Hoewel het behalen van een Kamerzetel al een formidabele prestatie is, denkt Vermeer dat er nog wel meer in had gezeten. ‘Als we eerder in de peilingen waren opgedoken, waren meer zetels mogelijk geweest. Daar was ik teleurgesteld over. Wij denken dat de door de peilers gebruikte panels niet representatief zijn voor het sentiment op het platteland.’ De BoerBurgerBeweging behaalt uiteindelijk 104.319 stemmen, ruim genoeg voor een Kamerzetel. De partij groeit na de verkiezingen door, zegt Vermeer. ‘We zitten nu ruim boven de duizend leden.’
Tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen betaalden enkele boeren uit eigen zak spandoeken en ander promotiemateriaal om zo de partij te steunen, blijkt na een rondgang van FTM. Vermeer: ‘Ons kleine budget hebben we vooral online gebruikt. Door corona was het land ingaan sowieso moeilijk,.’
De BoerBurgerBeweging krijgt nog meer (indirect) geld vanuit de agrarische hoek. ‘We hebben de uren van het bureau Remarkable netjes opgegeven bij het ministerie van Binnenlandse Zaken,’ zegt Vermeer, ‘tegen een commercieel tarief als een gift in natura. Dan krijg je vervolgens het verwijt dat de agrarische sector dat allemaal betaalt, maar wij vonden het wel zo transparant om het te openbaren.’
Het ging om 174.000 euro, stelt Vermeer. ‘Dit was wel een grote klus waar we in 2,5 jaar veel tijd aan besteed hebben. Alles moest from scratch worden opgebouwd.’ Een jaarrekening waar de partij financieel op kan worden beoordeeld is er nog niet. ‘Inmiddels is de partij een reguliere, betalende klant van Remarkable.’
Wat wil de BoerBurgerBeweging?
Dat de partij bestaat uit een voormalig lobbyist voor de vleesindustrie en een communicatiebureau met grote klanten uit de agrarische sector, werd al in kaart gebracht door Bram Wissink van Broodbuis.nl. De partij zelf was hier overigens vanaf het begin open over. Daarmee is de vraag die Wissink opwerpt aan het einde van zijn stuk ‘Is BBB er voor de kleine boeren, of het grootkapitaal?’ nog niet beantwoord.
Follow the Money legde daarom verschillende voorstellen uit het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging voor aan experts op agrarisch gebied, om een antwoord te vinden op de vraag voor wie de partij nu eigenlijk opkomt. Ook partijleider Caroline van der Plas werd door FTM om een reactie gevraagd.
FTM heeft de volgende punten uit het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging aan experts voorgelegd:
- ‘Er komt een structurele campagne, gefinancierd door de overheid, om consumenten te stimuleren in Nederland geproduceerd voedsel te kopen’;
- ‘We geven aan burgers eerlijke informatie over het belang van dierlijke eiwitten in een uitgebalanceerd voedselpatroon’;
- ‘We voeren een praktisch uitvoerbaar mestbeleid in. Mest uitrijden wordt weersafhankelijk in plaats van kalenderafhankelijk. Bij het mestbeleid staat het vakmanschap, de kennis en de ervaring van de voedselproducent voorop’;
- ‘Zoet water is essentieel voor planten, dieren en mensen. De beschikbaarheid en het behoud van zoet water heeft hoge prioriteit’;
- ‘De zeggenschap van voedselproducenten bij de waterschappen blijft behouden om zo de voedselproductie veilig te stellen.’
De volgende onderwerpen staan niet in het programma en hebben we wel aan de partij voorgelegd: biologische landbouw en ten tweede lokaal en globaal produceren. Ook vroegen we de partij naar de scheve machtsverhouding binnen de sector tussen grote agrarische bedrijven en zelfstandige boeren.
Dirk Strijker is hoogleraar Plattelandsontwikkeling aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij onderzoekt al decennialang ontwikkelingen op het platteland, en woont in het Drentse Eexterzandvoort.
Hij herkent de ergernis van plattelandsbewoners in het verkiezingsprogramma van de BoerBurgerBeweging. Dat de partij een zogenaamde ‘inboeringscursus’ wil invoeren voor nieuwe bewoners van het platteland, verbaast hem dan ook niet. ‘Dat is de frustratie van heel veel mensen op het platteland die hun eigen ideeën hebben over hoe het land eruit zou moeten zien.’
Hij noemt het voorbeeld van een wolf die in één nacht tientallen schapen dood bijt op een boerderij. ‘Voor burgers is wild vaak leuk of mooi. Voor boeren ligt dat anders. Die schapen zijn van een gezin, vaak met kinderen. Die kant van het verhaal haalt het nieuws meestal niet.’
‘BBB wil wel de voordelen en niet de nadelen. Dat betekent dat het systeem instort’
Dat element van botsende wereldbeelden vindt Strijker terug in het verkiezingsprogramma, maar bovenal ziet hij in de voorstellen van de BoerBurgerBeweging een pleidooi voor gevestigde belangen. ‘Dan heb ik het niet alleen over de grote agrarische bedrijven, maar ook over boeren uit de middenklasse die gericht zijn op groei vanuit de gedachte dat je daarmee de toekomst van je bedrijf veilig stelt.’
Dit terwijl de belangen in de agrarische sector volgens Strijker sterk uiteen lopen. ‘De grote en middelgrote bedrijven hebben behoefte aan open grenzen: het veevoer komt vaak van de andere kant van de wereld en onze zuivel gaat naar China. Toch zit daar ook een discrepantie: de meeste boeren verkopen verreweg het meeste van hun producten binnen Noord- en West-Europa, maar agrarische multinationals doen zaken over de hele wereld. Biologische boeren opereren vooral lokaal, maar dat soort verschillen zie ik nergens terug in het programma.’
Waarom komen de biologische boeren er bekaaid vanaf in het verkiezingsprogramma? BBB-oprichter Henk Vermeer: ‘Dat is simpel: wij maken geen onderscheid omdat we niet willen zeggen dat biologisch goed is en de rest slecht. De afzetmarkt van biologisch voedsel is 3 procent, de groei vlakt af.’
De tegenstelling tussen lokaal en globaal werd onlangs actueel door de verkoop van groentefabrikant HAK aan de Russische KDV Group. Van der Plas maakte zich er druk over op Twitter. Een voorstel uit het verkiezingsprogramma van de partij luidt dan ook: ‘Er komt een structurele campagne, gefinancierd door de overheid, om consumenten te stimuleren in Nederland geproduceerd voedsel te kopen.’ Hoogleraar Strijker: ‘Dat staat haaks op open grenzen en landbouwsubsidies vanuit Brussel. Het een kan niet zonder het ander. Dit is een vorm van cherry picking. Wel de voordelen willen hebben en niet de nadelen. Dat betekent dat het systeem instort.’ Kamerlid Van der Plas tegen FTM: ‘Het is vooral bedoeld om mensen bewuster te maken van het feit dat voedsel van Nederlandse bodem komt. In het kader van duurzaamheid is het ook goed om dit onder de aandacht te brengen.’
Liever geen vegetariërs
De BoerBurgerBeweging verstrekt in haar verkiezingsprogramma nog meer culinaire adviezen: ‘We geven aan burgers eerlijke informatie over het belang van dierlijke eiwitten in een uitgebalanceerd voedselpatroon.’ Hoe moeten we dit interpreteren volgens Strijker? ‘Hier staat gewoon dat de overheid moet voorkomen dat iedereen overstapt op vegetarisch. Er moet ruimte blijven voor vlees op het menu, ondanks dat bijvoorbeeld het Voedingscentrum vraagtekens zet bij al te veel vlees eten.’
‘Wij vrezen dat door de vegahype vlees als ongezond wordt neergezet en dat mensen daardoor niet meer gezond gaan eten’
Caroline Van der Plas: ‘Men gaat te vaak voorbij aan de goede voedingsstoffen die vlees bevat. Zink, ijzer en B12 heeft je lichaam gewoon nodig. Wij vrezen dat door de vegahype vlees als ongezond wordt neergezet en dat mensen daardoor niet meer gezond gaan eten. De Schijf van Vijf moet leidend zijn. Als je veganistisch bent en je eet niet de juiste dingen, kun je in bepaalde gevallen zelfs te maken krijgen met ondervoeding.’
Van vlees eten naar vlees verwerken dan maar. FTM sprak meerdere boeren. De meeste daarvan koesteren sympathie voor de partij, anderen zien er een lobby in voor de grote agrarische bedrijven. Een jonge melkveehouder, die niet met naam en toenaam in dit stuk wil, wees op de scheve machtsverhoudingen binnen de sector. Boeren werken steeds vaker in ketens en hebben daarbinnen weinig invloed ten opzichte van grote inkopers. ‘De macht zit bij de grote bedrijven in onze sector, die bepalen de geldstromen. Maar daar wil ik het bij laten’.
Omdat er niets over in het verkiezingsprogramma staat en de positie van de partij relevant is voor veel boeren, legt mede-oprichter Vermeer desgevraagd uit: ‘Dat is voor een bepaald type ondernemer ideaal, want alles wordt voorgefinancierd. Anderen willen dat niet. Wij willen dat een boer kiest voor wat bij hem past. En in sommige sectoren kan dat bijna niet anders dan in een keten.’
‘Als je dit een boer op de man af vraagt, zal hij je vertellen dat hij een hekel heeft aan alle protocollen die samenhangen met het leveren aan een grote zuivelcoöperatie,’ reageert hoogleraar Strijker. ‘Sommige regels zijn logisch, maar een hoop schieten door. Zo mag je geen kinderfietsjes in de buurt van je melkapparatuur hebben. Toch houden de boeren zich er wel aan, omdat de machtsverhoudingen heel scheef liggen binnen de keten. Jij bent maar één van de duizenden leveranciers aan een groot bedrijf, dus je hebt geen keus.’
Vooral dat laatste punt is Kamerlid Van der Plas een doorn in het oog. ‘Ik zeg altijd tegen mensen uit de agrarische sector: jullie zijn allemaal voedselmakers die samen één vuist zouden moeten maken. Als jullie dat als uitgangspunt nemen om tot betere prijzen te komen, zou ik dat toejuichen. Maar hang de vuile was niet elke keer buiten, want zo word je een speelbal van de politiek.’
De boeren kunnen nog wat opsteken van hun grote tegenstanders, vindt Van der Plas. ‘De milieuorganisaties doen dat veel beter. Die zullen ook wel eens onderling gekibbel hebben, maar ze komen altijd eensgezind naar buiten en vallen elkaar niet af. Dat maakt je positie wel sterker.’
Wijnand Sukkel is senior onderzoeker Agro-Ecologie aan de Universiteit van Wageningen. Hij ziet nog meer nadelen van de scheve machtsverhoudingen voor boeren. ‘De lasten worden altijd neergelegd bij de primaire producenten, in dit geval de boeren. Zij moeten aan steeds strengere normen voldoen, maar de marges blijven flinterdun. Ze zouden meer macht moeten krijgen om sterker te staan tegenover de inkopers.’
Dossier
Dossier: De financiering van onze politieke partijen
Follow the Money duikt in de wereld van schenkingen en stichtingen.
Het mestbeleid is een ander heet hangijzer waar boeren meer zeggenschap over willen. Caroline van der Plas steunt dat, blijkt uit het programma: ‘We voeren een praktisch uitvoerbaar mestbeleid in. Mest uitrijden wordt weersafhankelijk in plaats van kalenderafhankelijk. Bij het mestbeleid staat het vakmanschap, de kennis en de ervaring van de voedselproducent voorop.’
Wijnand Sukkel vindt dat de partij hier in principe een punt heeft. ‘De overheid weet ook wel dat je onder bepaalde omstandigheden, als je het goed doet, de ammoniakemissie laag kunt houden en als alle ondernemers dat zouden doen je ook het doel van de wetgeving bereikt. Maar a het is niet te controleren en b is het de vraag of ondernemers dat zo gaan doen. Want als een boer een volle mestput heeft, denkt hij of zij: die moet leeg, want het kost me geld. Regelgeving is gestold wantrouwen, zeggen ze wel eens.’
‘Mestbeleid? als een boer een volle mestput heeft, denkt hij of zij: die moet leeg, want het kost me geld’
Mestbeleid hangt nauw samen met waterbeheer en het op peil houden van het grondwater. WUR-onderzoeker Wijnand Sukkel ziet dat er door klimaatverandering een toenemende strijd om water gaande is. In Nederland azen natuurbescherming, de industrie, recreanten én de boeren allemaal op hetzelfde water. Hij zet daarom vraagtekens bij een programmapunt als ‘zoet water is essentieel voor planten, dieren en mensen. De beschikbaarheid en het behoud van zoet water heeft hoge prioriteit.’
Wat heeft prioriteit, vraagt hij zich af. En wat bedoelt BBB daarmee? ‘Je gazon besproeien, drinkwater? Zoet water is van zeer groot belang voor de landbouw. De gewassen moeten bewaterd worden en met name waterschappen hebben daar grote invloed op. Die waterschappen kiezen continu tussen verschillende belangen.’
Herman Havekes is verbonden aan de Universiteit van Utrecht en een expert op het gebied van waterschappen. Hoe kijkt hij naar een punt uit het verkiezingsprogramma als ‘de zeggenschap van voedselproducenten bij de waterschappen blijft behouden om zo de voedselproductie veilig te stellen’? Havekes: ‘De waterschapsbesturen worden gevormd door gekozen volksvertegenwoordigers. Daarnaast hebben boeren, de industrie en de natuurbescherming een aantal vaste zetels. De reden hiervoor is dat die laatste drie veel land bezitten en meebetalen aan de waterschappen. Het zou daarom raar zijn als de boeren niet mee zouden praten.’ Boeren werken al eeuwen met water en hebben verstand van zaken, zegt BBB-lijsttrekker Van der Plas tegen FTM. ‘Als je waterschappen politiek maakt, is de politiek leidend en niet het vakmanschap.’
Vanuit dat perspectief is het logisch dat de BoerburgerBeweging de huidige vaste inspraak van de boeren (naast de industrie en de natuurbeschermende organisaties) wil behouden, onder het motto ‘wie betaalt, bepaalt’.
Op de oude voet verder
‘Het verkiezingsprogramma van de partij heeft een sausje van platteland maar de essentie gaat om reguliere boeren die op de oude voet verder willen,’ zegt Strijker. ‘Hoewel de mensen van veevoederfabrikant De Heus en haar branchegenoten echt wel zo slim zijn om te weten dat het op de lange termijn anders moet.’
Sukkel sluit zich aan bij die uitspraak. ‘Uit deze programmapunten moet je eigenlijk concluderen dat het niet zozeer een BoerBurgerBeweging is, maar een boerenbeweging,’ concludeert hij. ‘De burger en de maatschappij zie ik niet terug in deze voorstellen. Eigenlijk zegt BBB: vertrouw de boer maar, dan zorgen zij voor een goed milieu. Maar stikstofuitspoeling, nitraten in het grondwater, ammoniakemissies en schade aan natuurgebieden worden helemaal niet genoemd in het verkiezingsprogramma. Daar zit nu juist ook het belang van de burger!’
87 Bijdragen
Niek Jansen 9
André Ockers 1
Niek JansenJaap van Wingerde
Niek JansenNico Janssen 7
Niek JansenPaula Morales
Niek JansenCo Stuifbergen 5
Het stemgedrag in de Tweede kamer is vaak een betere indicatie, want daar worden de echte keuzes gemaakt.
Dennis l'Ami 3
Co StuifbergenNa de verkiezingen zeker. Al is het natuurlijk wel zo dat je als kiezer daarvoor je keuze moet maken en dus slechts af kunt gaan op een verkiezingsprogramma, waar je een partij vervolgens aan moet kunnen houden.
Arthur Venis 3
Dennis l'AmiOp zich heb je daar gelijk in, maar de praktijk is veelal weerbarstig. Ik refereer even naar de huidige situatie, we gaan richting een half jaar na de verkiezingen.
PAM Le Nez 4
Ryan Diepstraten
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Ryan DiepstratenDennis l'Ami 3
PAM Le NezAls ik je goed begrijp vind je dat er niet over politieke partijen geschreven mag worden?
PAM Le Nez 4
Dennis l'AmiNiek Jansen 9
PAM Le NezWanneer wordt je eens wat concreter in je reacties, Pam?
PAM Le Nez 4
Niek JansenDat jij daar anders over denkt, vind ik irrelevant, aangezien jij er standaard heil in vindt om vele FTM lezers steeds de les te lezen of overdadig van repliek te dienen. En uiteraard vol sarcasmen. Is dat overigens uit verveling of uit onbedwingbare verhevenheid? Of beiden? U hoeft niet te antwoorden, het blijft toch irrelevant 😁😉
Paul Sporken 10
PAM Le NezJe zet je kritiek op het artikel wat scherp aan maar ben het in essentie wel met je eens. Goed dat FTM BBB volgt want dat kan best een machtsfactor worden in de toekomst maar ik zou wachten met publiceren tot er echt iets wezenlijks is te melden, nu is het toch nog wat teveel guilt by association. De financiële ondersteuning en belangenverstrengeling van de partij door de agroindustrie is een feit en de belangen van boeren staan voorop maar na een check van hun partijprogramma zie ik ook wel de nodige standpunten voor plattelandsbewoners.
Arthur Venis 3
Paul SporkenPaul Sporken 10
Arthur VenisPAM Le Nez 4
Paul SporkenPaul Sporken 10
PAM Le NezNiek Jansen 9
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Niek JansenNiek Jansen 9
PAM Le NezMaar Nederland verzuipt in rechts gedachtengoed en BBB, waar het hier over gaat, is daarvan de volgende steunpilaar, waarvan ook de stoere mevr. van der Plas getuigt steun zoekend bij haar tractor op de foto.
Laten we zuinig zijn op die kleine reservaten in Nederland, waar het linkse geluid nog getolereerd wordt en ik roep je op Pam om daaraan ook een bijdrage te leveren waarmee ik niet wil pretenderen het linkse geluid te vertegenwoordigen.
Dennis l'Ami 3
Niek JansenPaul Sporken 10
Dennis l'AmiPS
Maar verder niets dan lof! Een kritisch medium heeft vanzelf kritische lezers en dan krijg je het soms zelf ook op je bord. 😉
PAM Le Nez 4
Dennis l'AmiDennis l'Ami 3
Niek JansenPAM Le Nez 4
Dennis l'AmiPAM Le Nez 4
Niek JansenDieles Stolk 3
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Dieles StolkJan Ooms 10
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Jan OomsJan Ooms 10
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Jan OomsNiek Jansen 9
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Niek JansenNiek Jansen 9
PAM Le NezPAM Le Nez 4
Niek JansenJinke Hesterman
Ichtus 1
Jinke HestermanRenee Spaans
Gewoon het verhaal van de agrolobby met aan het eind een dun zinnetje dat bbb er dus niet voor de burgers is, dat is het?
Dennis l'Ami 3
Renee SpaansJe kunt niet alles in één verhaal stoppen. Ik wilde weten in hoeverre de partij haar belofte waar maakt dat ze de boer en de burger dichter bij elkaar wil brengen. Verschillende experts zeggen daar niet van overtuigd te zijn op basis van het verkiezingsprogramma en lichten dat toe. Wat jij oppert is zeker interessant, maar ik hou me alleen bezig met partijfinanciering en zie daar graag iets over van iemand die meer ingevoerd is.
Renee Spaans
Dennis l'AmiPuur opgericht om dierenactivisme te bestrijden!
En dat FDF ook eng en ultrarechts is
Niek Jansen 9
Dennis l'AmiLos van de typische boeren programmapunten zal het naar mijn verwachting bij andere politieke onderwerpen en kamermoties vaak aansluiten bij rechts of ook wel bij extreem rechts, ook al staat het niet expliciet vermeld in hun verkiezingsprogramma.
Paul Sporken 10
Dennis l'AmiHet leven op het platteland is conservatief, recht voor zn raap en zonder fratsen. De politieke en culturele elite en de msm zijn (cultureel) progressief, politiek correct en hoe gekker (diverser) hoe beter.
Verplaats je in hun positie: zwarte piet, carbiet schieten, vuurwerk, paasvuren, carnaval tot almaar nieuwe milieueisen worden eenzijdig verboden of opgelegd. Daarnaast worden veel grotestadsproblemen afgewenteld op het platteland: grondverlies aan wegen, bedrijventerreinen, woningen, windturbines, zonneparken enz.
Veel gewone mensen zijn dat zat (overigens niet alleen op het platteland). Hoewel ik de meeste inhoudelijke standpunten van BBB niet steun, heb ik wel sympathie voor hun achterliggend motief om de boeren en burgers van het platteland een stem te geven. Die wordt naar mijn mening veel te weinig gehoord in politiek en media terwijl zij een groot deel van de Nederlandse bevolking uitmaken. Het is alleen tragisch dat zij na het besef dat CDA en VVD vooral de belangen van het grootbedrijf bleken te dienen, zich nu weer afhankelijk lijken te maken van datzelfde grootbedrijf dat met dezelfde onhoudbare schijnoplossingen komt.
Wietze van der Meulen 6
https://twitter.com/mauricedehond/status/1419202724365799426
Nu zijn peilingen "maar" peilingen en momentopnames (wat verkiezingen natuurlijk ook zijn) maar de wijze van optreden van optreden van mevr. Van der Plas (en wat ze voor elkaar gekregen heeft) vind ik indrukwekkend. Zou de groei van BBB ook wat de reden zijn van dit artikel?
Misschien is ze niet perfect (maar wie is dat wel) maar haar wijze van optreden in de kamer is een verademing. Een voorbeeld voor veel andere Kamerleden.
Hoe de hazen binnen de agri-sector lopen c.q. hoe het krachtenspel functioneert, is ze in ieder geval goed van op de hoogte.
Daarmee vind ik de foto, de kop "BoerBurgerBeweging heeft lak aan burger" onder het item "de financiering van onze politiek partijen" wat afbreuk doet aan de prestaties van @lientje67. Het stuk zelf is wat genuanceerder maar mijn eindbeeld blijft wel "moet dit nu zo FTM?" of, beter gezegd, "moet dit nu zo Dennis l' Ami?"
Dennis l'Ami 3
Wietze van der MeulenBij elk artikel dat in het dossier Partijfinanciering verschijnt volgt onherroepelijk de vraag of er belangen spelen om juist op dat moment over die of die partij te schrijven. Ik kan je gerust stellen, die zijn er niet. Wij schrijven over iedere partij op elk moment, de reeks verhalen over uiteenlopende partijen (van links tot rechts, oud en nieuw, groot en klein) in dit dossier vormt daarvoor het beste bewijs.
Los daarvan, het is zonder meer een formidabele prestatie dat BBB in de Kamer is gekomen en dat benoem ik ook in het stuk. Neemt niet weg dat je kritisch moet kijken naar de inhoud en de programma's van partijen tegen het licht mag houden. Dat hebben we hier ook gedaan, met dit verhaal als resultaat.
Wietze van der Meulen 6
Dennis l'AmiBelangen spelen helaas overal.
Ook BBB zal overigens gefinancierd moeten worden. Zonder financiering komt mevr. Van der Plas ook niet veel verder. De toonzetting boven het artikel vind ik daarmee wat doorslaan c.q. ongepast. We zullen zien hoe e.e.a. verder verloopt. Maar als ik naar haar brede inzet en nuchtere aanpak kijk, had ik het beter gevonden om haar wat meer ruimte te bieden. En, als reeds vermeld, mevr. Van der Plas weet hoe de sector in elkaar steekt (en optreden als vertegenwoordigster van het agrarisch grootkapitaal lijkt mij niet haar doel; een beeld dat nu toch wat wordt geschetst).
Er moet namelijk m.i. ook voor gewaakt worden om nieuwe initiatieven te beschadigen omdat ze niet perfect zijn. "Niet perfecte processen binnen de Nederlandse politiek" (om maar nog maar wat vriendelijk te verwoorden) hebben we immers reeds in ruim voldoende mate.
Niek Jansen 9
Wietze van der MeulenZoiets schrijf je immers niet in je partijprogramma, maar zal blijken in de praktijk van de partij.
Financiering van de partij zal daarom geen groot probleem zijn, vermoed ik zo.
De Nederlandse agrilobby is ook op EU niveau erg sterk en ook begrijpelijk als je weet dat het kleine Nederland na de VS het grootste exportland in de wereld is van landbouwproducten en daarvoor 70% van de Nederlandse grond in beslag neemt.
Wietze van der Meulen 6
Niek JansenLijkt mij niet zo naïef.
Ik denk dat zij wel weet dat als zij die koers volgt, haar hetzelfde lot te wachten staat als bijvoorbeeld het CDA (het CDA is overigens wel een meer pro-boer geweest...). Ze heeft alleen kans als ze voldoende onderscheidend is. Ze zal mogelijk wel wat moeten schipperen tussen de belangen van haar (primaire) (mede)financiers en haar, nu groeiende, achterban. Maar eenmaal van een voldoende grootte, kan ze mogelijk ook meer afstand nemen van het "agrarisch grootkapitaal".
Moeilijk te zeggen hoe alles gaat lopen maar ik denk dat haar wel duidelijk is dat een koers van "het oude" uiteindelijk ertoe zal leiden dat ze het contact met de achterban verliest en BBB weer uit zal doven als een nachtkaars. Te veel voor "For Farmers" loopt ook niet goed af. Die hebben (of hadden?) Yvonne Jaspers al als boegbeeld.
Ik zie overigens dat Dennis l' Ami de term "BoerBurgerBeweging heeft lak aan burger" heeft veranderd in "De burger komt er bij de BoerBurgerBeweging bekaaid vanaf". Dat lijkt me wel wat passender (heeft mijn commentaar toch nog invloed gehad).
Niek Jansen 9
Wietze van der MeulenDennis l'Ami 3
Wietze van der MeulenJan Pieter Mudde
Niek JansenNiek Jansen 9
Jan Pieter MuddeDaarover is uitgebreid onderzoek gedaan, maar ondanks dat is het nooit een onderwerp van bespreking geweest in de Tweede Kamer:
https://www.platform-investico.nl/artikel/nederland-werkt-mee-aan-ontbossing-en-landroof-in-brazilie/
Ichtus 1
Giovanni Nobre 2
Sorry ik moest deze kwijt. :P
Dennis l'Ami 3
Giovanni NobreJeroen van Beek 2
Giovanni NobreRoland van Laar 3
https://youtu.be/KS3dP8ItCQ4?t=47
Niek Jansen 9
Roland van LaarIk zie niet in dat ze het daarmee ‘op een positieve manier voor de gewone burger opneemt’.
Ik herken wel iets van die trend, maar zo algemeen is die verschuiving niet.
Een interessante vraag voor Maurice de Hondt.
Roland van Laar 3
Niek JansenEn inderdaad, Maurice kan het waarschijnlijk staven.
R. Eman 8
Niek JansenDesiree van Zoomeren
Niek JansenAlle 3 de partijen beloofden iets te doen aan de armoede (10% kinderen)
Direct na aantreden 'hek om sociaal domein".... Alle minima tot 540 euro netto gekort = afgepakt. Dus ook die 10% kinderen onder de armoedegrens.
Geld massaal naar bamboe verkeersborden, klimaat adaptieve voetbalvelden en overbodige parken (honden uitlaatstroken)
Nu zijn ze van plan 56 sociale huurwoningen te slopen waar helemaal niets aan mankeert omdat de uni een campus wil....
In Leiden hebben we Maurice de Hondt niet nodig om die conclusie van Caroline te onderschrijven!
Niek Jansen 9
Desiree van ZoomerenDesiree van Zoomeren
Niek JansenNiek Jansen 9
Desiree van ZoomerenWat Jeroen Dijsselbloem betreft wordt naast Griekenland altijd vergeten Oekraïne te noemen dat hij ism het IMF tot de bedelstaf heeft veroordeeld voor de komende generaties
Ook denk ik aan zijn tegenzin om op EU niveau komaf te maken met het systeem van brievenbusfirma’s waardoor Nederland internationaal een slechte reputatie heeft gekregen voor grootschalige belastingontduiking van vaak arme landen.
De wat jij noemt ‘frisse wind van dat mens’ zal meer te maken hebben met haar presentatie dan dat zij inhoudelijk iets fris toevoegt aan al die rechtse Nederlandse praktijken, maar daar wijs je zelf ook al op.
Desiree van Zoomeren
Roland van LaarArthur Venis 3
Ik hoop toch dat het een directe quote is: een bedrag met minimaal vijf getallen. Nederlands is een lastige taal, ik weet het. Maar het is onderdeel van onze volgens velen zo geliefde cultuur. Wees er dan ook zuinig op!
Hans Huijerman
Een i.m.o. enge club die het moet hebben van in fraai verpakte peptalk valse cq misleidende beloften. Dit is geen politieke partij, maar een agro lobbygroep zonder oog voor de in hun naam vermelde burger en diens aangetaste milieu. Dat milieu waarvoor diezelfde burger de snel oplopende rekening krijgt gepresenteerd.
Niek Jansen 9
Hans HuijermanEric van Dam
Wat ik mij afvraag is of de politiek van de laatste jaren dit soort bewegingen niet in de hand werkt.. Je moet je zelf toch behoorlijk in de hoek gezet voelen als je bij de bestaande, gevestigde politieke partijen jezelf niet meer thuis voelt.
Het artikel geeft een weergave van experts die zoals ik het lees allemaal hun vraagtekens hebben bij de goede bedoelingen van de BBB. Ik las het artikel wel met een bepaalde toon die me niet zo objectief overkwam, wat dat hem aangaat vind ik dat niet bij FTM passen. Maar dat kan ook zo bij mij als persoon overkomen terwijl dit wellicht niet zo bedoeld is. Tekst geeft een context naar de lezer, die niet altijd zo door de schrijver bedoeld is.
Vincent Huijbers 9
Jan Ooms 10
Vincent HuijbersDe grootste!
Er wordt vaak beweerd dat 'de consument' goedkopere producten eist/wil. Maar dé consument bestaat niet, net zo min als de 'gemiddelde Nederlander'.
Een groot deel van de Nederlandse consumenten kán simpelweg niet meer betalen dan deze 'goedkope' prijzen. Goedkoop tussen aanhalingstekens omdat het voor deze groep nog duur genoeg is.
Vergelijk je de prijs die de boer krijgt voor zijn product, met de prijs in de supermarkt dan gaat deze ondertussen wel 4 tot 10 keer over de kop. De medewerkers in de tussenhandel en de supermarkten (productiemedewerkers, inpakkers, chauffeurs, vakkenvullers en kassières) worden er ook niet beter van. Zij behoren veelal tot de groepen die ieder dubbeltje moeten omkeren alvorens deze uit te geven.
De echte winst komt gewoon weer daar terecht waar ze altijd al terecht kwam (Ahold, VanDrie Group, Friesland Campina, etc.)
Voorbeeld: Een kippenboer hier in de buurt heeft een eierautomaat bij de ingang van zijn erf staan. De prijs van de eieren ligt zo'n €0,05 per stuk lager dan in de supermarkt hier om de hoek (eieren van dezelfde boer!!!). Desgevraagd geeft de boer aan, aan de particuliere verkoop 2 x zoveel te verdienen dan aan de contractlevering...
Vincent Huijbers 9
Jan OomsBoeren proberen op hun beurt grote veranderingen die deze tijd aan hun oplegd te weerstaan. Staat hun broodwinning hiermee onder druk? Zo ja, dan zou je verwachten dat die extra kosten worden doorberekend in boodschappen.
Toch lijken de Supermarkten hier een soort buffer tussen te zijn. Het CBS schrijft wel over prijsstijging maar is die het gevolg van dat de bedrijfsvoering anders is geworden? Ik vermoed van niet.
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/25/prijsstijging-voeding-hoogste-in-10-jaar
Ligt de druk om te veranderen eenzijdig bij die boeren als ondernemersrisico? Of verlangen we als gemeenschap verandering zonder dat wij daar last van ondervinden in onze portemonnee?
Je ziet dit ook bij de (fossiele) industrie, huizenmarkt, banken en luchtvaart. Deze sectoren moeten veranderen en verduurzamen maar we willen wel blijven rijden, vliegen, goedkope producten binnen 24 uur bezorgd, hoge hypotheken en hypotheekrente terugvragen, nog even wachten met investeren (als dat nog kan) in verduurzamen etc.
Herbert Kuipers 4
Jan OomsDennis l'Ami 3
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Dennis l'AmiToevallig hoorde ik gisteren The Green Quest van BNR waarbij Campina en Arla hun ambities uit de doeken doen om hun bedrijfsproces te verduurzamen:
https://www.bnr.nl/podcast/the-green-quest/10434244/de-groene-ambities-van-arla-foods-en-frieslandcampina
De boeren komen hier als toeleverancier van de melk wel aan bod en worden 'meegenomen' in hun ambities. Toch krijg je het gevoel dat ze dienend horen te zijn. Je krijgt bijna het idee dat ze 'in dienst zijn' van de zuivelproducenten. Ze 'mogen' nog wat melk elders verkopen... Of we geven ze nog wat extra op de basis melkprijs...
Wat is de rol van banken en (over)creditering voor stallen e.d.? Hoever knecht dit het boerenbedrijf?
Het beeld bij mij ontstaat dat producenten de consument proberen te verleiden om 'duurzaam' te kopen maar dat we daardoor juist het beeld op waar ons voedsel vandaan komt en wat het kost kwijt raken. Het boerenbedrijf is mij vreemd terwijl ze op steenworp afstand van mij liggen.
Consumenten worden enkel geacht te consumeren.
Theo van Beuningen 4
dethmer 5
Guido Nafzger 2
Ze leveren een gevecht wat al verloren is, alleen hun Snappertjes snappen het niet. Onlangs een fantastisch stuk over verticale landbouw gelezen in de Groene Amsterdammer. Zou Caroline en de rest van de sponsors van de Boze Boeren Beweging minus de echt serieuze biologische boeren dit ook gelezen hebben? En wat is er mis met minder vlees en meer vegetarisch eten?
Niet een mening is doorslaggevend, maar om je heen blijven kijken wat er gaande is in de wereld. Kijk dan zijn we werelds en oplossend bezig. Het vraagstuk is natuurlijk niet van vandaag op morgen opgelost. We zullen het helaas met zijn allen op moeten lossen.
Gigi Bakker 3
Robert Voorhoeve 4
Nog steeds ben ik van mening dat een fatsoenlijk inkomen, zeker voor de kleine zelfstandige boer, heel veel pijn en venijn kan wegnemen.
Helaas hoor ik nergens hoe dat te bereiken valt. Bestaat er zoiets als bindende prijs-afspraken die door de overheid worden vastgesteld. Kunnen we zo de grote industriële bedrijven temmen ?
De intenties en achtergrond v BBB zijn uiterst bedenkelijk door de ongenuanceerde stellingname en dat zal geen toeval zijn gezien de belangenverstrengeling.
Wij als burgers en behoeders v Moeder Aarde kennelijk moeten wachten op een nieuw Kabinet dat royaal voorzien is van daadkrachtige bewindslieden die via een gefaseerde aanpak voorzien v een groot budget de benodigde reductie tot stand kan brengen.
Succes met verder onderzoek, robert voorhoeve
.
Jan Sinke 10
Jan Sinke 10
Kennelijk had ik al gereageerd 😅
Paula Morales
Gladius Amores 4
Ja FTM lezers zijn kritisch. Maar zo houden we FTM wel een prachtig eerliijk medium. Complimenten voor uw uitzoekwerk, burgers zijn gebaat bij integere journalistiek.