
Bankiers menen zich alles te kunnen veroorloven zolang er geen regels zijn die dit verbieden. Een verwerpelijke instelling die per direct op de schop moet, betoogt AFM-chairman en voormalig Robeco-topman George Möller.
Gij zult niet stelen, zo staat in de Tien Geboden geschreven en hierover is iedereen het roerend eens anno 2012. Maar dit principe is voor bankiers een uiterst rekkelijk begrip, zo legt George Möller uit in een interview met De Volkskrant. 'Bankiers hebben er niet eens erg meer in dat ze stelen totdat iemand tegen ze zegt 'dat het stelen is'.
Ter illustratie staat hij stil bij een ontnuchterend antwoord van een bankier van Labouchère op de vraag of hij vond dat ondoorzichtige beleggingsverzekeringen - ofwel de beruchte 'woekerpolissen' - überhaupt konden worden verkocht. 'Waarom niet? Er is toch geen regel die dat verbiedt.'
Vandaag presenteert Möller in het beursgebouw aan het Damrak zijn boek 'Banking on Ethics', in het Nederlands uitgegeven onder de titel "Waardenloos." In de financiële wereld heeft Möller zijn sporen ruimschoots verdiend. Het beroep van bankieren leerde hij bij de toenmalige Amro-bank na afronding van zijn studie economie in 1974. Veertig werkte hij uiteindelijk in de wereld van de Haute Finance, waarvan negen jaar als algemeen directeur van de Nederlandse effectenbeurs en optiebeurs en daarna vijf jaar topman van de Robeco Groep. Vandaag de dag is Möller actief als voorzitter van de raad van toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
Normatieve econoom
Möller laat zich graag gelden als een normatieve econoom, zo blijkt uit het vraaggesprek met De Volkskrant van vandaag. Als er in zijn ogen iets over bankiers duidelijk is geworden in deze crisistijden, is wel hun gebrek aan ethiek. De AFM-chairman is er dan ook van overtuigd dat de crisis pas kan worden bezworen als niet alleen de moraliteit terugkeert in het vak economie maar ook een herstel van vertrouwen zich voltrekt op het zelfreinigend vermogen van de mensen die actief zijn in de financiële sector.
Oud-bankier George Möller hekelt ethiek bankiers
'De crisis in de financiële markten stopt pas als het beest in de mens is bedwongen met een laag van ethiek en zelfbeheersing', betoogt de 64-jarige econoom, die onlangs een postdoctorale opleiding financiële ethiek aan de universiteit van Groningen heeft helpen lanceren. Dit soort opleidingen moet het normloze bankiersgedrag helpen veranderen, meent Möller. 'Ethiek moet een verplicht onderdeel worden van alle economische en businessstudies, net zoals dat in de medische sector het geval is. Het mag er niet meer bij hangen als pretvak.'
Eerste economen waren moraaleconomen
Op de vraag van De Volkskrant of fraude, malversaties en onethisch handelen in opmars is, antwoordt Möller resoluut. 'Ja. De eerste economen, zoals Adam Smith, waren moraaleconomen. In hun vorm van vrij kapitalisme werd ervan uitgegaan dat de mensen deugden. Ze sloten transacties af in het vertrouwen dat ze er allebei voordeel van hadden. Dat vergrootte de welvaart. In de tweede helft van de 20ste eeuw is economie een natuurwetenschap geworden. Mensen als Milton Friedman en Paul Samuelson bouwden modellen die voor geldelijk gewin moesten zorgen. Transacties worden afgesloten omdat men er zelf geld aan verdient. Dat iemand anders wordt benadeeld - of zelfs wordt geflest - wordt niet als immoreel gezien zolang het niet is verboden.'
Extra regelgeving ter beteugeling van deze financiële misstanden kan averechts uitpakken, stelt Möller. 'Er zijn enorm veel regels bij gekomen. Maar te veel maakt mensen regelblind. Het nadeel van regels is dat handelaren of bankiers tegen de grenzen gaan aanschuren en een vrijbrief denken te hebben om alles te doen wat niet verboden is.'
ABN Amro ten onder wegens falende ethiek
Over de ondergang van ABN Amro windt Möller evenmin doekjes. De Nederlandse grootbank kon niet meer eigen kracht verder wegens falende ethiek. 'ABN Amro stelde winstmaximalisatie als hoogste doel. De bank wilde bij de topvijf van de wereld horen. Dat mag nooit een doel zijn. Een bank moet gewoon haar werk goed doen en haar klanten ten dienste staan.'
De titel van zijn boek 'Waardenloos' impliceert felle kritiek op het vak van economie. 'Economie heeft geen waarden meer. Het is een loodgietersvak geworden. Noem het mechanica. Je gooit allemaal gegevens in een model en daar rolt een resultaat uit. Dat is waardenvrij. En daardoor waardeloos.'
Homo panicus
Dat de economie valt of staat met modellen, laat Möller koud. 'Modellen werken niet, omdat ze van rationeel handelen van de mens uitgaan, de homo economicus. Maar in de crises van 1997 en 2008 is gebleken dat de mens een homo panicus is. Als het fout gaat, hollen mensen alle kanten op. Modellen houden geen rekening met een bankrun. Je kunt via een tegengestelde positie risico's proberen af te dekken, bijvoorbeeld door de aankoop van een aandeel af te dekken met die van een put-optie. Maar in werkelijkheid stapelen de risico's zich op.'
In zijn ogen zeggen de modellen van het CPB voor de verkiezingsprogramma's dan ook bar weinig. 'Daarnaast houden ook deze modellen geen rekening met de ethiek', vult hij aan. 'Je kunt de staatsschuld vergroten en dat levert zoveel banen op. Maar dat is stelen van toekomstige generaties.'
Markten en overheden
De oud-bankier is in elk geval geen Keynesiaan. De begroting moet in balans zijn en economische stimulansprogramma's in crisistijden sorteren op langere termijn nauwelijks effect. 'Dat kan even, maar daarmee kun je niet doorgaan. Je kunt wel 10 miljard extra investeren in de economie, maar dat levert nauwelijks iets op. 90 procent lekt weg naar het buitenland en de schuld stijgt, structureel, jaarlijks met 0,2 procent.'
Verder moeten overheden de markten reguleren en onder de duim houden, oordeelt Möller. Tegelijkertijd moeten de overheden naar de markten luisteren. Om vervolgens weer door diezelfde markten te worden gecorrigeerd. Illustratief is de val van de Italiaanse premier Berlusconi, legt Möller uit. 'Berlusconi is niet door de politiek weggestuurd, maar door de markt. Het is eigenlijk heel jammer dat de markt zo laat de problemen van Griekenland heeft gesignaleerd. Als dat twee jaar eerder was gebeurd, had Europa er niet zo slecht voorgestaan.'
Cover boek 'Waardenloos' van George Möller
(L)


10 Bijdragen
Mario8282
De huidige depressie is niet door de woekerpolissen veroorzaakt, deze polissen zijn proportioneel klein in verhouding tot de rest: de uiterst riskante en massaal mislukte speculaties van de spaar-, verzekerings- en pensioenpotten.
De Glass-Steagall Act uit 1933 heeft de wereld tegen een depressie behoed.
Na de intrekking in 1999 door Bill Clinton menig experts hebben voor de huidige depressie gewaarschuwd, maar ze werden door de politici en de financiële maffia lobby weggeduwd als "onheilsprofeten "uit de media aandacht.
Glass-Steagall is bankensplitsing naar het geld dat ze beheren: het veilige geld naar nutsbanken, het "casino" geld naar investment banken.
Nog erger: vandaag zijn de bankiers, de DNB, JK de Jager TEGEN de bankensplitsing. Ze willen van geen herstel weten, de depressie oorzaak moet dus volgens hun aanblijven ! ! !
Michiel
Dat doen ze al, in veel te grote mate. Het is de oorzaak van de kredietcrisis.
Mario8282
MichielHet effect van de Glass-Steagall Act en de Securites Exchange Act was dat we geen depressie meer hadden tot 2007.
Het business model van de financiële maffia is "maak zo snel en zoveel geld mogelijk zonder gestraft te worden". Als er nog meer deregulering komt zal de schade exponentieel toenemen.
Bankensplitsing (Glass-Steagall Act) is de topurgentie van vandaag, maar gesaboteerd door de financiële maffia (de banken, DNB, JK de Jager).
Michiel
Mario8282Verder is de glass Steagal-wet afgeschaft in 1997, om Travelers en Citicorp te kunnen laten fuseren tot Citigroup.
Ten slotte: centrale banken bepalen de geldhoeveelheid bepalen (M3 wordt in de VS overigens al jaren niet gepubliceerd) en rentes. Depositogarantiestelsels maken spaarders onvoorzichtig. Community Reinvestment acts dwingen banken geld te lenen aan niet-kredietwaardige huurders. Overheden houden falende banken overeind. Een AFM zadelt financieel adviseurs met regels op.
DNB ziet crises niet aankomen. Dus hoezo deregulering?
Piet Vogel
Wat een bedrijf op het rechte spoor houdt zijn regels, milieuwetten bijvoorbeeld, en het faillisement, de basis van het kapitalisme. Waar het fout gaat is dat banken niet wordt toegestaan failliet te gaan omdat ze te groot zouden zijn, waardoor moral hazard ontstaat.
Om het het zelfreinigende vermogen te herstellen moeten banken dus in stukjes worden opgedeeld zodat ze gewoon failliet gaan als ze de hebzucht van hun klanten misbruiken om ze een oor aan te naaien.
Een beroep doen op de goedheid van de bankier is kinderlijk naief.
Gast
Piet VogelMaar de gedachte dat een bedrijf geen persoon is - en dus geen morele overwegingen of empathie kent - is in mijn perspectief te eenzijdig.
Zoals ik het zie is een bedrijf niets anders dan een opeenvolging van door mensen gemaakte keuzes. Als eerste de keuze om een bedrijf te beginnen, dan keuzes om te investeren, keuzes om te fuseren, keuzes om aan belangen van shareholders en stakeholders tegemoet te komen, en keuzes om wel of niet dubieuze producten te verkopen.
Een 'bedrijf' zoekt dus niet de grenzen van het ethisch en juridische toelaatbare op, dat doen de mensen die in het bedrijf werken met de keuzes die zij iedere dag opnieuw maken. En bij het maken van die keuzes, zou meer aandacht moeten zijn voor ethiek.
Maar goed, de kans dat 'de bankierswereld' meer ethisch ingegeven keuzes zal gaan maken is volgens mij klein. Dat kost op de korte termijn immers te veel geld. Kortom, vooral opknippen die banken in stukjes die de belastingbetaler gewoon failliet kan laten gaan.
Gast
De eerste affaire (aandelenlease) is een geval van bancair beleggersbedrog en misleiding; veelal d.m.v. derivatenconstructies en (verholen) securitisaties; de tweede affaire (woekerpolissen) is een geval van grootschalige dwalingveroorzaking door verzekeraars. De schadeveroorzaking in de eerste affaire zal zo'n 6 miljard euro zijn; de woekerpolis-affaire ten minste 40 miljard euro schade.
Gerrit1zeilemaker
Keynes is ook voor een begroting in balans, maar op lange termijn.
Volgens Keynes dient de overheidsbegroting procyclisch te werken. Stimuleren in een laagconjunctuur, bezuinigen in een hoogconjunctuur.
Voor Nederland als een relatief open economie is dat inderdaad een probleem, maar 90% weglekken is overdreven. Voor Europa als geheel geldt het weglekprobleem veel minder.
Met de opmerking dat de overheid naar de markt moet luisteren, spreekt hij zichzelf toch wel een beetje tegen. Luisteren we dan naar de homo economicus of naar de homo panicus?
En hoe staat het dan met de democratie?
Jopie
Mijn inziens hebben in eerste instantie de overheden gefaald door het vogelvrij verklaren van de markt, pas heeeeeel ver daarachter komt misschien onetisch gedrag van invloedrijke personen.
Tavroch