‘Ik heb misschien de grootste fout in mijn leven gemaakt,’ zei Igor Alberts vorige week op het podium van een congres in Tallinn, Estland. Met zijn handen in de zakken van een kek ruitjespak sprak de voormalig topverkoper van OneCoin zijn publiek toe: ‘We hebben 337 duizend mensen in ons team en we hebben ze allemaal op dit gigantische schip The Titanic getild. En we voeren nergens naartoe. [..] Ik leidde jullie allemaal de verkeerde kant op.’ 

Alberts heeft het over OneCoin: een wereldwijde ‘cryptomunt’ die ook in Nederland volop aan de man is gebracht via multi-level marketing – een beproefde verkoopstrategie die ook wordt gebruikt door bedrijven als Herbalife en Tupperware. Follow the Money maakte afgelopen november kennis met deze wonderlijke munt en dito verkopers tijdens een bijeenkomst in het Novotel in Rotterdam. Binnen drie jaar zou OneCoin een omzet van 8 miljard euro genereren en 3,2 miljoen gebruikers hebben en zouden vijftigduizend bedrijven in 190 landen de OneCoin accepteren. 

Wat er tijdens die avond in Rotterdam níet bij werd verteld, is dat OneCoin wereldwijd zwaar onder vuur ligt van financieel toezichthouders. In een aantal landen is OneCoin zelfs verboden. In Duitsland werd er vorig jaar bij een OneCoin-verkoopkantoor voor 29 miljoen euro beslag gelegd op bankrekeningen. Het is een fractie van de 360 miljoen euro die daar in een jaar tijd al opgehaald was bij Duitse investeerders. De Autoriteit Financiële Markten (AFM), Autoriteit Consument en Markt (ACM) en de Kansspelautoriteit (KSA) staan OneCoin in Nederland desondanks nog steeds toe. De scheidslijn tussen legale multi-level marketing en frauduleuze piramidespelen is namelijk flinterdun; omdat OneCoin ‘financiële educatiepakketten’ verkoopt is het toegestaan, ook al vertoont het bedrijf verdacht veel kenmerken van een piramidespel.

De munt van OneCoin lijkt meer op digitaal monopoliegeld met een cryptosausje dan op Bitcoin, Ethereum of Ripple. Er wordt handig ingespeeld op de cryptohype, maar OneCoin voldoet niet aan de gangbare kenmerken van cryptomunten. De munt maakt geen gebruik van decentrale blockchain-technologie, maar draait op interne servers. En in tegenstelling tot andere cryptomunten is OneCoin niet vrij te verhandelen op een van de wereldwijde cryptobeurzen, maar zijn de munten alleen verkrijgbaar via andere OneCoiners.

Tijdens zijn presentatie zegt Alberts het allemaal zonder gêne: ‘Ik was onderdeel van de next Wizard of Lies. [..] Na drie jaar in deze sector, begreep ik twee weken geleden voor het eerst blockchain. [..] Dat hebben ze zeker niet. [..] Er zijn geen technici.’ Hij speelt vervolgens de onschuld zelve: ‘Zie je hoe 3,3 miljoen mensen zich in een bubbel kunnen bevinden?’ – maar legt ook uit waarom er geen enkele techneut bij OneCoin aan het product werkt: ‘Het is een netwerk-marketing organisatie. Die hebben dat allemaal niet nodig.’

Het meesterbrein

Ruja Ignatova, een Bulgaarse vrouw met een indrukwekkend cv (master rechten aan Oxford University, carrière bij McKinsey) wordt gezien als het meesterbrein achter OneCoin. Op internet circuleren meerdere geruchten dat Ignatova sinds begin oktober al spoorloos is. 

Alberts refereert tijdens zijn presentatie in Talinn aan Ignatova als hij OneCoin vergelijkt met een zinkend schip: ‘Tot op de dag van vandaag weet niemand waar de kapitein is. En we probeerden andere officieren te vinden, maar die waren er niet. Geen CEO, geen CTO, niks.’ De woorden van Alberts staan in schril contrast met hoe hij in november nog de negativiteit rondom OneCoin hekelde en beschuldigingen van een piramidespel wegwuifde. ‘Kom maar op! Zet mij met de minister van Financiën aan tafel, en ik blaas hem van tafel,’ aldus de Nederlandse baas die aan het eind van de avond nog bereid was om ‘uit eigen zak’ het eerste inleggeld van alle aanwezige nieuwelingen te betalen. 

Als we de succesverhalen moeten geloven, was Alberts in oktober nog goed voor 2,4 miljoen dollar aan commissies die hij opstreek in de OneCoin-piramide. Hij zegt zich nu schuldig te voelen ten aanzien van zijn schoonmaker en bodyguard die een hypotheek hebben genomen op hun huis om daarmee te ‘beleggen’ in OneCoin. Alberts zet zichzelf weg als medeslachtoffer, hij zou ook alles kwijt zijn. Hij laat zich echter niet uit over de hoogte van de commissies die hij de afgelopen jaren heeft gecasht. 

Het nieuwe schip: Dagcoin

Ondanks zijn spijtbetuigingen is Alberts alweer aan boord gestapt van een nieuwe munt: de Dagcoin [spreek uit: dek-coin]. Dagcoin is een bedenksel van Nils Grossberg, eveneens ex-verkoper van OneCoin, en lijkt qua opzet sprekend op de OneCoin. Zo is de Dagcoin ook gekoppeld aan een fysiek product (i.c. educatiepakketten variërend van 100 tot 12.500 dollar), en ook deze ‘producten’ worden via multi-level marketing aan de man gebracht. Inclusief commissies en beloningen in de vorm van een Rolex of een goudstaaf van 500 gram bij het behalen van een hogere verkoopstatus. 

Ook de Dagcoin is niet openbaar verhandelbaar – in tegenstelling tot de inmiddels 1450 andere cryptomunten die wereldwijd zijn uitgegeven. Het heeft er dus alle schijn van dat de buzz rondom cryptomunten opnieuw wordt gebruikt om nietsvermoedende mensen spaarcentjes af te troggelen in ruil voor een prijzig educatiepakket en niet te verkopen ‘cryptomunten’.

Alberts verruilt niet als enige de OneCoin-Titanic voor het Dagcoin-schip, maar heeft allerlei mensen uit zijn Nederlandse netwerk mee aan boord getrokken. Een daarvan is Ruud van Trigt, die destijds ook bij de OneCoin-bijeenkomst aanwezig was. ‘Igor is benaderd voor een nieuwe coin, de Dagcoin, en heeft toen aangegeven dat hij bereid was om zijn OneCoin-inkomsten op te geven. Wij konden natuurlijk ook meedoen. Ik ben nu ook actief geworden voor Dagcoin.’ 

Van Trigt geeft aan de harde opmerkingen van Alberts niet te begrijpen. ‘Ik sta ook niet achter dat filmpje.’ Hij zegt dat de Nederlandse OneCoin-verkopers toe waren aan een nieuwe uitdaging: ‘Het is momenteel voor nieuwe mensen een stuk minder interessant om nog mee te doen, want je krijgt steeds minder tokens bij de aanschaf van educatiepakketten. We zijn daarom op zoek gegaan naar een alternatieve coin, die nog aan het begin staat. Je kunt daar nu instappen voor 1 dollar, dat is net zo’n kans als dat je in Bitcoin kon stappen toen die net ontwikkeld was.’ De Dagcoin wordt door hem verder aangeprezen als zijnde ‘ontwikkeld in Estland – het Silicon Valley van Europa’ en vergeleken met andere cryptomunten: ‘Dagcoin is als IOTA een derde generatie blockchain die door Volkswagen, Samsung en Microsoft al omarmd is.’ Niet alleen de vergelijking, maar ook de beweringen over IOTA moeten met een korreltje zout worden genomen: IOTA werkt niet samen met Microsoft. 

'Het zijn altijd de buitenstaanders die zeggen dat OneCoin een piramidespel of ponzi-scheme is'

Van Trigt spreekt nog steeds positief over OneCoin. ‘Ik geloof er heilig in dat mensen na de ICO hun OneCoins kunnen verzilveren – of anders kunnen ze er altijd nog een auto voor kopen. Intern in het netwerk hoor je ook niemand klagen. Het zijn altijd de buitenstaanders die zeggen dat OneCoin een piramidespel of ponzi-scheme is.’ 

Grote kans dat er onder aanvoering van OneCoin-topper Alberts weer een geoliede verkoopmachine wordt neergezet om de Dagcoin te slijten. De Nederlandse website Dagcoin.nl is inmiddels geregistreerd. Een naam van een persoon of bedrijf wordt niet vermeld.