Het komt niet vaak voor dat een rechter oordeelt dat een curator pérsoonlijk aansprakelijk wordt gesteld voor de acties die hij beroepshalve onderneemt. En al helemaal niet als die persoonlijke claim van ruim 300.000 euro wordt ‘aangevoerd’ door advocaat Jeroen Princen, de bekende curator belast met het megafaillissement van Imtech. Princen is niet alleen curator van de technisch dienstverlener Imtech, maar staat als advocaat ook de Rotterdamse handelsmaatschappij Nidera bij in een slepende juridische procedure tegen een vakbroeder die het te bont heeft gemaakt bij de afwikkeling van een faillissement. Die vakbroeder is curator Raimond Dufour, die zich 10 jaar geleden verslikt heeft in de verkoop van een grote partij sojaolie in de boedel van een gefailleerde oliehandelaar. Een dure fout, niet enkel voor de schuldeisers, maar mogelijk ook voor hemzelf.  De rechtbank Rotterdam heeft hem namelijk afgelopen september voor circa 300.000 euro persoonlijk aansprakelijk gesteld.

Status aparte

Het is een uitzonderlijke beslissing van iemand uit deze beroepsgroep. Uit eerdere artikelen in het FTM-dossier 'In de greep van de curator' kwam al naar voren dat curatoren veel macht hebben en dat rechters-commissarissen nauwelijks effectief toezicht op hen houden vanwege een kennisachterstand en een enorme werklast. En als curatoren in de fout gaan, hoeven ze ook niet te vrezen voor de rechter vanwege hun status aparte (zie kader). Curator Dufour ging desondanks de boot in. Het probleem valt te reconstrueren uit de talloze curatorenverslagen en rechtszaken die hieraan vooraf zijn gegaan. Het begon in de zomer van 2005 toen de handelsmaatschappij Algemene Oliehandel een grote partij sojaolie had ingekocht bij het Rotterdamse handelshuis Nidera en (door)verkocht aan Rosilvia, een Angolese partij waarmee Algemene Olie al eerder zaken had gedaan. Rederij Maersk verzorgt vervolgens de verscheping vanaf de Nidera-vestiging in Argentinië en op 6 januari 2006 zijn alle 50 containers gearriveerd in de Angolese havenstad Luanda. De vrachtdocumenten (cognossementen) worden echter niet overgedragen aan de koper, omdat Rosilvia deze containers, en 20 eerder gearriveerde containers nog niet volledig had betaald.

Beslaglegging in Angola

Een paar maanden later, op 5 april 2006, gaat Algemene Oliehandel zelf failliet, nadat het bankkrediet, een paar dagen daarvoor, is opgezegd. Dufour wordt aangesteld als curator en stuit op de eigendomsdocumenten van de 50 zeecontainers met sojaolie in een Angolese haven die door Rosilvia nog niet zijn afgerekend. De containers dreigen echter in beslag te worden door de Angolese havenautoriteiten, die daartoe bevoegd zijn als containers langer dan twee maanden in de haven blijven liggen. Als curator denkt hij met de verkoop van 50 containers sojaolie, wachtend in de haven in de haven van Luanda (Angola), de boedelrekening met een paar ton op te hogen zodat niet enkel hij maar ook pandhouder ABN Amro een uitkering kan krijgen.

Heronderhandelen

Dufour verkoopt daarop, met toestemming van rechter-commissaris Van Vonderen, 20 containers aan derde partijen. De oorspronkelijke totaalafnemer Rosilvia gaat heronderhandelen: ze is nu bereid om 30 containers sojaolie te kopen voor een bedrag van 400 duizend dollar mits Rosilvia ook gevrijwaard wordt tegen alle verliezen die ontstaan uit mogelijke confiscatie van containers door de Angolese autoriteiten. Kortom, ze willen de boedelrekening wel spekken, maar dan willen ze het risico op inbeslagname niet dragen. Curator Dufour gaat daarmee akkoord na toestemming van rechter-commissaris Van Vonderen. Dit laatste is overigens niet verwonderlijk, in eerdere artikelen van Follow The Money kwam al naar voren dat het kritisch vermogen van rechters-commissarissen beperkt is. De verkoop lijkt geslaagd, maar de Angolese autoriteiten nemen 17 van de 30 containers in beslag en Rosilvia claimt, verwijzend naar de vrijwaringclausule, bij de curator een bedrag van 279 duizend dollar terug ter vergoeding van de geconfisqueerde containers en de douanekosten. Het leidt tot juridische procedure tussen Rosilvia en curator, die uiteindelijk ruim 200.000 euro betaalt.

Tweede front

Rosilvia is niet de enige handelspartij die in opstand komt, ook de oorspronkelijke leverancier Nidera meld zich aan het front. Hun standpunt: de curator had de partij sojaolie nooit mogen doorverkopen in de heronderhandelde deal, want die behoorde helemaal niet tot de boedel. De partij sojaolie was namelijk verkocht met een zogeheten CAD-beding (cash against documents) waardoor er een eigendomsvoorbehoud geldt zolang er voor de lading niet betaald is. En aangezien de Algemene Oliehandel de rekening van de sojaolie niet had voldaan, was deze nooit eigenaar geworden van deze partij en had de latere curator deze partij ook nooit mogen doorverkopen. En daarna de opbrengst dus niet mogen verdelen tussen ABN Amro en zichzelf. In de woorden van de rechter: 'De Curator had daarom geen vrijheid van handelen. [...] De Curator diende het eigendomsrecht van Nidera te respecteren.'

'De curator diende het eigendomsrecht van Nidera te respecteren'

Wat ook niet in het voordeel van de curator is, is dat hij op de hoogte was van het Nidera-standpunt. ‘Nidera had al in april 2006 voorgesteld om de (documenten betreffende de) partijen sojaolie zelf te verkopen. De Curator heeft die wens niet ingewilligd en een aanmerkelijk gedeelte van die partijen aan Rosilvia verkocht,’ zo valt er te lezen in de recente uitspraak van de rechtbank Rotterdam. De curator had bovendien een stil pandrecht (een onderpand) van ABN Amro gehonoreerd. Ten onrechte, oordeelde de rechter. ‘Zonder toestemming van Nidera, met wier aanspraken hij bekend was, [had hij] niet tot honorering van het stille pandrecht van ABN Amro mogen overgaan.’ De reden: het pandrecht zou alleen  gelden als de Algemene Oliehandel eigenaar was van de goederen, maar dat was door het CAD-beding niet het geval. Ondanks dat de curator in eerste instantie de verkoopopbrengst op een aparte rekening had gezet, besloot hij uiteindelijk toch om ABN Amro een uitkering te doen van 91.000 euro, een druppel overigens op een gloeiende plaat van 2 miljoen.

Salaris ophalen

In de rechtszaak komt ook een ander veelvoorkomend curatoren-issue aan de oppervlakte: het extreme verdienmodel van curatoren, waarbij ze betaald worden uit de boedelopbrengsten. In dit geval was de totale opbrengst van de partij slaolie 566.000 euro, waarvan 181.000 euro als salaris de naar curator ging. Nidera rekent het de curator aan dat hij een deel van de sojaolie-opbrengst heeft aangewend om zijn eigen salaris van te betalen, maar daarover houdt de rechter zich op de vlakte. ‘Over de vraag of een curator in zodanig geval met het oog op de aanspraak van eigendomsvoorbehoud en de omvang van de faillissementsboedel moet afwachten met invordering van zijn salaris en kosten tot de uitkomst van zodanig geschil, kan men van mening verschillen.’

Nidera rekent het de curator aan dat hij een deel van de sojaolie-opbrengst heeft aangewend om zijn eigen salaris van te betalen

De verkoop van de 50 containers dreigt een dure fout te worden, want Dufour wordt niet alleen aansprakelijk gesteld in de hoedanigheid van curator, maar ook als persoon. De schade die voortvloeit uit de onterechte betalingen à 91.000 euro aan ABN Amro en Rosilvia bedraagt ruim 200.000 euro en komt voor zijn eigen rekening. Het vonnis is echter nog ‘niet bij voorraad uitvoerbaar’. Oftewel, er kan nog niet – met het gerechtelijke vonnis in de hand – bij Dufour thuis of bij zijn aansprakelijkheidsverzekering aangeklopt worden. Het door hem ingestelde hoger beroep zal afgewacht moeten worden. ** Raimond Dufour vindt het ‘niet zo kies’ om in de media nader op de zaak in te gaan zolang het onder de rechter is. Jeroen Princen geeft geen commentaar op deze zaak.