Breken en bouwen in de journalistiek

Het is bijna surrealistisch te noemen met welke snelheid de gebeurtenissen zich de laatste jaren voltrekken. Financiële crises, revoluties, staatsgrepen, oorlogsdreiging op wereldschaal en tussentijds zetten technologische ontwikkelingen in vrijwel alle denkbare sectoren de werkelijkheid op zijn kop. Paradijselijke omstandigheden voor journalisten zou je zeggen, ware het niet dat onze eigen sector een ingrijpende fase van totale transitie doormaakt. De bedrijfsmodellen van gevestigde journalistieke instituten brokkelen de laatste jaren in hoog tempo af. Nieuwsbedrijven met hun wortels in een papieren medium hebben fundamentele keuzes veel te lang voor zich uit geschoven en sommigen zullen dat niet overleven. Op krampachtige wijze zijn sommige concerns bezig om hun vrijwel uitsluitend naar rendement hongerende aandeelhouders tevreden te stellen. Harde scheidslijnen die vroeger tussen journalistieke en commerciële inhoud bestonden, vervagen onder andere door zogenoemde ‘native advertising’-modellen die zowel door nieuwe als oude mediamerken worden omarmd. Over de hele linie genomen blijven redactiebudgetten echter slinken en de duurbetaalde waakhondfunctie van de onderzoeksjournalistiek loopt daarmee ernstig risico. Net nu de macht zich steeds verder concentreert en grote maatschappelijke vraagstukken juist smeken om diepgravende verhalen.

Verschil maken

In dit grote gewoel worden grote groepen mensen steeds meer geplaagd door een gevoel van onmacht en onbehagen. Immigratie, globalisering, onbeteugelde vrije markten en daarmee gepaard gaande ontwikkelingen veroorzaken bij velen angst en onzekerheid en hebben het vertrouwen in de machthebbers en instellingen doen afnemen. Mensen willen dat er iets gebeurt en willen gehoord worden. Ze verlangen naar instituten die hen serieus nemen en aantoonbaar een verschil kunnen maken. Follow the Money wil daar een rol in spelen. Niet alleen in kritische zin, door waar mogelijk op hinderlijke wijze de macht te controleren en te ijveren voor rechtvaardigheid, ook door het belichten van mogelijke alternatieven en oplossingen. Door zowel te breken als te bouwen.

Vanuit zakelijk perspectief bezien lijkt de omarming van onderzoeksjournalistiek op een Kamikaze-actie

Follow the Money omarmt sinds 2010 de vorm van journalistiek die door de meeste mediabedrijven – terecht - als bijzonder prijzig en risicovol wordt beschouwd en om die reden – ondanks de vele goede voornemens – wordt verwaarloosd: de onderzoeksjournalistiek. Vanuit zakelijk perspectief bezien lijkt die omarming op een Kamikaze-actie, maar dat is niet zo. Althans, niet meer.

Positieve trend

Het mooie is dat in de gaande mediarevolutie een onverbiddelijke positieve trend zichtbaar is die ‘waarheden’ uit een nabij verleden over de onmogelijkheden van betaalde online ‘content’ doen verschrompelen: mensen blijken overduidelijk bereid om voor hoogwaardige inhoud die online wordt aangeboden geld te betalen. In de muziekindustrie zijn de voorbeelden spraakmakend: iTunes en Spotify. Op video- en televisiegebied gebeurt met de onweerstaanbare opkomst van Netflix hetzelfde. Het succes van BBC’s digitale on-demand-dienst i-Player, is eclatant. In Nederland laat het jonge bedrijf Blendle zien dat digitale artikelen uit kranten en bladen ook los verkocht kunnen worden. Een regelrechte doorbraak. Sinds enkele jaren boeken grote journalistieke merken als de Financial Times en The New York Times succes met het werven van betalende online abonnees, in Nederland is NRC Handelsblad daar succesvol mee. In Frankrijk wist het pure online platform Mediapart sinds 2008 een duurzaam bedrijfsmodel te creëren en telt inmiddels meer dan 80 duizend betalende leden (telling januari 2014). Mediapart richt zich bovendien op het maken van onderzoeksjournalistiek en was met een serie onthullingen verantwoordelijk voor het inmiddels roemruchte Bettencourt-schandaal. Het Nederlandse De Correspondent (DC) wist in 2013 zonder ooit een artikel te hebben gepubliceerd 18 duizend betalende leden te werven. Een wereldrecord. Letterlijk. Het digitale magazine zonder advertenties heeft op dit moment meer dan 30 duizend betalende leden. DC-oprichter en hoofdredacteur Rob Wijnberg en de zijnen vormen daarmee een bron van inspiratie.

We willen mensen door middel van journalistiek weer een handelingsperspectief bieden

Follow the Money zet met zijn journalistiek vol in op het creëren van impact en daar hebben we in de afgelopen jaren ook al aansprekende (prijswinnende) voorbeelden van geproduceerd. Dat is ook waar journalistiek voor is bedoeld. Zaken in beweging zetten. Dát is de essentie van wat onderzoeksjournalisten hebben te bieden en waar mensen geld voor over hebben. Daar zijn we in elk geval van overtuigd en dat wordt ook gestaafd door de uitkomsten van de enquête onder onze lezers.

Kwaliteitsslag

Om betalende leden te werven zullen we nog wel een kwaliteitsslag moeten maken om vaker met spraakmakende én inspirerende verhalen naar buiten te kunnen komen. Daarvoor zullen we niet alleen ons werk beter moeten doen, we zullen onze redactie uitbreiden en ook ons platform FTM.nl moeten we zowel qua techniek als vormgeving op een state of the art niveau brengen. Maar uiteindelijk gaat het om veel meer dan een goed geschreven en aangenaam vormgegeven artikel. We willen mensen op radicaal onafhankelijke wijze door middel van journalistiek weer een handelingsperspectief bieden. Onderzoeksjournalistiek is een ijsbreker voor maatschappelijke impact. Dat is waar Follow the Money samen met zijn betrokken leden een verschil wil gaan maken. Als bedrijf én beweging. En dit is waar wij als bedrijf en beweging voor staan:  

Visie

Waarheidsvinding en duiding door onafhankelijke diepgravende journalistiek is niet alleen een onmisbaar onderdeel van onze democratie, de kracht van de onthulling gecombineerd met de belofte van mogelijke verbetering en innovatie kan zaken in beweging zetten en ten goede keren.

Missie

We streven met een optimistische instelling naar rechtvaardigheid en transparantie in een wereld met schaarse en ongelijk verdeelde rijkdommen waar alles om geld draait. We controleren de macht door geldstromen te volgen, stellen problemen en misstanden in de samenleving aan de kaak, leggen complexe verbanden bloot en dragen oplossingen aan. Bij die zoektocht naar waarheid en in ons streven naar rechtvaardigheid betrekken we onze lezers. Gezamenlijk leveren we een bijdrage aan het herstel van het moreel kompas en helpen we de wereld in positieve zin te veranderen.   Ik hoop u hier nog veel vaker terug te zien. PS dit onderzoeksproject in samenwerking met het nieuwe crowdfund-platform Yournalism verdient beslist steun.