Blockchains dus. Dat is de technologie waarop het virtuele betaalmiddel Bitcoin is gebouwd. Je kunt een idee krijgen van wat het is door het te vergelijken met internet. Internet bestaat uit duizenden computers die met draadjes aan elkaar zijn geknoopt. Het belangrijkste dat ze doen is informatie rondsturen, bijvoorbeeld als je een email verzendt of een website raadpleegt. In wat we de blockchain noemen gaan enkele honderden computers op internet ook iets extra’s doen: ze gaan informatie vastleggen.

De taal van blockchain

Zie die computers voor je als ouderwetse archiefkasten, met laden en hangmappen. Ze zijn allemaal leeg, totdat jij een bitcoinrekening opent. Je wisselt euro's voor bitcoins en je stopt die in je 'wallet', een digitale portemonnee op je mobiel. Vervolgens koop je er een boek of een glas bier mee. Al die handelingen worden vastgelegd in de archiefkasten. En niet één keer. Nee, in alle honderden computers die deel uitmaken van het netwerk. De blockchain houdt dus bij wie bitcoins heeft en welke transacties er plaatsvinden in de vorm van honderden kopieën. Daar kun je moeilijk mee rommelen.

Je kunt met de blockchain bijna alles registreren

Maar waarom zou je je beperken tot het vastleggen van bitcoins in al die lege archiefkasten? Je kunt met de blockchain namelijk bijna alles registreren, als je het op de een of andere manier maar kunt omzetten in een reeks cijfers en letters, 34 stuks of meer. Zo’n alfanumerieke reeks is namelijk de taal van de blockchain. Dat omzetten kan met bijvoorbeeld identiteitsbewijzen, eigendomsbewijzen, contracten, foto's en zelfs het ebook dat je nu aan het lezen bent. Je gebruikt daar een wiskundige formule voor, een algoritme, waarmee al die documenten worden teruggebracht tot een rijtje cijfers en letters. Ben je er nog? Let wel: het gaat hier om de identificatie van die documenten, niet om de inhoud ervan.

Volledig transparant

Dit betekent dat de mensen en instituten die zich met de bovengenoemde documenten bezighouden, veranderingen tegemoet kunnen zien. Kadaster, notarissen, banken, accountants, gemeenten: pas op je tellen, er wordt gezaagd aan je stoelpoten. Al die registers die jullie bijhouden zullen binnenkort misschien openbaar zijn. Want de blockchain is openbaar. Iedereen kan er van alles instoppen en uithalen en het systeem is volledig transparant. Via bijvoorbeeld blockchain.info kun je alle bitcointransacties die ooit zijn uitgevoerd bekijken. Je hoeft alleen het adres van een wallet in te voeren, dat ook als een alfanumerieke reeks wordt weergegeven.

Iedereen kan van alles in de blockchain stoppen en er uithalen en het systeem is volledig transparant.

Dat is revolutionair, want geen enkele reguliere bank zal je zomaar toegang geven tot andermans rekeninggegevens, tenzij je Belastingdienst heet. Goed, je ziet geen namen en adressen, want bitcoin is bijna anoniem. Maar als je even nadenkt, besef je dat we met bitcoins geen banken meer nodig hebben. Met de wallet die je net heb aangemaakt, kun je meteen gaan betalen, aan elkaar of in een winkel. Geen bank die eraan te pas komt. Ik vind dat geniaal.

Goedkoper en sneller internationaal overboeken

Neem in aanmerking dat de miljarden mensen die nu geen bankrekening kunnen krijgen omdat ze te arm zijn of geen vast adres hebben, met een goedkope smartphone en een wifi-verbinding opeens wel hun geld veilig kunnen bewaren en er transacties mee kunnen verrichten, ook internationaal. Een aansprekend voorbeeld is dat van een arbeidsmigrant in Saoedi-Arabië, die zijn zuur verdiende loon naar zijn familie in India wil sturen. Nu kost zo'n internationale overboeking via Moneygram of Western Union hem nog tien procent commissie of meer. Via bitcoins kost het hem bijna niks en is het geld er nog veel sneller ook: met de snelheid van het licht.

Via bitcoins kost het bijna niks en is het geld er nog veel sneller ook: met de snelheid van het licht.

Dit lezende zul je begrijpen dat ons nog veel te wachten staat met bitcoins en blockchains. Er is een geheel nieuwe tak van sport aan het ontstaan. Startups steken overal de kop op, zoals in Nederland Bitmymoney voor wallets en Bitonic als wisselkantoor. De technologie staat echter nog in de kinderschoenen, we praten nog in termen van projecten en beloftes. De 'killer apps' zijn er nog niet, behalve Bitcoin zelf dan. Om in de woorden van Arjan van Os van ABN Amro te spreken: we bevinden ons in eenzelfde periode als met het internet vóór de introductie van Netscape, de eerste browser. Maar het is vroeg (of laat) genoeg voor banken om zich op het achterhoofd te krabben, en zich af te vragen wat zij met bitcoins en blockchains kunnen en willen. Vandaar deze interviewcyclus.

Nul op het rekest

Je kunt stellen dat banken per definitie niets kunnen met bitcoins. Ze hebben er totaal geen greep op omdat ze als tussenpartij uit de keten gelicht worden. We regelen het zelf wel, een-op-een, peer-to-peer. Supermodern. Het is daarom niet verwonderlijk dat ABN Amro zich richt op mogelijkheden van de blockchain en Bitcoin terzijde schuift. Die is immers toch al in een kwade reuk komen staan, omdat hij zogenaamd het ideale betaalmiddel is voor criminelen. (Contante) dollars en euro's niet dan?

De Bitcoin is zogenaamd het ideale betaalmiddel voor criminelen. (Contante) dollars en euro's niet dan?

Feit is dat het voor startups die zich vooral met bitcoins willen bezighouden zeer moeilijk is een bankrekening te openen. Ze moeten zich houden aan uiterst strenge regels omtrent compliance: weten wie je klant is, waar zijn geld van vandaan komt en waar het naartoe gaat. Die regels gelden voor alle geldbedrijven, maar vanwege de vrijwel gehele anonimiteit van bitcoins zijn ze lastig voor deze startups. Maar niet onmogelijk: zo bestaat de Verenigde Bitcoinbedrijven Nederland uit bitcoinbedrijven die zich samen sterk maken tegen fraude. Desondanks krijgen startups bij een aantal banken nul op het rekest, zoals bij ABN Amro en Triodos. Je kunt je afvragen of dat de ontwikkeling van een gloednieuwe en veelbelovende technologie niet in de kiem smoort. Of komt dit banken juist goed uit? Zij zijn de bedreigde partij als het om geldzaken gaat. Als strenge wetgeving de concurrentie tegenhoudt of tegenwerkt, is dat feitelijk in hun voordeel.

Vragen en antwoorden

Hieronder het relaas van ING-medewerker Mark Buitenhek, Global Head Transaction Services. Hij is bij ING internationaal verantwoordelijk voor het betalingsverkeer en transactiediensten. Het gesprek heeft op verzoek van ING schriftelijk plaatsgevonden. Op welke wijze werkt ING aan toepassing van bitcoin- en blokchaintechnieken? ‘Wij volgen de ontwikkelingen op dit gebied ten aanzien van beide fenomenen. Daarnaast bekijken wij actief wat de mogelijkheden van blockchaintechniek voor onze business kunnen zijn, ook in het kader van nieuwe vormen van dienstverlening.’ Waar gaat de aandacht vooral naar uit? ‘De aandacht gaat vooral uit naar de toepasbaarheid van blockchaintechniek voor onze bedrijfsvoering. Denk hierbij aan het efficiënter en sneller maken van bancaire processen, zoals betalingsverkeer of contractafhandeling. ING vindt het belangrijk om te testen of de techniek op grote schaal (en grote volumes) nog steeds werkt en betrouwbaar genoeg is.’ Hoe past de oprichting van FinTech Village in dit geheel? ‘ING is een innovatieve bank en wil relevant zijn in het leven van mensen. Door innovatie kunnen mensen het heft in eigen hand nemen. Dat is precies waar het ING om te doen is. Het sluit een-op-een aan bij de centraal geformuleerde missie Empowering people to stay a step ahead in life and in business. ING België is bezig met een incubator voor startups in de financiële technologie (fintech). De bedoeling is het innovatieproces te versnellen, onder meer door de starters de mogelijkheid te bieden ideeën te testen. Ook in ons innovatiepand in Amsterdam Sloterdijk geven we startups een soortgelijke ondersteuning.’ Wat gaat de klant merken, en wanneer? ‘Indien de experimenten met blockchain succesvol zijn en ING besluit daadwerkelijk implementaties met deze nieuwe techniek te gaan doen, dan gaan wij ervan uit dat de klant op een betere en snellere manier bediend wordt. Denk bijvoorbeeld aan internationaal betalingsverkeer. Het duurt nu nog drie tot vijf dagen voordat het geld in vreemde valuta op een rekening in het buitenland aankomt. Met blockchain zou dit wellicht sneller kunnen. Wij denken dat de klant pas echt wat gaat merken van de mogelijkheden van blockchaintechnologie op het moment dat relevante partijen in de markt gaan samenwerken. Uiteraard kan ING eigen processen proberen te verbeteren met de technologie, maar de kracht van blockchain ligt met name in het aanspreken van het gehele ecosysteem of gedistribueerde netwerk. Afhankelijk van de toepassingen zullen we dus (nog) meer gaan samenwerken met banken en andere partijen in het financiële ecosysteem.’ Kan een bedrijf dat bitcoins als core business heeft een rekening openen bij ING? ‘Dat kan indien deze klant voldoet aan de complianceregels van ING.’ Heb je zelf een bitcoin wallet? ‘Ja, ik heb een wallet omdat ik een eigen ervaring wil hebben met Bitcoin, maar ik gebruik hem niet voor frequente aankopen.’ Wat vind je een nadeel van bitcoins? ‘De hoge volatiliteit [grillige koers, red] van de Bitcoin geeft aan dat deze (nog) niet als stabiele, volwassen betaalmogelijkheid wordt gezien. Bitcoin wordt nog niet veel geaccepteerd door merchants als betaalmogelijkheid. Het risico is dan ook dat als je ze in bezit hebt, je ze moeilijk kunt gebruiken om er producten mee te kopen.’

Stellingen

Vernieuwing in een branche komt vaak van buiten de branche. ‘Grotendeels mee oneens. Frisse ideeën van buiten de branche zijn zeker een stimulans om te vernieuwen, maar de kennis van de business zit in de branche zelf. ING zet in op innovatie en doet veel aan vernieuwing, een aantal voorbeelden hiervan zijn: onze app voor mobiel bankieren werkt samen met Apple Watch en Android Wear. We hebben Inge, de stembediening in genoemde app, je kunt inloggen met een vingerafdruk en betalen via Apple’s touch-ID. ING gelooft ook in samenwerkingsvormen ten aanzien van vernieuwing tussen bijvoorbeeld startups met nieuwe technieken en de established sector.’ Een klant van ING mag van ING verlangen dat de bank inspeelt op veranderingen of vernieuwingen. Dan weet de klant dat hij bij een bank die meegaat met zijn tijd, en dat zijn rekeningen en geld daar in goede handen zijn. ‘Eens, alhoewel meegaan met de tijd qua vernieuwingen niet direct te maken heeft met het risicomanagement van de bank (en de vraag of je geld er "in goede handen" is).’    

---

Bovenstaande artikel zal mogelijk de nodige vragen opwerpen. Peter de Ruiter zal er bij FTM de komende tijd aandacht aan geven. Lees ook zijn verhalen in de app BlockHead, gratis voor Apple en Android.