Internationale vrijhandelsverdragen
Tegen vrije handel tussen burgers, landen en continenten valt weinig in te brengen. Grote internationale vrijhandelsverdragen als CETA, TTIP en TiSA worden daarom uitonderhandeld. Maar ís bijvoorbeeld de Transatlantic Trade & Investment Partnership (TTIP) wel zo'n 'no brainer' als de voorstanders beweren? Het handels- en investeringsverdrag dat de EU en de VS nu onderhandelen levert, zeggen ze, nieuwe banen op. En het zou het mkb een impuls geven.
Klopt dat? Met vrijhandel heeft TTIP vooralsnog weinig te maken. Achter de gesloten deuren waar de onderhandelingen plaatsvinden, zijn nu lobbygroepen bezig hun belangen veilig te stellen. Er bestaan dan ook grote zorgen dat TTIP niet de belangen van de EU-burgers dient, maar vooral die van grote ondernemingen aan deze en gene zijde van de Atlantische Oceaan.
Die zorgen zijn terecht. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen voor de kwaliteit van ons voedsel? Ons energiebeleid? Gaat de belastingbetaler straks opdraaien voor claims van Amerikaanse multinationals als we chloorkippen en -eieren uit onze schappen weren? Of als we kerncentrales sluiten?
Internationale vrijhandelsverdragen als TTIP, CETA en TiSA zijn complexe ondoorzichtige dossiers met mogelijk grote gevolgen. We Follow The Money – ook in Brussel.
76 Artikelen
4 april 2019
·
10
MIN
10
MIN
De wereld bespreekt ISDS, critici vrezen betekenisloze hervormingen
25 juli 2018
·
6
MIN
6
MIN
Europese vrijhandelsverdragen: werk als wisselgeld
10 mei 2017
·
5
MIN
5
MIN
5 Vragen over het vrijhandelsverdrag tussen de EU en Japan
13 april 2017
·
2
MIN
2
MIN
Tweede Kamer bepaalt: TTIP en CETA zijn geen controversiële onderwerpen
Interview
·
18 februari 2017
·
17
MIN
17
MIN
De econoom die het waagde aan TTIP te tornen
15 februari 2017
·
3
MIN
3
MIN
Hoe een halve huilbui ons aan CETA hielp
24 januari 2017
·
3
MIN
3
MIN
Trump stopt met handelsverdrag TPP, bedrijven bieden banen aan
23 december 2016
·
2
MIN
2
MIN
Zeggenschap Tweede Kamer over Europese vrijhandelsverdragen stap dichterbij
20 oktober 2016
·
3
MIN
3
MIN
CETA: Brussel staat lijnrecht tegenover... Brussel
19 oktober 2016
·
5
MIN
5
MIN
‘Reset’ van handelsbeleid begint met niet ondertekenen van CETA
Claim 9: #TTIP is goed nieuws voor de rest van de wereld. Feit of fabel?
Volgens de VS en de EU schept TTIP gunstiger handelscondities voor landen in de rest van de wereld. Blijft deze claim overeind na nader onderzoek naar de consequenties van TTIP?
Onderzoeken naar TTIP wijzen uit dat de rest van de wereld verliest bij het afsluiten van dit verdrag. Voorstanders houden echter vol dat TTIP een positieve bijdrage levert aan mondiale ontwikkeling omdat de verliezers zullen worden gecompenseerd.
TTIP heeft ook grote gevolgen voor de landen buiten de EU en de VS. Maar is het verdrag ook in hun belang? De VS en de EU claimen van wel. Ook Minister Ploumen lijkt hiervan overtuigd. Ze verwijst hiervoor naar de onderzoeksresultaten van de Bertelsmann Stichting en de EU. Deze rapporten voorspellen dat de economische groei in de VS en de EU als gevolg van TTIP positief doorwerkt in andere landen. Volgens de EU (2) kan deze economische groei oplopen tot een bedrag van 86 miljard euro in 2027. Om deze reden prijst de minister − immers ook verantwoordelijk voor ontwikkelingssamenwerking − het verdrag als 'een positieve bijdrage aan de mondiale agenda'.
TTIP heeft ook grote gevolgen voor de landen buiten de EU en de VS. Maar is het verdrag ook in hun belang? De VS en de EU claimen van wel. Ook Minister Ploumen lijkt hiervan overtuigd. Ze verwijst hiervoor naar de onderzoeksresultaten van de Bertelsmann Stichting en de EU. Deze rapporten voorspellen dat de economische groei in de VS en de EU als gevolg van TTIP positief doorwerkt in andere landen. Volgens de EU (2) kan deze economische groei oplopen tot een bedrag van 86 miljard euro in 2027. Om deze reden prijst de minister − immers ook verantwoordelijk voor ontwikkelingssamenwerking − het verdrag als 'een positieve bijdrage aan de mondiale agenda'.
‘Big Bonanza’ voor ontwikkelingslanden
Doordat de twee grote handelsblokken vergaand economisch gaan samenwerken, heeft dit veel invloed op de wereldwijde handel en investeringsstromen en de toegang van derde landen tot de VS en de EU. De Europese Commissie noemt TTIP een ‘Big Bonanza’ voor ontwikkelingslanden. Dit is gebaseerd op de veronderstelling dat gelijkstellen of wederzijds erkennen van regels en standaarden ervoor zorgt dat derde landen makkelijker kunnen exporteren naar beide landen. Ze zouden dan niet aan twee sets regels en standaarden moeten voldoen, maar nog slechts aan één. Helaas blijkt uit de teksten in het TTIP-hoofdstuk over oorsprongsregels (‘rules of origin’) dat goederen uit andere landen niet dezelfde voordelen kunnen genieten als die uit de VS en EU. De ‘Big Bonanza’ zal dus uitblijven.Afname marktaandeel van de rest van de wereld
Sterker nog, uit de studie van de Bertelsmann Stichting blijkt dat TTIP leidt tot een afname van het marktaandeel van de rest van de wereld vanwege de toenemende handel tussen de markten van de VS en de EU. Die gaat namelijk ten koste van hun huidige import uit derde landen. (3)Landen die nauwe handelsverbanden onderhielden met de EU en de VS, zoals Canada, Mexico, Noorwegen, Turkije en Rusland verwachten na TTIP een forse daling van hun BNPLanden die voorheen nauwe handelsverbanden onderhielden met de EU en de VS, zoals Canada, Mexico, Noorwegen, Turkije en Rusland verwachten dan ook een forse daling van hun BNP. Nog verontrustender is de voorspelling dat ook lage-inkomenslanden getroffen zullen worden door een afname (gemiddeld -1,4 procent) van hun BNP, wat lijnrecht tegen de ontwikkelings- doelstellingen van de EU ingaat.
Standaarden afdwingen
Het afdwingen van mondiale standaarden is een belangrijk doel van TTIP. Hiermee willen de EU en de VS, mede door de tegenvallende resultaten in de WTO-onderhandelingen, de regels van de internationale handel bepalen en het risico vermijden dat opkomende econo- mieën hierin het voortouw nemen. TTIP is zodoende een geopolitieke strategie om de positie van de VS en de EU in een multipolaire wereld te beschermen (zie ook claim 10). (4) Opkomende economieën als Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika houden zich niet altijd aan de klassieke neoliberale inzet van de EU en de VS als het om het organiseren van handel en regulering gaat. Onderzoek wijst uit dat de invloed van deze landen in het vaststellen van nieuwe wereldwijde standaarden afneemt door TTIP. Zo zal TTIP druk uitoefenen op de marktbescherming die opkomende en ontwikkelingslanden gebruiken om lokale en kwetsbare sectoren te stimuleren. Dit heeft tot gevolg dat deze landen te maken krijgen met flinke welvaarts- verliezen, omdat ze uit hoogwaardige industrieën en waardeketens worden weggeconcurreerd.‘West against the rest’ of een model van mondiale duurzame ontwikkeling
TTIP kan dus worden gezien als een reactie op de opkomst van landen uit de ‘Global South’ en dan voornamelijk de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India en China). Volgens Walden Bello is
TTIP een onderdeel van de ‘West against the rest’-strategie om stand te houden tegen opkomende economieën. En is het daarom in het belang van ontwikkelingslanden zich uit te spreken tegen TTIP. Op deze manier kunnen ze voorkomen dat ze later handelsvoorwaarden moeten accepteren die eenzijdig bepaald zijn door de EU en de VS zonder hier enige invloed op te hebben gehad.(5)
TTIP kan dan ook worden gezien als een instrument om Zuid-Zuid relaties te verzwakken en westerse dominantie te institutionaliseren. (6) Het maakt het moeilijker voor opkomende economieën om te kiezen voor Zuid-Zuid relaties en een (eigen) mondiale duurzaamheidsagenda voor te stellen. TTIP ondermijnt het ontstaan van een multipolaire wereld die niet afhankelijk is van de standaarden die worden gezet door twee economische grootmachten.
Deze publicatie kwam tot stand door de samenwerking tussen de journalisten Sophia Beunder, Bas van Beek en Jilles Mast van Platform Authentieke Journalistiek (PAJ), Roos van Os van Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) en Hilde van der Pas van het Transnational Institute (TNI) en Roeline Knottnerus (SOMO/TNI).
Illustraties: Milo.
noten
1 Trouw, 7 september 2013
2 European Commission (2013). Impact assessment of TTIP, p. 44
3 Bertelsmann Stiftung (2013). TTIP Who benefits from a free trade deal? p. 28.
12 Bijdragen