Er is een hoog opgelopen conflict ontstaan tussen de onderzoekers van Deloitte en het ministerie van Volksgezondheid (VWS). Deloitte doet in opdracht van VWS sinds vorig jaar juli onderzoek naar de inkoop van beschermingsmiddelen door het departement, waarbij de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden en partners als eerste aan de beurt komt. Dit deel van het onderzoek zou voor 27 juni gereed zijn.

Maar er is volgens Deloitte zoveel mis met de data-overdracht dat die deadline in gevaar komt, stelt Deloitte in een kritische brief van 12 april aan de top van VWS. De brief is vandaag met de Tweede Kamer gedeeld. 

Deloitte klaagt dat het zes maanden heeft geduurd voordat VWS met de data-overdracht begon

Zo klaagt Deloitte dat het zes maanden heeft geduurd voordat VWS met de data-overdracht begon: alles moest eerst worden ‘ingeregeld’. Als gevolg daarvan is nog steeds niet alle relevante data overgedragen. ‘Zonder – tijdige – data-overdracht kunnen wij niet over de benodigde informatie beschikken om het onderzoek binnen de gewenste termijnen af te ronden,’ schrijft het bureau.

Privé-mails De Jonge

Pikant in dit verband zijn de e-mails van het privé-account van minister Hugo de Jonge, die ten tijde van de deal minister van VWS was en de mondkapjesdeal in gang zette. Begin april onthulde de Volkskrant dat De Jonge een icloud-adres gebruikte voor zijn werk als minister. Dat is in strijd met de interne richtlijnen. Deloitte vraagt in de brief inzage in deze e-mails.

In een stekelige brief aan Deloitte reageert VWS vandaag alsof hun neus bloedt: ‘VWS ontvangt graag een concreet verzoek van het onderzoeksbureau wanneer het meent dat dit [het gebruik van privé-mail] bij specifieke personen wel het geval is geweest.’

Ook de wijze waarop de informatie is aangeleverd, schiet volgens Deloitte ernstig te kort: ‘Wij ontvangen data in verschillende niet originele bestandstypen c.q. formaten, alsmede gefilterd en/of gelakt. Dit leidt ook tot meer werk om te kunnen achterhalen of wij inmiddels daadwerkelijk over alle data beschikken. Tevens zorgt dit ervoor dat wij eerst een extra bewerkingsslag moeten doen om de niet originele bestandstypen in een geautomatiseerd doorzoekbaar formaat om te zetten, alsmede een check [te] doen op andere beschikbare data om te bezien of te veel data Is gefilterd en/of gelakt.’ Daarom wil Deloitte nu de originele bestanden ontvangen.

De aanlevering doet sterk denken aan de wijze waarop ministeries documenten in het kader van de Wet openbaarheid bestuur (Wob) verstrekken. Daarbij wordt vaak veel gelakt en plakken departementen de documenten zonder chronologie aan elkaar in slecht doorzoekbare pdf’s zonder hoofdindex, zo is de ervaring van vrijwel alle media.

‘Het zwartepieten is begonnen’

Deloitte twijfelt dus aan de compleetheid van de verstrekte informatie. Het vraagt VWS daarom een zogeheten Letter of Representation te tekenen, een ‘verklaring dat alle relevante data, voor zover u bekend, daadwerkelijk aan ons is overgedragen’. Het ministerie weigert dat: ‘Het beoordelen en selecteren van relevante data is nu juist de taak van het onderzoeksbureau.’ Hoe de onderzoekers kunnen beoordelen of ze alle benodigde data hebben ontvangen, laat het ministerie in het midden.

In zijn reactie kaatst VWS de bal terug. Zo zou Deloitte te lichtvaardig zijn omgegaan met de ‘juridische formaliteiten’, door zelf na te laten om aan VWS een ‘sluitend procesvoorstel’ te overhandigen waarin staat hoe Deloitte met de gegevens zou omgaan. Ook wijst VWS erop dat het onderzoek gedurende de gehele maand november ‘beïnvloed’ is door een datalek bij Deloitte, ‘te weten het verloren notitieboek van een van de onderzoekers’.

‘Het zwartepieten is begonnen,’ zegt Marcel Pheijffer, hoogleraar accountancy aan de Nyenrode Business Universiteit en de Universiteit Leiden. ‘Beide partijen zijn zich aan het indekken voor de vertraging.’

Minister Conny Helder voor Langdurige Zorg (VVD) gaat op 10 mei in gesprek met Deloitte over het onderzoek, meldt zij aan de Kamer.