Fastned is een onderneming die een laadpaal-infrastructuur bouwt in Nederland en datzelfde ook in andere Europese landen wil doen. De grote financier achter Fastned is de familie Lubbers; een foto van Ruud staat dan ook in de brochure voor de meest recente obligatie-emissie. Zoon Bart Lubbers heeft via zijn onderneming Wilhelmina Dok, de meerderheid van de aandelen en verstrekte een lening terwijl investeringmaatschappij Breesaap, (eigendom van de familie Lubbers) 10 miljoen leende via een zes procent converteerbare lening.

De aandelen van Fastned zijn genoteerd aan de Nxchange, een volgens betrokkenen ‘succesvolle’ internet-effectenbeurs, waaraan niettemin slechts één(!) onderneming is genoteerd. In het eerste artikel dat ik over Fastned schreef, kwam ik tot de conclusie dat de onderneming de toekomst veel te rooskleurig voorstelt – vorige week besloot ik in een artikel over elektrische auto’s op deze site dat ook de vooruitzichten voor de Nederlandse markt voor elektrische auto’s veel minder rooskleurig zijn dan Fastned in zijn publicaties vermeldt.

Mijn conclusie: de aandelen van Fastned zijn zwaar overgewaardeerd

En dat mijn conclusie is dat de aandelen van Fastned zwaar zijn overgewaardeerd. Ook stelde ik vast dat de onderneming om de financiering van haar oplopende verliezen en investeringsambities te regelen nog veel investeringsrondes zal moeten gaat aankondigen. Mijn collega-auteur bij FTM, Yourick Untied, stelde vervolgens enkele vragen over de toekenning van de vergunningen door Rijkswaterstaat en onderzocht rechtszaken die Fastned heeft lopen met betrekking tot laadpaalvergunningen aan andere partijen.

Kopen?

En jawel, niet lang daarna stuurde een van mijn familieleden mij onderstaande mail. Al lezend dacht ik: ‘Het is tijd om opnieuw naar Fastned te kijken.’

Ha Roel,

Zie mail hieronder.

Best een aardig rendement.

Wat zeg jij, kopen?

Groet,

Welnu, als een onderneming in mijn familiekring doordringt om iemand onder valse voorwendselen geld af te troggelen, word ik extra geprikkeld om opnieuw te kijken naar wat ik eerder ‘de bodemloze put van de familie Lubbers’ noemde.

Vier valse voorwendsels

Misleiding 1. 'Eerste stations door operationeel break-even' 

De bovenstaande brief zegt dat de eerste twee stations door het operationele break-even punt zijn gegaan. Dit suggereert dat deze stations winst maken. Dat is echter ver bezijden de waarheid. Uit een aanvullend persbericht blijkt dat Fastned bedoelt dat er in maart van 2017 twee (2!) stations zijn die de variabele directe kosten per station dekken door de brutomarge op de verkopen. In het 2016 jaarverslag merkt Fastned op dat eind december van 2016 er top performing stations zijn die 6,8 bezoekers per dag hebben. (zes komma acht!).

• Laten we nu eens aannemen dat die twee break-even stations acht (8!) bezoekers per dag hadden in maart 2017 en dat de klanten per bezoek gemiddeld 4,30 euro (de gemiddelde omzet per tankbeurt over het eerste kwartaal van 2017) aan elektriciteit afnamen.
• Deze twee top performing stations hebben dan een omzet van 1.032 euro per maand (dertig dagen maal acht bezoekers maal 4.30 euro).
• Bij een brutomarge van 59 procent (de brutomarge over 2016) hadden deze stations dus een bruto maandwinst van 608 euro (0,59 maal 1032 euro).
• Deze brutowinst kwam bij deze top performing stations dus overeen met de variabele directe kosten per station.
• Om winst te gaan maken moeten deze stations ook de afschrijvingen en financieringskosten dekken. Deze bedragen bij ieder station 1.500 euro per maand (afschrijving over 2016 van 1,03 miljoen euro gedeeld door 57 stations gedeeld door 12 maanden ) en 1.125 euro per maand (6 procent over 225.000 investering per station gedeeld door 12), in totaal dus 2.625 euro per maand.

 Er is echt nog een hele, hele lange weg te gaan naar winstgevendheid

• Dat de twee top performing stations de 608 euro variabele directe kosten goedmaken zegt dus helemaal niets over de winstgevendheid. 
• Om echt break-even te draaien moeten de twee top performing stations ook de vaste kosten van 2.625 euro per maand per station goedmaken.
• Bij een brutomarge van 59 procent  is daar nog 4.449 euro (2.625 gedeeld door 0,59) extra omzet per top performing station voor nodig. 
• De omzet van zelfs deze top performing stations moet dus nog met 428 procent omhoog om uit de verliezen te komen. Dat kan gebeuren door een sterke groei van het aantal elektrische auto’s of een toenemende omzet per tankbeurt.
• Er is echt nog een hele, hele lange weg te gaan naar winstgevendheid voor de gehele onderneming; als die al ooit bereikt wordt… 

Bovenstaande berekening werd door Fastned als redelijk accuraat omschreven. In tegenstelling tot mijn inschatting bestaat er bij Fastned geen enkele twijfel dat zij een fenomenale groei gaan doormaken.

Misleiding 2. ‘We zijn weer aan het bouwen’ 

In 2017 heeft Fastned weer zes stations toegevoegd aan het Nederlands netwerk dat nu 63 stations telt. Eenzelfde aantal werd in 2016 gerealiseerd. In 2015 werd in het jaarverslag gemeld dat de onderneming 130 stations ambieerde voor 2017. We zitten nu op de helft. Ja, u leest het goed, op de helft. Voor de mensen achter Fastned is er geen weg terug,  ondanks de tegenvallende ontwikkelingen. Dat deze ontwikkelingen tegenvallen blijkt uit een interview met Fastned uit 2013.

Eind 2013 dacht Fastned nog dat het binnen twee jaar 201(!) snellaadstations langs de Nederlandse snelwegen zou hebben en dat de onderneming begin 2015(!) break-even zou draaien. De werkelijkheid is dus veel trager. En als de bouw van stations nog verder stagneert, verdwijnt als vanzelfsprekend het perspectief om ooit nog winstgevend te worden. Hoogstwaarschijnlijk gaat de onderneming dan uiteindelijk failliet. De onderneming strandt zo in zijn eigen ambities. Dus, teksten als ‘weer zes stations toegevoegd’ ogen optimistisch, maar zijn bedroevend in het licht van de eerder afgegeven targets.

Eind 2013 dacht Fastned nog dat de onderneming begin 2015(!) break-even zou draaien 

Misleiding 3. Uitbreiding in het buitenland zonder financiële onderbouwing

In de bedelbrief en in de drie persberichten wordt  jubelend gemeld dat de Fastned gaat uitbreiden naar België, Duitsland en Groot-Brittannië. Wat dit gaat kosten en hoe dit gefinancierd gaat worden is niet duidelijk. Het geeft de onderneming (en de nieuwe toekomstige obligatiehouders) wel de kans om te dromen over een Europees netwerk en om de droom van winstgevendheid in de verre, verre toekomst overeind te houden. Ook leiden de buitenlandse ambities de aandacht af van het feit dat Fastned in Nederland ver, ver achter loopt bij zijn eerdere ambities. Gelukkig weten we allemaal dat dromen bedrog zijn.

Misleiding 4. Het noemen van de AFM in de bedelbrief 

Het prospectus is goedgekeurd door de AFM. Dit betekent dat hij voldoet aan de wettelijke eisen. Voor alle duidelijkheid, de AFM heeft zich helemaal niet verdiept in de vooruitzichten voor de onderneming. Dat een prospectus is goedgekeurd door de AFM betekent dus weinig. Omdat Fastned geen bank gebruikt (of heeft kunnen vinden) om de emissie te begeleiden ontbreekt ook de mogelijkheid om bij problemen in de toekomst een bank aan te spreken op zijn verantwoordelijkheden. De obligatiebelegger in Fastned heeft daarom niemand om op terug te vallen. De accountant van Fastned heeft de jaarrekening 2016 zonder voorbehoud goedgekeurd. Hij zal formeel wel juist hebben gehandeld. Maar ook dat zegt niets over de duurzame toekomst van Fastned.

En nu de waarheid 

De echte cijfers 1. Jaarverslag 2016 

Uit het jaarverslag 2016   blijkt dat de onderneming over 2016 een kasuitstroom voor investeringen heeft van 3.8 miljoen euro. De uitstroom was nog eens 0.5 miljoen euro hoger uitgevallen, als niet een aantal elektrische autoproducenten 501.000 euro vooruitbetaald hadden op nog te leveren stroom. Onder andere Nissan biedt zijn elektrische rijders tenminste twee jaar gratis tanken bij Fastned aan. Na investeringen van 1,8 miljoen euro voor het bouwen van zeven stations, was de totale financieringsbehoefte 5,6 miljoen euro. Voor 2017 zal dit bedrag verder oplopen als de onderneming nog meer dan de al zes in Nederland gebouwde stations gaat bouwen. Afhankelijk van het tempo van de uitbreidingen in Nederland en het buitenland zal de financieringsbehoefte in de komende jaren verder toenemen. 

De echte cijfers 2. De eerstekwartaalcijfers 2017 laten afzwakking zien

De omzet over het eerste kwartaal van 2017 laat een groei zien van acht procent ten opzichte van het vierde kwartaal 2016. Dit is een behoorlijke afzwakking ten opzichte van de 30 procent kwartaal op kwartaal-stijgingen van voorgaande kwartalen. De Chief Commercial Officer (COO) van Niels Korthals Altes stelt een verontruste belegger gerust met de volgende mail:

Beste Casper,

De hoge omzet in het vierde kwartaal heeft te maken met een eenmalige boeking. Hierdoor lijkt de omzettoename in het eerste kwartaal (8%) lager uit te vallen terwijl de omzet onderliggend wel degelijk is toegenomen - in lijn met de afzet (15%) 

Vriendelijke groet,

Niels

Dat de omzet onderliggend misschien met 15 procent is gestegen, is misschien wel waar, maar dat betekent nog steeds een forse kwartaal op kwartaal afzwakking. In het vierde kwartaalbericht van 2016 staat ook geen enkele melding dat de omzet was opgestuwd door een eenmalige boeking. Apart! Professor Maarten Steinbuch houdt op zijn blog nog steeds vast aan een verkoopcijfer van volledig elektrische auto’s voor 2017 van 9.000 (ten opzichte van 3737 over 2016) maar merkt op dat als je de cijfers van de eerste vijf maanden extrapoleert de uitkomst 6.000 zou zijn. Hij denkt dat de introductie van een aantal nieuwe modellen de verkopen in de tweede jaarhelft zullen versnellen.

Bijna hilarisch wordt het als je naar de omzet calculator op de site van Fastned gaat. Hier kun je een aantal variabelen invullen om het omzetpotentieel van Fastned te berekenen. Je kunt onder andere invullen hoeveel elektrische auto’s er zijn in Nederland in 2020. Het laagste cijfer dat je kunt invullen is 2,5 procent, wat overeenkomt met 200.000 elektrische auto’s. Momenteel rijden er 15.500 elektrische auto’s in Nederland. Er is niemand die uitgaat van meer dan 200.000 elektrische auto’s in 2020. De 200.000 is geen ondergrens maar een bovengrens!  

De echte cijfers 3: Fastned haalt 7,7 miljoen euro op

Fastned haalde eind mei van dit jaar 7,7 miljoen euro op met 6 procent vijfjarige obligaties. Samen met de 2,5 miljoen euro aan 6 procent obligaties die eind 2016 werden uitgegeven staat er nu voor 10,2 miljoen euro aan obligaties uit bij particuliere beleggers. Deze groene beleggers werden gelokt door mooie duurzame woorden in de brochure, zoals:

• 'Rendement uit duurzame infrastructuur'
• 'Investeer in duurzaamheid'

De beleggers hadden echter meer aandacht moeten besteden aan deze woorden:

• 'Door aankoop van Fastned Obligaties loopt u een debiteurenrisico. Als gevolg hiervan kunt u uw inleg geheel/gedeeltelijk verliezen'

Argeloze particuliere beleggers worden als vrolijke motjes naar de fraai brandende kaars gelokt

De obligatiehouders hebben namelijk helemaal geen enkel onderpand voor hun leningen. De familie Lubbers c.s. heeft alle gebouwde en hoogstwaarschijnlijk ook alle nog te bouwen stations als onderpand voor zijn 6 procent leningen van bijna 15 miljoen euro.

Het is zo wel duidelijk wie hier het meeste risico loopt. Argeloze particuliere beleggers die het beste voorhebben met het milieu, maar ook graag zes procent op hun spaargeld willen verdienen – en wie wil dat niet – worden als vrolijke motjes naar de fraai brandende kaars gelokt. Ook de VEB (Vereninging van Effectenbezitters) sprak haar zorgen uit met betrekking tot deze recente obligatie uitgifte.  

De echte cijfers 4. Elk kwartaal geld tekort 

De rentelasten op de obligatieleningen bedragen ruim 600.000 euro per jaar en worden per kwartaal uitgekeerd. Fastned moet zijn obligatiehouders elk kwartaal 150.000 euro aan rente uitkeren. De omzet over het laatste kwartaal bedraagt slechts 89.000 euro en de operationele kasuitstroom bedroeg vorig jaar ruim 900.000 euro per kwartaal. Wat betekent dat? Dat betekent in jip-en-janneke taal dat Fastned constant leningen of aandelen moet uitgeven om zo de kwartaal rentelasten te dekken.

Samenvatting

Fastned begint steeds meer op een ponzi scheme te lijken, zoals in februari dit jaar werd gesuggereerd door een verontruste FTM-lezer. Die suggestie zette mij aan tot het schrijven van het eerste deel over Fastned.

Dit tweede artikel werd getriggerd door de bedelbrief van Fastned, die mijn familielid er  bijna toe had aangezet om in dit mogelijke ponzi scheme te stappen. U begrijpt het natuurlijk wel, mijn familielid heeft niet ingetekend op de laatste obligatie-uitgifte van Fastned.

Wordt vast nog vervolgd.