Risico op claims neemt toe

De meeste zaken vinden in het geheim en achter gesloten deuren plaats. Het aantal bekende zaken liep in 2013 op tot 568. Bijna de helft van de 57 nieuwe zaken in 2013 werd aangespannen tegen ontwikkelde landen, vooral binnen de Europese Unie. Onder TTIP zou het risico op claims in Europa, en dus ook in Nederland, nog verder toenemen. De investeringsstromen tussen de EU en de VS zijn namelijk ontzettend groot. De Amerikanen gaan aan kop als het gaat om het aanspannen van investeringsgeschillen: in 24 procent van alle bekende, op basis van investeringsverdragen aangespannen zaken, is de eisende partij een Amerikaans bedrijf. Een groot deel van de overige zaken wordt aangespannen door Europese bedrijven. Samen zijn de EU en de VS goed voor 75 procent van het totaal aantal claims. Tribunalen zijn geneigd de rechten van investeerders heel breed te interpreteren. Volgens statistieken is tot nu toe 58 procent van de zaken – al dan niet middels een schikking – in het voordeel van de investeerder beslecht. De tribunalen opereren op commerciële basis en alleen internationale bedrijven kunnen een zaak aanspannen. Overheden kunnen zich slechts – tegen hoge juridische kosten − verdedigen. Intussen mogen de drie commerciële juristen die zo’n tribunaal vormen wel een oordeel vellen over de soevereine taak van een staat om regelgevend op te treden in het bredere algemeen belang. Overheden kunnen zelfs niet tegen deze uitspraken in beroep. Als de staat bij elke nieuwe maatregel rekening moet houden met mogelijke investeringsclaims, dan zet dit een duidelijke rem op het invoeren van nieuwe regelgeving. Dit principe wordt wel aangeduid met de term regulatory chill. Bedrijven kunnen het dreigen met ISDS-claims gebruiken om ervoor te zorgen dat regelgeving die hen niet bevalt in de ijskast wordt gezet.