
Voor zijn boek 'Dit kan niet waar zijn' baseert outsider Joris Luyendijk zich op gesprekken met insiders. Daardoor heeft hij dezelfde blinde vlek als zijn informanten, betoogt columnist David Hollanders. Luyendijk ziet niet dat er in de haute finance juist wel mensen aan de stuurknuppel zitten. Piloten die banken, bedrijven én politiek besturen.
Onlangs verscheen Dit kan niet waar zijn, het nieuwe boek van journalist Joris Luyendijk, waarin hij op basis van 200 interviews met insiders, een interpreterend portret wil schetsen van de financiële sector. In deze opzet is Luyendijk zonder meer geslaagd, al lijdt het boek voor een groot deel wel aan dezelfde ambivalentie als je ziet bij gefilmde achter-de-schermen-documentaires.
Zo'n documentaire belooft een kijkje achter de schermen van een popster, politicus of voetballer. Maar het is natuurlijk niet werkelijk een kijkje achter de schermen, want normaliter staan daar geen camera’s. In een goede achter-de-schermen docu lukt het de maker vaak toch om het werkelijke leven te betrappen – mensen zijn niet steeds op hun hoede. Dit kan niet waar zijn is met scherpe en (voor mij) nieuwe observaties een goede docu gelijk.
Treffende typologie bankiers
Evengoed ontbreekt iets: datgene wat bankiers niet willen - en wellicht ook niet kunnen - laten zien. Hun collectieve blinde vlek is ook de blinde vlek geworden van Joris Luyendijk, die welbewust louter mensen uit de sector zelf interviewt en zich net zo bewust niet anderszins informeert.De collectieve blinde vlek van bankiers is ook de blinde vlek geworden van Joris LuyendijkDaarmee valt het boek in een andere categorie dan Het zijn net mensen, waarbij schrijver Luyendijk zelf de insider was - in de mediawereld. Nu probeert hij als outsider de financiële wereld te benaderen, door het interviewen van 200 bankiers. Het laatste hoofdstuk van dit nieuwe boek - als Luyendijk op meer vertrouwd terrein is - dat is dan ook ijzersterk. Maar eerst het boek zelf. Luyendijk merkt op, dat net als in een Midden-Oosten dictatuur, niemand in de financiële sector met de pers praat. Dat doet men namelijk op straffe van excommunicatie. Toch waren er mensen die, onder strikte garanties, met Luyendijk wilden praten. Daarmee onderscheidt Luyendijk zich van stonde aan gunstig van journalisten die in bijzijn van communicatiemedewerkers interviews op grond van vooraf goedgekeurde vragen met financiële kopstukken afnemen. Luyendijks relaas is een combinatie van saillante details en daarop gebaseerde generalisaties over verschillende typen bankiers. Zo onderscheidt hij de tandenknarsers van de neutralen. De eerste groep vindt dat er iets mis is in de sector, maar onderneemt zelf niets omdat dat zinloos is. De tweede groep ziet de ethische dillema’s ook, maar betrekt dat inzicht niet op zichzelf. Beide typen onderscheiden zich weer van de waanbankiers en van de koele kikkers, die zich al niets meer afvragen, respectievelijk de waarden van de sector hebben geïnternaliseerd. Deze typologie sluit aan bij Luyendijks uitgangspunt, namelijk dat bankiers geen monsters zijn. Daarmee neemt hij afstand van het in essentie conservatieve frame, volgens hetwelk de mens is geneigd tot alle kwaad en hebzucht menselijk, ergo politieke actie zinledig is.
Captatio benevolentiae
Zoals gezegd is Luyendijk een scherpe observator en hij geeft die scherpte voor een belangrijk deel vorm door het expliciteren van zijn eigen rol. Dat begint met het benoemen van zijn eigen onwetendheid (hoewel dat natuurlijk wel meevalt, het is ook een captatio benevolentiae, want hij heeft inderdaad geen economische achtergrond). En Luyendijk constateert dat vele geïnterviewden zijn vrienden zouden kunnen zijn; dezelfde muziek- en filmsmaak, dezelfde leeftijd, hetzelfde opleidingsniveau, oftewel dezelfde sociaal-economische klasse. Deze journalistieke methode – mensen uit een bepaalde sector zelf interviewen - kent beperkingen. Want hoe bewust Luyendijk zich ook toont van de beperkingen (hij gaat ook uitgebreid in op selection bias), de collectieve blinde vlekken van de geïnterviewden zijn deels de zijne geworden. Het schetsen van de dode hoeken en blinde vlekken in een beroepsgroep was nu juist het ijzersterke punt van Het zijn net mensen. Maar daar was hij zelf de insider.Luyendijk produceert het bancaire frame dat de kredietcrisis een liquiditeitscrisis was. Dat is onjuistNu reproduceert Luyendijk in een 'crash-course kredietcrisis' het bancaire frame dat de kredietcrisis een liquiditeitscrisis was. Dat is onjuist. Bij in elk geval ABN AMRO, SNS Reaal, AIG, Lehman Brothers, Barclays en RBS was de crisis een solvabiliteitcrisis. Hij stelt dat de sector met enig recht kan stellen dat (bijna) niemand de crisis zag aankomen.
30 Bijdragen
Pluim van Tuld
Tony de Bree
Wat wel?
Als journalisten als Joris echt integer een bijdrage zouden willen leveren aan veranderingen in de sector in Nederland dan zou hij zijn bekendheid kunnen gebruiken om het hele verhaal te vertellen, door uit te leggen hoe het financiele systeem in het Nederland er echt uitziet, met welke stakeholders en met welke poppetjes. Door kreten te gebruiken als 'zijn bankiers monsters?' speelt hij in op onderbuikgevoelens bij Nederlanders en gaat hij een open dialoog, laat staan samenwerking, met integere en goedwillende mensen in de sector inclusief met ex-bankiers als mijzelf bewust uit de weg. Het is onnodig kwetsend en persoonlijk grievend en heeft feitelijk weinig met objectieve financiele journalistiek te maken. Ik zal het boek dus dan ook zeker niet kopen, net zo min als andere boeken van 'financiele journalisten' over SNS en DSB etc. Ik ga liever de dialoog aan met mensen die echte serieuze journalistiek voorstaan ipv hun eigen portemonnee.
Jan
Tony de BreeJan
Tony de Breebovenstaande reactive eens, Joris speelt in op onderbuikgevoelens
bij Nederlanders. Volgens de gemiddelde
nederlander die niet in finance werkt is de crisis volledige veroorzaakt door
de banken, iedereen die bij een bank werkt verdiend miljoenen, verkoopt rommel,
heeft geen idee wat die verkoopt en verkoopt het liefts aan gemeentes en
basisscholen. Het boek (wat ik nog niet gelezen heb) zal wel een bevestiging
zijn van deze veronderstellingen want dat wil de gemiddelde nederlander lezen.
En dat is voor meerdere partijen handig, de gemiddelde nederlander hoeft
hierdoor niet naar zichzelf te kijken (110% hypotheek was toch niks mis mee,
werkloosheid cijfers gaan alleen maar omlaag, en huizprijzen stijgen alleen
maar). Voor politici is het ook handig om alle problemen bij banken neer te leggen
zodat zelf op bijzaken kunnen richten en niet op hun vriendjes bij de toezichthouders
or bij de financieele afdelingen bij (semi)overheids instellingen.
Notabene heeft de nederlandse overheid 1
van de grootste banken in beheer, en wat hebben ze hier nou eigenlijk mee gedaan
om bij te dragen aan een beter systeem voordat de bank weer public gaat? Niks,
salarissen zijn fors omhoog gegaan bij een aantal medewerkers omdat ze massaal
naar de concurrentie zouden gaan, en de nederlandse overheid was angstaanvallig
stil. Ik dwaal af, terug naar het boek. In eerdere uitlatingen schets Joris een
beeld van mensen die allemaal asperge hebben en allemaal geld belust zijn. Hij
spreekt met mensen die zich schamen omdat ze 100k of meer verdienen, om dingen
in perspective te zetten, voor 100k kan je ongeveer net een 30m2 studio flatje
in een goede buurt in London veroorloven. Dus deze salarissen zijn gewoon
aangepast op de kosten in London.
Onbekend
Janaangepast op de kosten in London.
Volgens mij haal je oorzaak en gevolg door elkaar. Doordat de salarissen in de bancaire sector zo hoog zijn schieten de prijzen van vastgoed omhoog. Met lage salarissen ook lagere prijzen.
Jan
OnbekendEn ik begrijp nu dat de bankiers ook al verantwoordelijk zijn voor stijgende vastgoed prijzen? Ach ja waarom ook niet. En als de huizenprijzen dalen dan ligt dat ook weer aan de bankiers?
HJ
Tony de Breemichiel werkman
HJJan Willem de Hoop
HJFloris Vogel
Tony de BreeEricSmit
Tony de BreeIk meen daarnaast dat 'objectieve journalistiek' een illusie is.
Met opgewekte groet,
Eric
Matt
EricSmitErik Vos
Tony de BreeJan Willem de Hoop
Tony de BreeBen benieuwd wie deze mensen / journalisten zijn volgens u?
pubben
De foto spreekt boekdelen!
Arme passagiers (burgers).
Jan Willem de Hoop
Kijk je er meer naar als een complot van mensen, dan zie je mensen in de cockpit. Dan probeer je direct schuldigen aan te wijzen. We hebben gezien dat Ewald engelen zijn beschuldigingen richting een groep personen op zijn lijst heeft moeten intrekken.
Kijk je er meer naar als een verziekte cultuur, een ziek systeem met verkeerde mechanismen, dan zie je niemand in de cockpit. Dit is volgens mij de insteek de Luyendijk bij zijn onderwerpen meestal kiest.
Of een onderwerp te eenzijdig belicht wordt is ook afhankelijk van hoe je je eigen rol ziet, hoe je naar het totaalplaatsje kijkt, en in welke fase van maatschappelijk bewustzijn een samenleving zich verkeerd. Deskundigen zijn vaak al vele stappen verder dan de grote massa. Maar zonder de grote massa mee te krijgen zal er meestal weinig veranderen.
En als de banken(macht) het liefst maar een kant van hun eigen verhaal wil belichten, dan noodzaakt dit vele anderen om bewust eerst alleen de andere kant te belichten. Pas dan kan er een verbinding worden gemaakt.
Ik denk dat er iets te kritisch over het boek van Joris Luyendijk wordt geschreven. Dat Luyendijk aangeeft bij misstanden geen rol als actievoerder te ambieeren gaf hij hij al aan in zijn boek over het reilen en zeilen in Politiek Den Haag. Dat is een persoonlijke keuze van een journalist. En zou hij wel de rol als actievoerder spelen, dan hadden waarschijnlijk veel minder mensen hem dingen willen vertellen..
Een buitenstaander die over een sector schrijft heeft uiteraard zijn beperkingen in deskundigheid, maar een insider heeft door belangen en bedrijfsblindheid ook zijn eigen beperkingen.
Helaas is het waarschijnlijk een gecompliceerde mis van complot en verziekte cultuur in alle sectoren en is de bancaire wereld er maar eentje van.
pubben
Jan Willem de HoopMen gaat de problemen te lijf met het maken van nog meer schulden.
Klinkt bekend in de zorg gaat men de bureaucratie te lijf met nog meer bureaucratische regels of alweer een nieuwe zorgpolis.
Guest
Jan Willem de HoopDe pogingen om een volledige "Money Driven"-maatschappij te realiseren levert een uitgemergeld landschap van slachtoffers op , waarbij de winnaars zich beroepen op de wet van "de survival of the fittest" en er geen probleem mee lijken te hebben om als de pleuris uitbreekt "tijdelijk" in zonniger oorden te gaan overwinteren met hun "verworven" kapitaal veilig off-shore opgeborgen om "de zondvloed" uit te zitten.
Rest mij slechts een Prince-citaat: "That's not how it works,now die..." en de overweging dat een protonenstraal-behandeling effectief tegen tumoren is waarbij het omliggende weefsel nauwelijks beschadigd wordt...toch?
peter
Zo vinden wij met zijn allen dat de huizenprijzen veel te hoog zijn, maar zetten we hem zelf ook veel te duur in de verkoop. We vinden het schandalig dat er kinderen lopen te werken tegen hongerlonen in de 3e wereld, maar kopen producten die daar worden geproduceerd. We vinden de hypotheekrente te hoog, maar sparen bij de bank met de hoogste rente. We krijgen gewoon het systeem wat we zelf willen. Dat is de blinde vlek, niet inzien dat wij als maatschappij vaak tegenstrijdig handelen met onze principes. Over alles een mening hebben, die vooral gericht is op de ander.
Molenaer
peterpeter
MolenaerDe vraag is hoe je gratie aan iets verleent. Zo kunnen we met zijn allen gaan klagen over het handelen van de Rabobank. Het ongenoegen kan je laten blijken op een verjaardag, of je schrijft een stukje op internet, maar je kan ook besluiten om je rekeningen daar te sluiten en bv te gaan bankieren bij een andere bank. Zo vinden we dat koopkracht van burgers teveel achteruit gaan en bedrijven teveel winsten boeken. We kunnen er over klagen, maar we kunnen ook in opstand komen en via de vakbonden hogere lonen eisen. Vinden jongeren dat ze teveel pensioenpremie moeten betalen tgv ouderen? De jongeren kunnen zich verzamelen en in opstand komen. Willen we geen landschap met alleen grote winkelketens en aankopen via internet? Koop voortaan je producten bij de kleine ondernemer. De blinde vlek is dus dat we veel klachten hebben, maar niet beseffen dat we zelf bestaansrecht er aan geven, of niet willen accepteren dat er andere mensen zijn met een andere mening die net zo zwaar mag tellen als onze eigen mening. We nemen liever een houding aan dat alles is gebaseerd op complottheorieën of dat ons handelen toch geen invloed heeft waardoor we het op ons beloop laten gaan. Die keuze kan je maken, maar besef dan ook dat je geen deel uitmaakt van veranderingsprocessen.
Molenaer
peterU beschrijft eigenlijk een heel goed functionerende, actieve democratie. Prachtig.
Impliciet omschrijft u ook belangenstrijd. U presenteert het gebrek aan strijd en de overvloed aan klagen een beetje als eigen schuld dikke bult.
Als er sprake is van belangenstrijd, dan mogen we toch rustig veronderstellen dat diegenen die belang hebben bij 'het systeem' zoals het is en daar hun voordeel mee doen, zo hun tactieken en mechanismes hebben ontwikkeld om ervoor te zorgen dat hun belang zo goed mogelijk gewaarborgd is en blijft?
We mogen er dan toch ook rustig van uitgaan dat voor hen die 'het systeem' voordeel, invloed, rijkdom en macht heeft opgeleverd er meer en betere kanalen zijn om hun belangen te behartigen?
Pietje
“Capital must protect itself in every possible way, both by combination and legislation. Debts must be collected, mortgages foreclosed as rapidly as possible. When, through the process of law, the common people lose their homes, they will become more docile and more easily governed through the strong arm of government applied by a central power of wealth under leading financiers. These truths are well known among our principal men who are now engaged in forming an imperialism to govern the world. By dividing the voter through the political party system, we can get them to expend their energies in fighting for questions of no importance. It is thus by discreet action we can secure for ourselves that which has been so well planned and so successfully accomplished."
Lege cockpit? Wie houdt JL hier eigenlijk voor de gek? Ik ben blij dat ik zijn boek niet gekocht heb; je hoeft niet 200 banksters te interviewen om tot de conclusie te komen dat deze sector door en door corrupt en parasitair is. Zonde van de tijd!
Edwin Valentijn
PietjeHij staat tenminste niet aan de zijlijn te mopperen zoals velen hier en neem dan op z'n minst de moeite om het boek te lezen, Ong. 200 blz. maar, voordat je iets roept...
Rene Derlant
Zolang dat gajes ongestraft wegkomt met wandaden waar miljoenen belasting betalende ‘sukkels’ de dupe van zijn veranderd er helemaal niets.
Banken zijn verworden tot criminele organisaties met een vrijbrief om mensen te naaien waar ze bij staan en daar mogen ze nog reclame voor maken ook.
Watching the Wheels
"Luyendijk […] gaat er tot het laatste hoofdstuk aan voorbij dat dit systeem bewust in stand wordt gehouden door mensen die er belang bij hebben. Het is een politiek project […] .
Eindelijk iemand anders die dat een keer opschrijft en gelukkig zonder beticht te worden van complottheorieën. Ze hebben gewoon doelbewust de balans opgeblazen. Eerst door westerse burgers diep in de schulden te steken (NINJA hypotheken, bouwkartels), daarna via QE en overheidsschulden. Mensen afhankelijk maken en alles van mensen controleren (zie ook uitzendingen 2DOC van gisteren en vandaag: alles wat we intikken wordt vastgelegd door de Amerikaanse overheid, George Orwell 1984, Aldous Huxley Brave New World, we hebben het helemaal voor elkaar.
Ludovikaa
Frank Vanaerschot
steve
Jip Zant