Het Nederlandse melkveehouderij-dossier is een dramatische soap: op Foodlog en Follow the Money is er de afgelopen jaren veel over geschreven. De overheid zag niet in dat boeren vastliepen in de zogeheten tragedie van de meent, waarin de sector veel meer produceerde dan goed was. Deze bekende economische wet behoort een goed bestuurder tegen te gaan. Ook boerenkoepels zagen niet in dat ze het belang van hun achterban niet goed vertegenwoordigden.

Hopen op een goede afloop 

Al die aspecten komen terug in een reportage die Nieuwsuur vrijdagavond uitzond. Daarin is een boerenechtpaar te horen dat in Brabant de varkens achter zich liet om in Drenthe een gangbare boerderij met koeien te beginnen. De stallen zijn gebouwd en de melkinstallaties voorzien in het verzorgen van de 600 runderen. Ze mogen er echter slechts de helft houden en zitten daarom met een stal waarvan de kosten niet meer terug te verdienen zijn.

Hun bedrijf was ten dode opgeschreven

Net zoals in 2015 al het geval was bij Boer zoekt Vrouw-boerin Agnes, is het bedrijf van het echtpaar zonder verandering van of uitzondering op de regelgeving  ten dode opgeschreven. Ook is een biologische boer te horen, die zegt wat velen voorzagen: overheid en boerenkoepels hebben gefaald. Wat te voorzien was, gebeurde. De partijen deden ondertussen niets; ze bleven hopen op een goede afloop.

Giftige investeringen 

Foodlog berekende dat in de melkveehouderij voor circa 1 miljard euro aan verbrande investeringen boven de markt hangt. Het gaat als het ware om toxic assets: geld dat gestoken is in stallen, melkinstallaties, dieren en bedrijfsverhuizingen die geen waarde meer hebben, omdat hun capaciteit in de markt ongewenst is. 

De boeren wonnen bij de rechtbank in Den Haag een proces tegen de Staat wegens wanbeleid. Deze heeft namelijk de schijn gewekt dat dergelijke giftige investeringen toch gezond waren. De verantwoordelijke staatssecretaris Van Dam besloot tegen het vonnis in beroep te gaan. De biologische boer waar Nieuwsuur mee sprak gaf aan hoe hij daar over denkt: 'we staan één-nul voor'. Bij verlies zullen ze in beroep gaan tot de zaak voor de Hoge Raad komt. De groep boeren die met nieuwe processen komt, groeit. Als ze slim zijn en kosten willen sparen, zetten ze een aantal collectieve procedures op. 

We staan één-nul voor

Belastingbetaler kan borst nat maken

De boeren ruiken het bloed van Van Dam, zo laat de uitzending van Nieuwsuur zien. Advocaat Goumans toont zich vol vertrouwen in de goede afloop. Zijn aanwassende stroom cliënten heeft potentieel een miljard euro te verdienen; dat is voor boeren een formidabel belang. Ze staan financieel zwaar onder druk, terwijl Rabobank al gezegd heeft hun schulden niet te zullen kwijtschelden omdat ze nog voldoende onderpand hebben; de bank acht zich bovendien niet schuldig aan te ruime financiering van de uitbreiding van de melkproductie.  

Van Dam kan zijn borst dus nat maken. De Nederlandse belastingbetaler ook, want die loopt het uiteindelijke risico voor het verbrande geld dat, waar nodig, via de rechter op de Staat zal worden verhaald. De staatssecretaris is al demissionair als gevolg van de jongste Nederlandse parlementsverkiezingen. Omdat de afwikkeling van deze zaak naar verwachting pas na het aantreden van een nieuw kabinet zijn beslag zal krijgen, loopt de zaak voor hem vermoedelijk veilig en zonder bloedvergieten of carrièreschade af. Zijn opvolger doet er wijs aan het dossier van meet af aan op enige afstand van zijn of haar verantwoordelijkheid te plaatsen.

Dit artikel verscheen eerder op de website Foodlog.nl.