Het jarenlange Rijksrecherche-onderzoek naar omkoping bij de aanschaf van politie-en defensievoertuigen begint zijn hoogtepunt te bereiken. In ons dossier dat we de afgelopen jaren over deze zaak hebben gemaakt achterhaalden we dat verschillende lagere inkoopmedewerkers van politie en defensie zich op allerhande wijze lieten fêteren en omkopen — bijvoorbeeld met setjes winterbanden, tankpassen, Champions League-kaarten, cruisevakanties en kortingen voor privé-autos — door de medewerkers van Renault, Peugeot en Volkswagen-importeur Pon. Nu blijkt echter dat de verkoopinspanningen van de auto-industrie zich ook gericht hebben op de hoogste bestuurslaag: voormalig minister van Defensie Henk Kamp. Hij was bewindsman van dat ministerie in de periode 2002-2007 in de kabinetten van premier Jan-Peter-Balkenende. 

Tegenaanval

Met de eerste regiezitting in zicht — 13 juni in de Rechtbank van Rotterdam — gaat de eerste verdachte ambtenaar publiekelijk in de tegenaanval. Het betreft de inmiddels ontslagen defensiemedewerker Gerard Lensvelt. In een Nieuwsuur-uitzending lichtte hij deze week zijn kant van het verhaal toe.

Lensvelt, een voormalig projectmanager bij het inkoopkantoor Defensie Materieel Organisatie (DMO), zegt in de uitzending dat hij strafrechtelijk wordt vervolgd omdat hij bij de aanschaf van zijn privéauto (ter waarde van 35 duizend euro) een, naar eigen zeggen ongevraagde, korting van 236 euro heeft aangenomen van importeur Pon. Zijn raadsmannen, Michael Ruperti en Cees Korvinus, wijzen vervolgens naar de gunsten die de voormalig Defensieminister Kamp zelf heeft ontvangen. Want ook de ‘autogekke’ Kamp, de huidige minister van Economische Zaken, blijkt vergelijkbare voordeeltjes te hebben gekregen van importeur Pon. 

Klassenjustitie

Zo blijkt uit een interne Pon-email die getoond werd door Nieuwsuur dat Kamp in 2006 een Audi TT had aangeschaft in Duitsland. Het betrof een privé-auto, maar opmerkelijk genoeg ging Kamp – met tussenkomst van Jacques Horsten (hoofdverdachte in de defensiezaak, zie kader) en in gezelschap van zijn chauffeur – langs bij een Pon-werkplaats om Nederlandse kentekenplaten, een Nederlands instructieboekje en Nederlandse navigatie cd-roms aan te schaffen.

Kamp, die op dat moment minister van Defensie was, betaalde de rekening zelf, maar kreeg wel een korting van 263 euro. Ook twee navigatie cd-roms ter waarde van 250,42 hoefde hij niet te betalen. De kosten daarvan werden door Pon vervolgens ‘intern gefactureerd’ — oftewel, voor eigen rekening genomen.

Volgens advocaat Ruperti is er sprake van klassenjustitie: ‘Het is heel opvallend dat mijn cliënt voor 236 euro wordt ontslagen en naar de strafrechter moet, terwijl over de 250 euro van Kamp niemand praat.’ Hij verbaast zich er ook over dat de belastende email niet in het hoofddossier is opgenomen, maar ergens verstopt zit in de bijlage. In de interne email van Pon valt ook te lezen dat het contact met de minister, die als dienstauto een door Pon-geïmporteerde Audi A6 reed, gevoelig ligt. De instructies luiden: ‘We mogen absoluut niet melden of vragen aan de minister hoe zijn getunede Audi A6 het doet!’

De advocaten verbazen zich erover dat Kamp niet is gehoord als getuige of verdachte in het omvangrijke omkoopschandaal. ‘Dat lijkt op meten met twee maten,’ aldus advocaat Cees Korvinus in de Nieuwsuur-uitzending.

Pon buiten schot

Ondanks de speciale behandeling die Kamp kennelijk van Pon kreeg, blijft hij voor het Openbaar Ministerie buiten schot; hetzelfde geldt voor een (nog) niet bij naam genoemde legerkolonel. Ook de gulle gevers van Pon wisten geruisloos de dans te ontspringen: Pon trof eerder dit jaar met justitie een schikking van 12 miljoen euro. Daarbij ontliepen zeven medewerkers van het bedrijf verdere strafvervolging door een taakstraf te aanvaarden. Dit alles terwijl de fêteer-cultuur bij Pon hoog was aangeschreven en de verkoopmedewerkers te boek stonden als ‘commerciële wolven’.

Slechts één Pon-verdachte heeft het schikkingsvoorstel afgewezen en laat het aankomen op een strafzaak. Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de VU Amsterdam, hekelt in Nieuwsuur het gebrek aan transparantie door zo’n schikking. ‘Dan zie je als samenleving [niet] welke fouten zo’n bedrijf gemaakt heeft. En wie er waar, in welke mate, en onder wiens verantwoordelijkheid iemand heeft omgekocht.’ Het is de grote keerzijde van de Nederlandse schikkingspraktijk: het roept op zijn minst de schijn op dat regels en wetten niet voor iedereen op gelijke wijze worden toegepast.

Door de schikking van 12 miljoen euro, waarvan de hoogte al ter discussie is gesteld, kan Pon ook weer zonder verdere zorgen meedoen aan de nieuwe aanbesteding van de politievoertuigen. Het vakblad Automotive Management wist vorige week echter te melden dat Mercedes de grote winnaar is van de nieuwe aanbesteding van opvallende politievoertuigen. Het lijkt er dus in ieder geval op dat de hegemonie van Pon zijn langste tijd heeft gehad.