
Ondernemers die willen weten welke gevolgen Brexit voor hun sector zal hebben, kunnen maar beperkt afgaan op Brusselse consultants, want die praten alleen over de korte termijn. Als het gaat om de langere termijn blijft Brexit vooralsnog een heel grote ‘black box’.
Het is dinsdagmiddag in het Residence Palace in Brussel. Adviesbureau Europe Economics organiseert hier een besloten sessie met de centrale vraag: What does Brexit mean for your business? Er zijn zo’n honderd klanten en andere contacten langsgekomen om zich over deze praktische vraag te laten informeren. De uitkomsten vallen echter tegen. Hoewel het adviesbureau aanzienlijke expertise op het terrein van de EU heeft, levert de sessie alleen maar meer vragen op. 'Brexit is het meest chaotische en verwarrende onderwerp in tijden,’ concludeert een van de consultants.
Bij deze bijeenkomst gelden de zogeheten Chatham House Rules, een regeling waarbij journalisten wel over de bijeenkomst mogen schrijven, maar niemand mogen citeren of uitspraken aan iemand mogen toeschrijven. In Nederland kennen we dit als de Nieuwspoortcode. De code is in dit geval volkomen begrijpelijk, want de praktische gevolgen van Brexit blijken zo duister dat geen consultant ooit nog aan zijn voorspellingen wil worden herinnerd. Die voorspellingen gaan echter wel duidelijk één kant op: op korte termijn verandert er weinig, op lange termijn weet niemand het.
Onderdeel van de interne markt?
De belangrijkste Brexit-vraag is of het Verenigd Koninkrijk na het verlaten van de EU lid blijft van de Europese Economische Ruimte (EER) om zo net als IJsland, Noorwegen en Liechtenstein toegang te houden tot de interne markt. Een consultant meldt zijn klanten dat de kans op dit scenario nihil is, omdat het voor beide partijen onaantrekkelijk is. Het Verenigd Koninkrijk zou in dit geval vrij verkeer van personen moeten accepteren en daar is nu juist veel kritiek op. Premier Theresa May kan deze concessie niet doen, omdat het dan zou lijken alsof ze de referendumuitslag niet serieus neemt. Migratie was toen het belangrijkste thema.
Op korte termijn verandert er weinig, op lange termijn weet niemand het
Maar ook de EU zou het Verenigd Koninkrijk uit de interne markt willen hebben. Het land zou als onderdeel van de EER de EU-regels van de interne markt moeten hanteren, maar het Verenigd Koninkrijk is te groot en te machtig. Het land zou gemakkelijk allerlei EU-regels kunnen negeren, zo de consistente uitvoering van regels kunnen verhinderen en daarmee feitelijk veto-macht hebben. Het land zou in de EER onvoldoende kunnen worden gedwongen EU-regels uit te voeren, en zo zou de macht van het Verenigd Koninkrijk buiten de EU alleen maar toenemen ten opzichte van haar huidige positie in de EU.
Nieuw handelsverdrag met de EU?
Als het Verenigd Koninkrijk geen deel uitmaakt van de EER, moet er een nieuw handelsverdrag met de EU komen. Maar de ratificatie van dit soort verdragen is een probleem, zoals deze week bleek bij het CETA-verdrag met Canada. De consultants die het woord voeren denken daarom dat er een minimalistisch verdrag zou moeten komen, waarvoor geen ratificatie door de afzonderlijke EU-lidstaten nodig is. Dit verdrag kan alleen betrekking hebben op EU-bevoegdheden en mag geen zogeheten ‘gemengd verdrag’ zijn, omdat dat snel schipbreuk leidt tijdens de ratificatie door individuele lidstaten. Het is niet uitgesloten dat er helemaal geen verdrag komt, en dat voor de handel tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk alleen de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) gaan gelden.
De economische gevolgen van Brexit blijken ook voor Brusselse adviseurs lastig in te schatten omdat het ontkoppelen van de EU en het Verenigd Koninkrijk raakt aan talloze thema’s. Op korte termijn zou het Verenigd Koninkrijk iets minder economische groei kunnen laten zien, maar op lange termijn lopen de schattingen enorm uiteen. Een positieve interpretatie is dat de EU na Brexit meer eenheid kent en dus sneller kan groeien. Meer groei in het Verenigd Koninkrijk is eveneens een optie omdat men na Brexit de bureaucratie beter kan aanpakken en makkelijker subsidies kan geven.
Ook voor specifieke sectoren blijken de effecten nauwelijks in te schatten. Alleen bij de sterk door de EU gereguleerde landbouw zal het effect groot zijn, maar niemand weet wat dat concreet inhoudt.
Mededinging nieuwe stijl
Het grootste effect van Brexit voor het bedrijfsleven ligt op het terrein van het mededingingsbeleid — al kan ook dit nog alle kanten uitgaan, zo vertellen de consultants hier met het schaamrood op de kaken. Het mededingingsbeleid heeft in individuele landen als doel de concurrentie goed te laten werken, terwijl het bij de EU ook als doel heeft de interne markt te versterken. Dit is soms onderling strijdig, en daar heeft het Verenigd Koninkrijk straks geen last meer van. Een voorbeeld is de afschaffing van de roamingkosten, hetgeen vooral wordt gedaan ter versterking van de interne markt: de voordelen van consumenten zijn zeer beperkt. Wat het Verenigd Koninkrijk met dit dossier gaat doen, blijkt niet te zeggen.
Het valt niet te zeggen wat het Verenigd Koninkrijk met het roamingkostendossier gaat doen
De EU treedt op tegen kartels en dat zal ook voor het Verenigd Koninkrijk een doelstelling blijven, zo luidt de verwachting. Er is geen reden waarom er na Brexit op dit terrein niet meer samen kan worden gewerkt met de EU. Dit ligt anders bij het zogeheten misbruik van een dominante positie op de markt. De EU deelt hiervoor boetes uit, maar dit is van origine geen Britse werkwijze. Ook hier is het niet duidelijk wat Brexit zal veranderen.
Fuseren nu het nog kan
Fusies met — en overnames van — Britse bedrijven worden door Brexit moeilijker, dus het advies luidt ‘fuseer nu het nog kan’. Op dit moment bepaalt de EU nog of een fusie is toegestaan, straks moeten fusiepartners wellicht aan zowel de Britse overheid als de EU toestemming vragen. Meer regels dus. Op dezelfde manier kan de Britse overheid straks doen wat nu door de EU streng wordt verboden: staatssteun geven aan sectoren die het moeilijk hebben, zoals de staalindustrie, die het dreigt af te leggen tegen China.
Consultants in Brussel hebben het er ook moeilijk mee. Normaliter zijn er in Brussel onderzoeken beschikbaar over wat beleidsinitiatieven opleveren, uitgerekend tot achter de komma. Brexit is echter zo veelomvattend dat niemand zich publiekelijk aan harde voorspellingen durft te wagen. Verrassend is dat niet: tegenstanders van het EU-lidmaatschap, zoals de UK Independence Party, hebben nooit gedetailleerde voorstellen gemaakt over hoe het na een Brexit verder moet. Ook voorstanders van EU-lidmaatschap, zoals Theresa May, hebben geen duidelijke positie. Geen wonder dat iedereen in het duister tast.
De behoefte aan antwoorden is er niet minder om. En dus grijpt een kwart van de zaal het gebrek aan antwoorden aan om snel weer te vertrekken. Brexit blijft vooralsnog een heel grote black box.
14 Bijdragen
Jan-Marten Spit 9
Het enige interessante aan de Brexit is hoe de Britse politiek haar gaat voorkomen, niet of. De gekozen tactiek blijkt het opzichtig aanwakkeren van Schots-Britse twisten. Wie wel eens iets over de geschiedenis heeft gelezen, weet dat er een grote crisis zit aan te komen die leidt tot verder uitstel van artikel 50, en uiteindelijk de politieke draai zal rechtvaardigen. Daar is enige haast bij, want dat uitstel moet er zijn voor eind maart 2017. De keuze lijkt voorlopig te vallen op het creëren van een constitutionele crisis, waarbij het VK Schotland 'dreigt' te verliezen en The Borders letterlijke betekenis gaan krijgen.
https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/oct/24/the-guardian-view-on-brexit-and-the-union-consensus-not-confrontation
"Pressed again on her negotiating strategy and the role of parliament in its formulation, Mrs May repeated in the Commons this afternoon that there would be no running commentary. This is a recipe for confrontation that could lead to a constitutional crisis. It will take a policy of transparency and a search for consensus to avert it."
"'Not so hot!' Shameless Sturgeon mocks May and Davis over 36 hours wait on Brexit hotline"
"'Bizarre' Sturgeon DAMAGING Scotland’s reputation by Brexit whinging, blasts top author"
"Theresa May warns Nicola Sturgeon against 'undermining' Brexit as No 10 summit descends into acrimony"
"Sturgeon’s secessionist fantasy has been rejected by Europe. So why does she ask Theresa May?"
"Sturgeon furious as Theresa May tells SNP boss 'WE will decide Brexit terms'"
Roeland 3
Jan-Marten SpitIs niet precies deze houding, en het cynisme waarmee je de Brexit-stemmers wegzet, deel van het probleem? Bij een opkomst van ruim 70% stemden meer dan een miljoen mensen meer voor exit dan voor remain - 4%, dat lijkt me geen miniem verschil. Wanneer je over een miniem verschil spreekt lijkt me dat meer gepast bij de 537 stemmen in Florida tijdens de verkiezingen in 2000 die uiteindelijk hebben geleid tot het presidentschap van de heer Bush junior.
Ook vind ik het interessant dat je claimt te weten dat men tegen hun eigenbelang in heeft gestemd. Kan je mij vertellen wat hun belang dan is geweest? Veel mensen - zeker het type dat op sites als FTM.nl komt en The Guardian leest - heeft namelijk een compleet andere leef en belevingswereld dan de mensen in de gebieden waar men sterk pro-Brexit was. Daarnaast bestond het Brexit kamp uit meer dan enkel racistisch en nationalistisch volk, er was bijvoorbeeld ook een behoorlijke "Left-exit" campagne met een compleet andere ideologische insteek dan die van de UKIP maar die wel voor Brexit was. In de "FTM Selecteert" van afgelopen werd gelinkt naar dit artikel: https://www.theguardian.com/media/2016/oct/13/liberal-media-bias-working-class-americans en hoewel dat zich richt op Amerika en de behandeling van de Trump aanhang zijn dergelijke risico's natuurlijk niet exclusief en bestaan die ook voor het wegzetten van Brexit stemmers.
Dit artikel geeft juist aan dat er nog enorm veel onzekerheid is met betrekking tot Brexit en de gevolgen daarvan. Zo zouden dingen als staatssteun - nu verboden - eventueel weer mogelijk worden wat ten goede kan komen aan de kwakkelende arbeiders in de staal industrie. Velen van hen hebben wellicht geen behoefte aan het rondreizen door Europa omdat hun leven zich concentreert rond de stad waar ze wonen. Economische groei in een land algemeen is nietszeggend voor hun realiteit als het gross van de groei in de City blijft hangen terwijl zij werkloos achterblijven.
Jan-Marten Spit 9
RoelandEen verschil van 4% waarmee 35 jaar wetgeving wordt weggegooid en tot een beslissing leidt met dermate verreikende impact vind ik een minieme meerderheid. Je kan de grondwet bijv ook niet aanpassen met zo'n kleine meerderheid. Dit referendum was 1 meting. Ik zou 4% verschil eerder een foutenmarge noemen dan een uitslag. Maar goed, daar gaan wij niet over - we zijn geen Britten.
"Ook vind ik het interessant dat je claimt te weten dat men tegen hun eigenbelang in heeft gestemd."
Dat is opinie natuurlijk. Maar ik sta er wel achter.
Stel er komt een Brexit. Dan moet 35 jaar Britse staande wetgeving opnieuw worden geschreven. Dat is 35 jaar politiek gedoe opnieuw. Met hetzelfde succes voor de gewone Brit - nu Corbyn de leider is van een muitend labour? Ik denk van niet.
Zal de verloren toegang tot de Europese single market gunstig uitpakken onder WTO handelstarieven (+20% voor food, +10% voor autos ...)? Ik denk van niet.
"Velen van hen hebben wellicht geen behoefte aan het rondreizen door Europa omdat hun leven zich concentreert rond de stad waar ze wonen."
Zeker. Maar die stad ligt in een land, en dat land ligt in de wereld. Een wereld waarin leiders en conglomeraten wel rondreizen, en dingen veranderen. Die verandering vindt ook plaats als je er niet naar kijkt. En als je er niet naar kijkt heb je er zeker geen invloed op.
Roeland 3
Jan-Marten SpitWat betreft je laatste punt, dat verandering toch wel door gaat: dit vind ik een zeer riskante manier van denken en argumenteren. Als je dit namelijk doortrekt is het logische gevolg het opheffen van soevereine staten en nationale democratieën. Ja, de mondialisering van economie en politiek vind plaats maar dit heeft een zeer negatieve impact op vele mensen. De kern van de Brexit discussie gaat nu juist hierover - in hoeverre heb je (als burger, als land) invloed op processen die plaatsvinden? Een meerderheid van de Britse kiezers vindt dat ze in het huidige Europa te weinig invloed hebben (Take Back Control!). Uiteraard is dit niet een exclusieve Britse aangelegenheid (CETA, Oekraïne referendum, de discussies over het 'herverdelen' van migranten).
[Vervolg hieronder wegens tekenlimiet bij reacties]
Roeland 3
Jan-Marten SpitPolitiek is veel meer dan een simpele optelsom van voor en nadelen en emotie speelt een enorme rol. In het VK leeft heel sterk het gevoel dat 'Europa' van alles oplegt dat niet aansluit bij de Britse normen en waarden. Daar heeft een discussie over WTO handelstarieven geen impact op. Het puur economisch redeneren en kijken naar het 'eindstation' negeert deze kant van het menselijk wezen volledig. Vandaar dat ik ook moeite heb met de uitspraak dat het tegen hun eigen belang ingaat, belangen zijn immers niet puur economisch, dit is maar een fractie van wat 'belangrijk' is voor mensen. Het niet erkennen van dergelijke afwegingen is er in mijn ogen dan ook mede voor verantwoordelijk dat aan beide kanten van het politieke spectrum de extremen toenemen. Partij A vindt Brexit stemmers 'dom' want financieel gaat men er (waarschijnlijk) op achteruit. Partij B vindt Remain 'dom' want die zien niet welke schadelijke gevolgen de EU heeft op hun dagelijkse leven. Vervolgens gaan we dit allemaal lopen verkondigen op onze vaste fora/sociale media waar men zich in een echo chamber bevindt. Het resultaat: de polarisatie neemt toe. Daarom: probeer de ander te begrijpen, en de eerste stap is je verplaatsen in dat standpunt en niet redeneren vanuit waarom de ander 'ongelijk' heeft.
Jan-Marten Spit 9
Roeland"Het niet erkennen van dergelijke afwegingen is er in mijn ogen dan ook mede voor verantwoordelijk dat aan beide kanten van het politieke spectrum de extremen toenemen. "
zeker, en de afnemende welvaart natuurlijk - beschaving is immers voor een goed deel een luxeproduct die als sneeuw voor de zon verdwijnt als de welvaart vertrekt.
"Daarom: probeer de ander te begrijpen, en de eerste stap is je verplaatsen in dat standpunt en niet redeneren vanuit waarom de ander 'ongelijk' heeft."
ik misken het denken, emotie en gevoelens van mensen niet. maar rond die mensen is een echte wereld, die sneller verandert dan evolutie kan adresseren. een wereld met polio en vaccin, met oorlog en vrede, met integriteit en corruptie, met onverschilligheid en betrokkenheid. als je wilt kunnen anticiperen of invloed wilt uitoefenen op de toekomst, dan zal je toch een beeld moeten vormen van hoe die er uit gaat zien.
als je over een brug loopt die instort omdat de architect de belasting verkeerd heeft uitgerekend, had de architect dan recht op een eigen mening, of vergiste hij zich? Democratie is een besluitvormingsproces waarin de feiten, de overtuigingskracht van een solide redenering best een plaats mogen hebben - geen theesalon voor het uitwisselen van beleefdheden, maar de werkvloer waar echte spijkers met echte koppen worden geslagen.
Jan-Marten Spit 9
Roelandeen van die feiten uit de echte wereld is bijvoorbeeld deze.
er zijn mensen die inspelen op de gevoelens van anderen. die het denken van anderen beïnvloeden met propaganda. en daar de middelen voor hebben. maar helemaal niet geïnteresseerd zijn in die gevoelens anders dan dat het een manier is om macht te verkrijgen. als je vindt dat Boris Johnson leuk haar heeft, niet wenst te snappen waarom de krommingsgraad van bananen een wezenlijk attribuut is voor handelaren, het belangrijk is om de energieconsumptie van stofzuigers te limiteren, en daarom van de 'bemoeizuchtige EU' af wilt, dan is het een feitelijke observatie dat die mensen niet goed geïnformeerd zijn, en dat hun conclusies derhalve ook niet deugen. Ik observeer dat degenen die het hardst riepen, ook het hardst zijn weggerend voor de consequenties van hun daden.
Wat je uit het oog lijkt te verliezen is dat de mening van anderen - in een democratie - ook ingrijpt op mijn toekomst die immers van ons allemaal is. En de toekomst van mijn kinderen. Ik ga niet uit beleefdheid instemmen met een slecht plan voor de wereld van mijn kinderen als daar prima argumenten tegenin zijn te brengen.
Waar we het eens zijn, denk ik, is dat het Grote OplossingsSpel voor Alles, economisme, haar beste tijd heeft gehad. Maar rationalisme is wat anders dan economisme.
Rini 3
Consultants verdienen een vermogen aan een gecreëerd probleem.
Er is dus nogmaals helemaal geen probleem, maar wel een sprookje.
Jeroen van der Smissen 3
RiniRini 3
http://politiek.tpo.nl/2016/10/28/mark-rutte-nederlands-nee-associatieverdrag-oekraine-direct-invloed-op-aleppo-syrie/
Heeft deze man werkelijk waar geschiedenis gestudeerd?
Of is er ergens in zijn leven iets helemaal mis gegaan?
Ik heb zo maar het idee dat consultanten er louter zijn om de boel glad te strijken. En ik begin het idee te krijgen dat Rutte geen premier is, maar een ingehuurde consultant die de taal spreekt van diegene waar hij werkelijk door ingehuurd is.
Jeroen van der Smissen 3
RiniJan-Marten Spit 9
RiniRutte is de premier van Nederland. Het is daarmee zijn ondankbare taak uit te leggen waarom hij simpelweg orders opvolgt uit Washington, ongeacht hoeveel Nederlanders daar anders over denken.
Rini 3
Jan-Marten SpitRutte is overigens niet de enige slaaf, er zijn er legio.
Alles wat maar een beetje gezag heeft is besmet vanuit Wall Street en de Centrale Banken.
Mensenlevens zijn nog steeds ondergeschikt aan het kapitaal so what else is new?
bps 12
Het enige verschil is vrij verkeer van een thuis; dat moest vooraf gevonden worden en niet achteraf.
Dat is een rare, vreemde conditie van Brussel. Ik zie er ook geen verklaring voor.
Dat is waar Bremain voornamelijk op struikelde en Brexit niet raar volgde.