Gisteren was de aftrap van het tweede van de openbare verhoren van de Parlementaire Enquêtecommissie Financieel Stelsel, in de volksmond de Commissie De Wit. De commissie onderzoekt de crisismaatregelen die de nederlandse overheid nam in 2008 en 2009 om de financiële crisis te bestrijden (overname ABN Amro, staatssteun banken, Icesave). Het eerste deel van het onderzoek is gehouden in 2010 en afgesloten met de aanbieding van het rapport ‘Verloren Krediet’. Een belangrijk verschil met deel 1 is dat de ondervraagden nu onder ede staan en dat er dus scherper verhoord zou kunnen worden.

Helaas, dag 1 heeft wat dat betreft geen vuurwerk gebracht. De reden is de wijze waarop de 'verhoren' plaatsvinden. De ondervraagden worden telkens door twee commissieleden bevraagd, helaas netjes achter elkaar in een tam vraag en antwoord ritme, waardoor er geen 'spervuur' van vragen is. En net als in rond 1 is besloten om niet de financiële specialisten het woord te laten voeren, terwijl de materie echt niet gemakkelijk is. Dit werd gisteren pijnlijk duidelijk bij het verhoor van voormalig ABN Amro topman Schmittmann door Graus. De laatste werd volledig weggeblazen. Verder was het voor diegene die ook met interesse het eerste deel van de verhoren hebben gevolgd irritant dat het soms lijkt alsof de Commissie haar eigen onderzoeksrapport was vergeten.

Medeplichtige Ruding
Gisteren mocht Ruding als expert de aftrap doen en was ingehuurd om een soort inleiding te geven. Ik vraag mij af of dit een gelukkige keuze is geweest. In mijn ogen zou Ruding, tot 2000 de op een na hoogste baas van Citibank (een van de veroorzakers van de kredietcrisis), beter als 'medeplichtige' ondervraagd kunnen worden. Bijvoorbeeld hoe de discussies in de Boardroom van Citibank zijn verlopen toen Citibank in 1998 een hartstochtelijk pleidooi hield voor afschaffen van de 'Glass-Steagall Act' (scheiding van nuts-en zakenbankieren; belangrijke reden voor huidige problemen!).

Niettemin deed Ruding een paar belangrijke observaties, waarbij met name oud-minister Bos werd aangevallen. Zo vond Ruding het niet juist dat Bos de garantiegrens in de depositogarantiesysteem ophoogde van 40.000 naar 100.000 euro. In de ogen Ruding zijn spaarders met meer dan 50.000 geen kleine spaarders en zag het als een paniekreactie (wellicht ingegeven door electorale overwegingen, de rekening wordt immers door de andere banken, met name RABO, betaald?). Ruding was helemaal ontstemd over het feit dat Bos de Icesave-spaarders compenseerden (ben het 100 procent met hem eens).

Teveel betaald voor ABN Amro
Ruding werd ook ondervraagd over de verkoop en opsplitsing van ABN Amro en de garantieregelingen van de overheid. Ruding vond met name de opsplitsing van een systeembank (Ruding kon overigens geen goede definitie hiervan geven, hij kan kunnen verwijzen naar de FSB!) onverstandig. De door Bos opgetuigde 200 miljard garantieregeling gaf aanleiding tot misverstanden (mede door slechte vraagstelling van commissie). Deze regeling was niet bedoeld om korte termijn liquiditeitssteun aan banken te geven, maar juist bedoeld om de kredietverlening aan bedrijven en particulieren te waarborgen. De commissie had hier moeten doorvragen naar de mening van Ruding of banken als NIBC en Leaseplanbank terecht in aanmerking kwamen (want in tegenstelling tot wat Bos destijds zei, loopt de Staat wel degelijk risico).

De twee ondervraagde politici, Frans de Nerée tot Babberich (oud-CDA, tevens huisvriend van Nout Wellink) en Kees Vendrik (oud-Groenlinks) waren zeer kritisch over Bos. De Tweede Kamer liep voortdurend achter de feiten aan en werd steeds voor voldongen feiten geplaatst. De Nerée gaf aan dat hij een uurtje kreeg om de Alt-A oplossing te bestuderen, terwijl in zijn ogen ambtenaren al maanden bezig waren met de maatregel. Vendrik stelde dat Bos voortdurend de 'budgetrecht' van de Tweede kamer heeft geschonden.

Jan Peter Schmittmann, de man van 8 miljoen

De laatste spreker was Jan Peter Schmittmann, de voormalige CEO van ABN Amro Nederland. Schmittmann wilde graag praten. Ook hij wees de beschuldigende vinger naar Bos, maar ook naar DNB. Toen hij was ontslagen, overigens door een ambtenaar van Bos (!), is nauwelijks naar zijn visie op de opsplitsing gevraagd en moest hij via de rechter zijn financiële gelijk halen (hetgeen hem 8 miljoen euro opleverde). Opvallend was dat Schmittmann aangaf dat ABN Amro Nederland geen staatssteun nodig had en dat Bos veel te veel heeft betaald voor de overname en dat dit geld naar het Belgische Fortis is gegaan. Tot tweemaal toe wees Schmittmann erop dat Bos in eerste instantie de verkeerde aandelen van ABN Amro had gekocht. Hij hekelde ook DNB dat in zijn ogen vertragingstaktieken hanteerde om de deal te frusteren, maar juist doordoor de zaak in de problemen bracht.

Woensdag komt oud-ABN Amro en Fortisman Lex Kloosterman (tegenwoordig Rabobank) praten. Het echte wachten is natuurlijk op Bos zelf. U wordt op de hoogte gehouden.

 

Lees ook het blog van Peter Verhaar over banken, brokers en beurzen
www.bank.blog.nl
www.pfverhaar.nl
twitter: @peterverhaar