Het Nederlandse zorgsysteem zit propvol registraties. Deze constante controle van externe toezichthouders geeft zorgprofessionals het gevoel dat ze niet vertrouwd worden. Bovendien zijn de constante controles allesbehalve efficiënt.

Nina van Loon doet op de Universiteit van Aarhus (Denemarken) onderzoek naar de vraag hoe het anders kan. Van Loon: ‘Op dit moment vragen we zorgprofessionals om hun activiteiten continu te registreren. In ziekenhuizen worden hier diagnose behandel combinaties — de zogenaamde DBC’s — voor gebruikt; op andere plekken [gebruikt men] vink-lijsten. In principe is er niks mis met deze registraties, zolang ze gebruikt worden om de eigen praktijk te verbeteren. Nu komen de gegevens vrijwel alleen bij externe toezichthouders terecht.’

Dit gebrek aan terugkoppeling is volgens Van Loon doodzonde. ‘Hoe kunnen de zorgprofessionals hun praktijk verbeteren als ze onvoldoende inzicht krijgen in hoe het gaat? Zo kunnen ze onmogelijk reflecteren op wat er beter kan.’ Uit Van Loons promotieonderzoek blijkt daarnaast dat de registraties een averechts effect hebben op de motivatie van zorgprofessionals — en daarmee op de kwaliteit van de zorg.

Het Deense experiment

Om de zorgprofessional haar inspraak terug te geven, startte de Deense regio Midden-Jutland in 2014 een grootschalig experiment. Drie jaar lang werden negen ziekenhuisafdelingen vrijgesteld van het DBC-systeem. Ze hoefden niet langer iedere behandeling te registreren, kregen een algemeen budget gebaseerd op hun patiëntenpopulatie en mochten hun eigen doelen formuleren. ‘Het enige kader dat hen werd gesteld waren drie overkoepelende doelen: patiënttevredenheid, kwaliteit van zorg en kostenefficiëntie’, legt Van Loon uit.

Alhoewel Van Loon en haar collega’s nog bezig zijn met de analyse, geven de voorlopige conclusies al genoeg reden tot optimisme. De nieuwe vrijheden hebben een fundamenteel gesprek over de kwaliteit van zorg op gang gebracht, zowel tussen medewerkers onderling als tussen zorgprofessional en patiënt.

Daarnaast zijn de afdelingen intern veel meer gaan kijken naar de betekenis van hun registraties. ‘Doordat de afdelingen hun eigen doelen mochten formuleren, gingen ze de registraties — die eerst alleen als controlemiddel dienden — gebruiken om er zelf van te leren. De ziekenhuizen zijn bijeenkomsten gaan organiseren om naar de betekenis van de cijfers te kijken. Waardoor komt het dat we hier “x” op hebben gescoord? En wat betekent dit voor de doelen die we gesteld hebben?’

De positieve resultaten zijn niet onopgemerkt gebleven

Bottom-up verandering

De positieve (voorlopige) resultaten zijn in de regio niet onopgemerkt gebleven. Ondanks dat het officiële advies nog niet binnen is, heeft Midden-Jutland al besloten om het onderzoek uit te breiden. ‘De regio wil af van alleen maar sturen op DBC’s en financiële prikkels en toewerken naar een systeem waarin leren en het zelf formuleren van doelen centraal staat.’

Volgens Van Loon kunnen we in Nederland veel leren van het Deense onderzoek. ‘we zouden het professionele veld veel meer moeten betrekken bij het opstellen van richtlijnen en het formuleren van doelen. Betrokkenheid verhoogt de motivatie om ergens hard voor te werken. Het Deense onderzoek laat zien dat we, door te experimenteren, tot een grootschalige systeemverbetering kunnen komen.’ 

Van Loon moedigt iedereen dan ook aan niet te wachten tot een systeem verandert, maar zelf aan de slag te gaan. ‘Ik denk dat verandering vanuit de praktijk moet komen, dus laten we vooral gewoon beginnen.’

Bekijk hier het hele interview met Nina van Loon:

De vorige videoportretten in deze serie zijn hier terug te vinden. Meer lezen over MaatschapWij? Dat kan hier.