Ruim vijf jaar doe ik inmiddels onderzoek naar de Afrikaanse activiteiten van Heineken – en ruim vier jaar heeft de bierbrouwer me genegeerd. Geen commentaar, geen interviews: kop in het zand, dan waait het wel over.

Het is nog niet overgewaaid. Toen ik gisteren in het DeLaMar Theater in Amsterdam de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering bijwoonde, werd ik tot mijn verbazing persoonlijk opgewacht door de Director Global Communication. Dezelfde die de dagen ervoor weigerde met me te communiceren uit onvrede over recente artikelen, had nu de opdracht me te schaduwen. Ik mocht vooral geen beleggers spreken.

Zoals dat gaat op een aandeelhoudersvergadering nam topman Jean-François van Boxmeer de belangrijkste ontwikkelingen door op de wereldwijde markten. Hij sprak Nederlands, maar we werden om de oren geslagen met termen als double digit growth en mid digit growth.

Van Boxmeer : ‘U wilt natuurlijk weten of het waar is’ 

Na een halfuur schakelde de topman over op een ander onderwerp: Afrika. Hij zag zich genoodzaakt puntsgewijs verantwoording te geven op een aantal van de onthullingen die de laatste weken voorbijkwamen. En begon met zijn persoonlijke relatie met een promotiemeisje, toen hij in de jaren negentig topman was in Zaïre. 'U wilt natuurlijk weten of dat waar is,' vroeg hij zijn toehoorders. 'Ja, dat is waar.' Hij erkende dat het een grensoverschrijdende relatie was, maar alleen omdat hij zijn vrouw had bedrogen en niet vanwege het machtsverschil tussen een Europese expat en een Afrikaans biermeisje.

Daarmee impliceerde hij dus dat je geen link mag leggen tussen zijn relatie met een promotiemeisje en het feit dat hij als bestuurslid (2001-2005) en topman (2005-nu) nauwelijks iets heeft gedaan aan de misstanden rondom deze jonge vrouwen. Veel van hen ervaren dat ze met leidinggevenden naar bed moeten in ruil voor een baan of om promotie te maken.

Sneer naar media

Van Boxmeer probeerde met een zekere openheid de steun van zijn aandeelhouders te vergaren en dat lukte. Zijn ontboezeming werd zelfs gevolgd door applaus, dat hij wegwuifde. 'Denkt u dat ik een keus heb?' Hij maakte een sneer naar de media die over zijn relatie hebben bericht. 'Laster en smaad!'

Toen de rol van Heineken tijdens de genocide in Rwanda ter sprake kwam, benadrukte hij dat je als bedrijf geen invloed hebt op de manier waarop belasting wordt uitgegeven, maar ging hij niet in op de vraag waarom de brouwer niet heeft geprobeerd de productie te staken.

Heineken gebruikte tien jaar geleden meer lokale grondstoffen dan nu, ondanks verstrekte Nederlandse subsidies

Verder gaf hij toe dat Heineken de doelstelling van 60 procent lokale ingrediënten in Afrika waarschijnlijk niet gaat halen. Veel media, onder meer Nieuwsuur en Financial Times, hebben de pr-verhalen van Heineken hierover de afgelopen jaren kritiekloos overgenomen. Maar de werkelijkheid is dat Heineken tien jaar geleden, toen de projecten begonnen, 48 procent lokale grondstoffen gebruikte, en nu nog 42 procent. Een daling dus, ondanks de miljoenen euro’s aan Nederlands belastinggeld die erin zitten.

Op één belangrijke kwestie ging Van Boxmeer niet in: de grootschalige corruptiezaak rondom de voormalige topman van Heineken in Nigeria, Nico Vervelde. Die werd afgekocht met een miljoenenschikking en de topman werd weggepromoveerd naar Singapore. Gelukkig voor de topman bleken de aandeelhouders vrij tam. Niemand vroeg ernaar.

Onder escorte van de voorlichter mocht ik het theater verlaten. Het was een bijzondere voorstelling.

Dit artikel maakt deel uit van de reeks artikelen die journalist Olivier van Beemen over Heineken in Afrika voor Follow the Money schrijft. Van Beemen publiceerde onlangs het boek Bier in Afrika. Lees eerder verschenen artikelen hier.