
FTM legt de financiering van alle Nederlandse politieke partijen onder de loep. Lees meer
In de politiek draait het om meer dan idealen, belangen, inhoud en poppetjes. Zonder geld is er geen politieke partij, zo simpel is het. Maar wie betaalt, bepaalt. Waar komt het geld dat partijen te besteden hebben vandaan? Van schimmige stichtingen tot anonieme suikerooms: Follow the Money houdt de financiering van onze politieke partijen nauwlettend in de gaten.
Toezichthouder partijfinanciën: ‘Geld is te belangrijk geworden in de politiek’
De dubbele pijn van de PvdA: met de kiezer is ook het geld weggelopen
Expert partijpolitiek Gerrit Voerman: ‘Het gelijke speelveld in de politiek is verdwenen’
De dubbele petten van Barendrechts machtigste politicus
Podcast | Hoe politieke partijen aan hun geld komen
De oorlogskas van lokale partijen is goed gevuld
Geldschieters vinden is voor Volt een koud kunstje
Waarom heft D66 haar eigen invloedrijke lobbyclub op?
Van rijksmonument tot zolderkamer: hier zetelen onze politieke partijen
Anticorruptiewaakhond: Integriteit is geen prioriteit voor Rutte III
Reinier van Lanschot voorafgaand aan de Europese Verkiezingen (2019) op het campagnebureau van Volt. © Peter Boer
Geldschieters vinden is voor Volt een koud kunstje
De ruggengraat van Volt is de zogeheten Erasmus-generatie: hoogopgeleid, internationaal georiënteerd en geoefend in netwerken in ‘betere kringen’. Aan kapitaalkrachtige sympathisanten geen gebrek: ‘Die jongeren die hun goede banen opzeggen om dit te gaan doen: pro-Europa en tegen populisme. Dat spreekt wel aan natuurlijk.’
- Waar andere nieuwkomers er vaak jaren over doen om electoraal succes af te dwingen wist de pan-Europese partij Volt bij haar eerste Tweede Kamerverkiezingen direct drie zetels te behalen.
- De wijdvertakte, internationale (studenten)netwerken van het nog jonge partijkader vormen het fundament onder het succes. De archetypische Volt’er is hoogopgeleid, van goede komaf en heeft toegang tot kringen waar je wat aan hebt: journalisten voor aandacht in de media, diplomaten voor politiek advies en vermogende captains of industry voor geld. Financiering is dan ook geen probleem – van alle nieuwkomers in de Kamer kreeg Volt veruit het meest aan giften.
- De partij doet het – niet verrassend – vooral goed onder welvarende, ontwikkelde 35-minners in de grote steden. Een politiek socioloog noemt ze ‘de winnaars van de globalisering’, die via Volt hun plek opeisen als tegenpool van partijen die pleiten voor nationalisme.
Na drie maanden in Nepal kapt de Haarlemse Ilca Italianer (1989) met haar eersteklas managementbaan. Ze wil haar handen vrij hebben voor de oprichting van een politieke partij: Volt. ‘Ik deed daar in de bergen een yoga teacher course en toen ik terugkwam was ik helemaal zen. Anders zou ik die keuze nooit gemaakt hebben.’
Italianer is niet de enige die een goed betaalde functie laat schieten voor de pan-Europese partij. Reinier van Lanschot (1989) stopt als manager ontbijtgranen bij supermarktketen Delhaize om al zijn tijd te kunnen steken in het opbouwen van de Nederlandse tak. Na anderhalf jaar is zijn spaargeld weliswaar uitgeput, maar dan springt Marc Dreesmann (1963) hem te hulp. De telg uit de familie achter de voormalige warenhuisketen V&D legt 17.500 euro op tafel. Daarmee kan Van Lanschot, uit de gelijknamige bankiersfamilie, het uitzingen tot eind 2020.
Van Lanschot: ‘Mijn ouders hebben me eerst een half jaar gesteund maar toen was het organisatorisch nog niet op orde en ben ik met Marc gaan lunchen.’ Bibi Wielinga (2002), nummer zes op de kandidatenlijst bij de verkiezingen van afgelopen maart, stelde ze net daarvoor aan elkaar voor. Dreesmann wilde wel zijn persoonlijke sponsor worden. ‘Omdat ik het belangrijk vind dat jonge mensen politiek actief zijn, met een positieve, Europese boodschap’. Van Lanschot is inmiddels covoorzitter van Volt Europa. ‘Sinds dit jaar verdien ik daar 2500 euro bruto per maand mee.’
Na anderhalf jaar is Van Lanschots spaargeld op, Marc Dreesmann springt bij met 17.500 euro
Ook Laurens Dassen (1985), de huidige politiek leider van de Tweede Kamerfractie, gaat vanaf oktober 2018 volledig onbetaald aan de slag. Dassen, zoon van een voormalige Philips-directeur, geeft een internationale baan op bij de afdeling risk management van ABN AMRO. ‘Laurens heeft twee jaar lopen knallen zonder inkomen,’ zegt Rob Keijsers, een collega bij de bank daarover tegen Het Financieele Dagblad. ‘Hij is in 2020 nog een paar maanden terug geweest bij zijn oude afdeling, omdat het geld toen écht op was.’
Wie zijn de jonge mensen achter Volt, die een veelbelovende carrière achter zich laten voor een onzeker bestaan in de politiek? Wat willen deze jongeren, met hun indrukwekkende netwerken? En wie financiert Volt?
Het begin van een antwoord ligt aan de overkant van de Noordzee.
Een Française, een Italiaan en een Duitser
In de zomer van 2016 ziet het liefdeskoppel Colombe Cahen-Salvador (Frankrijk, 1994) en Andrea Venzon (Italië, 1992) met lede ogen aan hoe de Britten de Europese Unie verlaten en er her en der populistische partijen met nationalistische agenda’s opdoemen. Omdat ze elkaar in Londen hebben ontmoet, dromen ze ervan zich ooit in de Engelse hoofdstad te vestigen. De Brexit verstoort hun romantische plannen.
In een opinieartikel in het dagblad The Guardian schrijft de jurist Cahen-Salvador daar later over: ‘Ik profiteerde van de Europese Unie, zag haar tekortkomingen en prestaties, toch was het altijd een gegeven.’ En verderop: ‘Plotseling moesten we alles opnieuw overwegen. Ik was 22.’
Zij en haar vriend (met een master in openbaar bestuur) besluiten al snel ‘te stoppen met klagen en iets te gaan doen’. Omdat ‘de Brexit besmettelijk leek’, moet er een progressieve, pan-Europese beweging komen – ‘met een sterke interne democratie’ – omdat we nieuwe energie naar Europa willen brengen.’
‘Omdat de Brexit besmettelijk leek, wilden we nieuwe energie naar Europa brengen’
In de Verenigde Staten, waar Cahen-Salvador dan nog werkt voor het Robert F. Kennedy Center for Human Rights en Verzon studeert, ontmoeten ze Damian Boeselager (Duitsland,1988) masterstudent aan de School voor internationale en publieke belangenbehartiging van de Columbia University in New York. Met zijn drieën werken ze verder aan het fundament onder een beweging die Europa moet samenbrengen.
Op 29 maart 2017 richten ze de politieke partij Volt officieel op, precies op de dag dat de Britse premier Theresa May de ‘artikel 50-procedure’ in werking stelt: het Verenigd Koninkrijk trekt zich terug uit de Europese Unie.
Luisterend oor
Venzon en Boeselager werkten voor hun ontmoeting overigens allebei voor McKinsey, de internationale consultantsfirma die zich laat voorstaan op het beste netwerk ter wereld. Wie hier ooit op de loonlijst stond, kan ook daarna te allen tijde rekenen op een luisterend oor van oud-collega’s. Bekende Nederlandse politici als Wopke Hoekstra, Eric Wiebes en Pieter Winsemius werkten ook ooit bij McKinsey.

En alle drie – Venzon, Boeselager en Cahen-Salvador – zijn typische representanten van de ‘Erasmus-generatie’: gewend aan internationale uitwisselingsprogramma’s en aan een Europa zonder binnengrenzen.
Auke Boomsma, de huidige penningmeester: ‘Wij hebben nooit een half uur hoeven wachten als we een grens over willen, zoals onze ouders voor een Duitse paspoortcontrole. Wij groeiden op met het idee dat Europa belangrijk is.’
De oprichters boren in alle uithoeken van Europa hun contacten aan. Overal springen lokale afdelingen als paddenstoelen uit de grond. Er zijn plannen in de maak om in figuurlijke zin parlementen te bestormen.
Ook in Nederland wordt een zaadje geplant. Andrea Venzon is bevriend met Alessandro Quintarelli, de Italiaanse huisgenoot van de Amsterdammer Peter-Paul de Leeuw (1986), op dat moment nog investeerder bij een private equity-fonds. De Italiaan weet De Leeuw ook enthousiast te maken. Hij is nu covoorzitter van de partij.
Studentikoos
Een half jaar na de oprichting zijn Andrea Venzon en Damian Boeselager beiden bij de eerste bijeenkomst van Volt Nederland, in de Tolbar in de Amsterdamse wijk De Pijp, op 2 december 2017. Er komen dertig mensen op af.
Auke Boomsma over die avond: ‘Ik werd erop geattendeerd door Ilca Italianer, zij was toen nog mijn collega bij het ingenieursbedrijf Arcadis. Samen met Tom (Bolsius, 1989, een oude studievriend en latere medeoprichter van Volt Nederland) en Reinier (van Lanschot, de huidige covoorzitter Volt Europa) ben ik er naartoe gegaan.’
Hoewel sommigen al serieuze banen hadden weten te vinden, is studentikoos het woord om die periode te beschrijven, zegt Tom Bolsius, tegenwoordiger manager journalistieke projecten bij Follow the Money en niet meer actief voor Volt.
Wanneer de Nederlandse Volt’ers van het eerste uur samenkomen, is dat niet zelden in een gezamenlijke huiskamer van een studentenhuis. Op de maandag na die eerste ontmoeting verzamelt zich een select gezelschap in het Amsterdamse kantoor van Luit Italianer (1986, de oudere broer van Ilca). Er worden plannen gesmeed, speerpunten verzameld.
Op meerdere plekken in Europa doen identieke groepjes hetzelfde. Er is veel onderling overleg, er wordt geschaafd aan een gezamenlijk programma voor de Europese verkiezingen van 23 mei 2019.
De ambities lopen nog niet parallel aan de werkelijkheid. ‘In die tijd organiseerden we bijeenkomsten op plekken waarvan we hoopten dat er mensen op af zouden komen,’ schetst Auke Boomsma. ‘Er waren soms maar drie of vier man. Eén keer, in Utrecht, was slechts alleen een tante van een van ons aanwezig.’
Donatie
Om campagne te kunnen voeren is een gevulde oorlogskas nodig. Een meevaller is dat Volt Europa in januari 2018 een donatie krijgt van 20.000 euro van de Open Society Foundation (OSF) van Georges Soros. ‘Daarmee volgden mensen uit acht verschillende landen aan de Harvard Kennedy School een cursus community organizing,’ zegt Reinier van Lanschot daarover later in Het Financieele Dagblad. Hij was een van de deelnemers.
In Nederland krijgt de partij in april 2018 meer bekendheid door een enthousiasmerende column van Europa-kenner Caroline de Gruyter in het NRC Handelsblad. Binnen een dag zijn er vijftig nieuwe aanmeldingen. Ook Laurens Dassen sluit zich dan aan.
De tijd is rijp om serieus werk te maken van de formele kant van de zaak: op 23 juni richten Auke Boomsma, Reinier van Lanschot, Aida Tunovic, Laurens Dassen, Ilca en Luit Italianer en Tom Bolsius de Vereniging Volt Nederland op. Een formele identiteit waarmee de partij lidmaatschapsgelden kan innen en crowdfunding-acties kan organiseren.
In The Guardian schrijft Colombe Cahen-Salvador: ‘Volt is het bewijs dat een jonge, progressieve pan-Europese beweging vanuit het niets kan worden gecreëerd.’ Ze neemt een voorschot op de Europese verkiezingen met de ambitie dat Volt ‘met ten minste 25 Europarlementariërs uit zeven landen’ verandering moet brengen.
Het is een opwindende tijd. Bolsius: ‘Er was continu momentum, omdat er altijd wel ergens een verkiezing of een campagne plaatsvond. En dus kwamen we overal in Europa samen, in Boekarest, in Parijs. Dat waren gezellige bijeenkomsten, waar we ook leerden van elkaars fouten.’
De internationale corporate achtergrond van de initiatiefnemers komt al snel terug in de organisatie. Waar de meeste politieke partijen spreken van werkgroepen, kandidatencommissies of vrijwilligers vind je bij Volt Nederland functies als leads candidate selection committee, age diversity ambassador en logistics coordinator. Termen die eerder doen denken aan het bedrijfsleven. Reinier van Lanschot, de lijsttrekker bij de Europese Verkiezingen, omschrijft zijn partij in die tijd als een ‘politieke start-up.’
Wie zijn de financiers?
Om serieus campagne te voeren is geld nodig. Zo moet er 11.250 euro bijeen worden geschraapt voor een waarborgsom om mee te mogen doen aan de Europese Verkiezingen. De eerste lichting Volt’ers leegt de eigen spaarpotten en kijkt de ouders lief aan maar al snel wordt duidelijk dat er meer nodig is: een businessclub die geld binnenhaalt.
Penningmeester Auke Boomsma: ‘In het voorjaar van 2019 hadden we met onze Spinoza Circle een fundraising voor de Europese campagne, een diner waar zo’n twintig mensen op af kwamen.’ Er worden dingen geveild, zoals een weekend in het vakantiehuisje van een van de ouders. Luchtvaartondernemer Jaap R. Rosen Jacobson (1950) doet die avond een donatie van 12.528,90 euro.
De locatie van het diner – het cultureel centrum De Nieuwe Poort aan de Amsterdamse Zuidas – wordt voor een gereduceerd tarief ter beschikking gesteld. Een geste als dank voor de inspanningen van meerdere Volt’ers bij een campagne tegen eenzaamheid, van Ruben van Zwieten. Van Zwieten (1983) is de jeugdige ‘huisdominee’ van de Zuidas, wiens pastorale werken worden gefinancierd door gefortuneerde christelijke families als de Brenninkmeijers (C&A) en Goldschmedings (Randstad) – en door de reformatorische huisbazen van Forum voor Democratie, de vastgoedinvesteerders Van Dam, Van Dam & Verkade in Amsterdam.
‘Er was continu momentum, altijd wel ergens in Europa een verkiezing of een campagne’
Anderhalve maand voor de Europese Verkiezingen organiseert het fundraising team van Volt Nederland opnieuw een diner. Dat brengt 20.000 euro in het laatje.
Er komen voor een beginnende partij flinke donaties binnen. Voornamelijk via de al genoemde Marc Dreesmann, portemonnee-fabrikant René van Geer en WeTransfer-oprichter Ronald Hans. Maar de grootste donateur is it-ondernemer Marc van Goethem. ‘Een vriend vroeg me mee naar een afgehuurd zaaltje in Den Haag. Daar stak Reinier van Lanschot voor zes man een verhaal af dat me erg aansprak: pro-Europa en tegen populisme.’
Van Goethem vreesde evenwel dat het een kansloze missie zou worden. De Brexit was nog vers, Forum voor Democratie domineerde de media. ‘Het was tegen alle stromen in.’ Op dat moment, in 2019, was hij nog lid van D66. ‘Maar jongeren die hun goede banen opzeggen om dit te gaan doen, van hun spaargeld, dat spreekt ondernemers wel aan, natuurlijk. Daarom ben ik lid geworden en ben ik gaan doneren.’ Van Goethem is op dit moment voorzitter van de kandidatencommissie voor de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen van maart.
Volt kent een aantal major donors, zoals de penningmeester van de partij Auke Boomsma ze noemt. ‘Dit zijn donateurs die meer dan 500 euro in een keer geven.’
Deze categorie valt binnen de Spinoza Circle, de businessclub van de partij. ‘Voor zover mij bekend zijn van onze Spinoza-donateurs alleen Alex Mulder en Marc Dreesmann weleens aanwezig bij activiteiten. Dan moet je denken aan lezingen of een leuk event.’
Om de belofte van transparantie gestand te doen, openbaart Volt alle donaties boven 3.000 euro op de eigen site. Volgens de Wet financiering politieke partijen hoeft dit pas vanaf 4.500 euro.
Donaties boven 3.000 euro vanaf 2018 tot en met eind november 2021:
- Marc van Goethem, it-ondernemer 55.241 euro
- Marc Dreesmann, erfgenaam V&D 51.441 euro
- René van Geer, portemonnee-fabrikant Secrid 40.000 euro
- Ronald Hans, oprichter WeTransfer, investeerder 25.000 euro
- Alex Mulder, oprichter uitzendbureau Unique 25.000 euro
- Ronald van den Hoff, oprichter Seats2Meet 20.000 euro
- Gjalt van Rutten, IT-ondernemer 16.000 euro
- Jaap R. Rosen Jacobson, luchtvaartondernemer 12.528,90 euro
- D.J. van Lanschot, 12.500 euro
- Laurens Dassen, politiek leider in de Tweede Kamer 10.692 euro
- Ruben Timmerman, vergelijkingssite Springest 10.000 euro
- Paul Veugen, investeerder 10.000 euro
- Henk Buitenhuis, hovenier uit Boskoop 10.000 euro
- Mattijs Kaak, kantoorinrichter Ditt Officemakers 5.000 euro
- Koopman Witteveen NV, investeerders 5.000 euro
- G. Peters, 5.000 euro
- Dirk Jan van Orden, adviseur Petrogas 3.500 euro
- Meltem Kaya, advies en interimmanagement 3.000 euro
- René Kuijten, investeerder in medicijnen 3.000 euro
- Marcel Pruijt, oprichter schaaksite Chessity 3.000 euro
- Luisa Josa Chamorro, advocaat in Bremen 3.000 euro
De hierboven genoemde D.J. van Lanschot is Duco, een broer van Reinier. ‘Hij was een groot fan van campagne en heeft in een soort opwelling en door al zijn enthousiasme zijn bijdrage in de aanloop naar de verkiezingen een paar keer aangevuld,’ legt Boomsma uit.
In een mediacratie als de onze kan publieke steun van een bekende naam van doorslaggevende betekenis zijn en dus ook een waarde vertegenwoordigen. Dit geldt zeker als het gaat om iemand die populair is onder de doelgroep. Ook Volt kent zulke ‘ambassadeurs’, zoals Sander Schimmelpenninck, oud-hoofdredacteur van het tijdschrift Quote en voormalig presentator van het tv-programma Op1, Rob Wijnberg, hoofdredacteur van het journalistieke platform De Correspondent, programmamaker/cabaretier/schrijver Arjen Lubach, voormalig Kamerlid Arend Jan Boekestijn (VVD), en schrijver Geert Mak.
De beginnende partij weet geld uit te sparen door in het eigen netwerk gratis advies in te winnen. Zo is Alexander Italianer, voormalig secretaris-generaal van de Europese Commissie en de vader van Luit en Ilca, tijdens de beginfase een belangrijke steunpilaar. ‘Ik adviseerde op de achtergrond bij het schrijven van het partijprogramma.’ Lid van Volt is hij niet. ‘Ik ben weleens spreker als de partij een webinar organiseert.’
Voor een beetje context: als de Europese Unie een koningshuis was, zou de familie Italianer tot de top van de hofhouding behoren. Grootvader Franz Italianer zette zich als diplomaat al in voor Europese samenwerking en integratie. Vader Alexander was in 1992 mede-ontwerper van het Verdrag van Maastricht, waar de euro uit voortkwam. Hij draaide in Brussel dertig jaar lang aan de knoppen van de Europese machinekamer.
Dochter Ilca: ‘Toen we nog in België woonden hadden we de Nederlandse nationaliteit. Op m’n achttiende moest ik kiezen of ik de Belgische wilde aannemen. Ik koos de Nederlandse, maar had er op dat moment nog nooit gewoond. Dat was wel bijzonder.’ Broer Luit over de tijd op een Europese School, aan de rand van Brussel: ‘Ik voelde me toen en nu wereldburger; en als ik het iets zou moeten verkleinen een Europeaan.’ De twee vormen de derde generatie Italianer die zich inzet voor een verenigd Europa.
Vader Italianer draaide in Brussel dertig jaar lang aan de knoppen van de Europese machinekamer
Iemand anders die Volt Nederland op meerdere manieren steunt is Ronald van den Hoff. Hij is de oprichter van Seats2Meet, een aanbieder van vergaderplekken voor zzp’ers. Van den Hoff geeft Volt in de begintijd, naast 20.000 euro aan donaties, kantoorruimte. ‘Het ging om 13 vierkante meter, eens per week,’ legt hij uit. Uitgaande van de tarieven op de website van Seats2Meet een gift van 100,56 euro per week (12,57 per persoon voor acht personen).
Waarom steunt de vastgoedondernemer de partij? ‘Onze zakelijke doelgroep wordt voor een groot deel gevormd door zelfstandige professionals en die komt steeds meer in de verdrukking. Kijk naar de coronasteun, een zzp’er komt nergens voor in aanmerking.’ In haar verkiezingsprogramma maakt Volt zich sterk voor de positie van zzp’ers. Van den Hoff is lid van de partij, zegt hij ‘En ik geef ook advies, maar niet in een officiële rol. Ik praat wel eens met mensen en ik schrijf wel eens wat op.’
Volt probeert in die dagen zonder al te veel geld toch aandacht te trekken van mogelijke kiezers. Zo daagt lijsttrekker Reinier van Lanschot Thierry Baudet uit voor een bokswedstrijd, vijf dagen voordat de stembussen opengaan. Maar tot een treffen in de ring komt het niet en ook electoraal succes blijft uit.
Spotjes van drie seconden
Op verschillende plekken zijn dan al wel sterke lokale groepen ontstaan, zoals in Groningen en Wageningen – inderdaad, studentensteden. Vrijwilligers uit het hele land halen flyers op in het kleine partijkantoor in Amsterdam, naast een distributiecentrum van de online-supermarkt Picnic en ingeklemd tussen de A10 en de metro. Daar worden de campagneactiviteiten uitgebroed en gelanceerd. Zo komen er onder andere radiospotjes die, om de kosten te drukken, niet langer zijn dan drie seconden: ‘Hallo! Stem Volt.nl.’
Volt weet bij de Europese verkiezingen niet over de kiesdrempel heen te stappen, evenmin als de PVV, SP, Jezus Leeft en DENK. Uit de ruim 100.000 stemmen (1,93 procent) putten Van Lanschot en zijn partijgenoten wel hoop: dat zijn er ruimschoots genoeg voor een Kamerzetel na de landelijke verkiezingen in maart 2021.
Een volgend doel is geboren.
In de aanloop naar de verkiezingsdag op 17 maart betaalt het netwerk van de partij zich uit: donateurs stellen in totaal 250.000 euro beschikbaar om de partij op te bouwen.
Uit het overzicht van giften en schulden van politieke partijen blijkt dat Volt hiermee de andere debutanten op het verkiezingsbal vrij gemakkelijk voorblijft. De BoerBurgerBeweging van lijsttrekker Caroline van der Plas moet het doen met 174.000 euro aan giften. JA21, de afsplitsing van Forum voor Democratie, heeft 130.000 euro te besteden. Sylvana Simons krijgt met Bij1 volgens de opgegeven informatie zelfs helemaal geen donaties boven 4.500 euro.

Zodra de fondsenwerving op gang komt, kan de partij personeel aannemen: begin 2020 werken er drie betaalde krachten: een community organizer, iemand die de interne bedrijfsvoering doet, en een beleids- en campagnemedewerker. Dassen en Van Lanschot zetten zich op dat moment nog altijd volledig om niet in.
De partij komt samen met JA21 ‘als hoogste nieuwe binnenkomer’ met drie zetels de Kamer binnengestormd.
Tweedeling
De opkomst van Volt valt volgens politiek socioloog Take Sipma (Radboud Universiteit Nijmegen/Universiteit van Tilburg) niet los te zien van een algemene trend: ‘Sinds de jaren negentig heeft de globalisering voor een tweedeling in de samenleving gezorgd: er is een groep die profiteert van de globalisering en er is een groep die daar bij achterblijft. De mensen die actief zijn binnen Volt, en hun achterban, behoren over het algemeen tot die eerste groep.’
Sipma is een van de academici achter het Nationaal Kiezersonderzoek 2021, dat de kiezer ‘de mogelijkheid wil geven het verloop van Tweede Kamerverkiezingen, en diepere maatschappelijke en politieke trends te duiden’.
Met haar giften blijft Volt de andere debutanten op het verkiezingsbal gemakkelijk voor
Een feit uit dat onderzoek: de helft van de Volt-stemmers was jonger dan 35 jaar. Uit een exitpoll van marktonderzoeksbureau Ipsos blijkt dat zij van alle kiezers van alle partijen met afstand het hoogst zijn opgeleid.
Een ander opvallend detail is dat ze het meest vertrouwen hebben in het verkiezingsproces. Sipma: ‘Mensen die in het leven de wind niet mee hebben gehad, zijn vaker afgehaakt bij de politiek, hebben minder politiek vertrouwen en dan mogelijk ook minder vertrouwen in het verkiezingsproces. Volt-stemmers zijn het tegenovergestelde, die hebben de wind wel mee en juist meer vertrouwen in politiek.’
Uit een onderzoek van sociaal geograaf Josse de Voogd blijkt dat Volts jonge kiezers vooral gezocht moeten worden in stedelijke gebieden. ‘Daarmee is de overlap met D66 niet alleen ideologisch maar ook geografisch erg groot.’
Meer potentie
De Voogd zegt enigszins verrast te zijn door het succes van Volt. ‘Partijen zijn vaak communicerende vaten. Ideologisch concurrerende partijen zuigen elkaar meestal leeg. Ondanks de aantrekkingskracht van D66 heeft Volt het goed gedaan. Dat betekent dat ze waarschijnlijk nog wel meer potentie heeft dan de huidige drie zetels.’
Ook De Voogd wijst erop dat de achterban van Volt nog beter opgeleid is dan die van D66. Dat brengt een voordeel mee: ‘Echte buitenstaanders weten vaak niet waar te beginnen. Qua netwerk, qua financiering. Dat is bij Volt geen enkel probleem.’
In de ‘Atlas van afgehaakt Nederland’ beschrijven De Voogd en de cultuurhistoricus René Cuperus de regionale verschillen in stemgedrag en woonomgeving: ‘Ruimtelijk gezien blijken lage opkomsten en stemmen op buitenstaander-partijen samen te hangen met achterstanden op het vlak van werk, inkomen en gezondheid.’
‘Volt-stemmers hebben de wind mee en juist meer vertrouwen in politiek’
De ‘gevestigde partijen’ zijn, volgens de Atlas, sterk in gebieden met veel hoger opgeleiden, een hogere welvaart en meer sociale samenhang, vooral in het midden en oosten van het land.
Hoewel Volt niet is meegenomen in het onderzoek, bevestigt De Voogd dat de partij qua kenmerken het best past in de categorie ‘gevestigde partijen’.
De winnaars van de globalisering stijgen intussen gestaag door in de Ipsos-peilingen. Maar deelname van de Groningse Volt-afdeling aan de komende gemeenteraadsverkiezingen werd afgeblazen omdat er niet genoeg geschikte kandidaten zijn. Op andere plekken gaat lokale deelname niet door vanwege een vrouwentekort.
Toevluchtsoord
Diversiteit blijkt een probleem bij Volt en dat is eigenlijk best logisch, zegt medeoprichter Tom Bolsius: ‘Je zoekt in het begin naar mensen die dicht bij je staan, uit je eigen netwerk. Daarnaast zoek je mensen die tijd hebben. Dan is het niet zo gek dat je uitkomt bij medestudenten of oud-jaargenoten, bij mensen die op je lijken.’
Luit Italianer: ‘Ik denk dat Volt diverser kan, maar dat we absoluut inclusie-minded zijn.’ Filosoferend: ‘We zijn als mensheid van oudsher opgegroeid met verdeeldheid, want je kon niet even naar Australië zolang er geen vliegtuigen waren. Nu, met de moderne middelen, gaat de wereldbevolking een meer blended vorm krijgen.’
‘Volt en Forum voor Democratie zijn twee kanten van hetzelfde zwaard’
Zo’n mondiale blending of vermenging is een vertrouwd en aanlokkelijk perspectief voor de internationaal georiënteerde Volt’er met invloedrijke en bemiddelde netwerken. Mensen voor wie de globalisering minder rooskleurig uitpakt, voelen zich er eerder door bedreigd.
Politiek socioloog Take Sipma: ‘Niet voor niets keren populistische partijen zich al een tijdje tegen een verdere integratie van landen in de Europese Unie. In die zin biedt Volt een toevluchtsoord voor hoogopgeleiden uit de Randstad, die de partij juist omarmen omdat ze pro-Europa is. Volt en Forum voor Democratie zijn daarmee twee kanten van hetzelfde zwaard.’
36 Bijdragen
Ben Heer
Dennis l'Ami 3
Ben HeerHet gaat in het dossier partijfinanciering om de geldstromen, die heb ik in kaart willen brengen. Niet dat wat jij oppert niet belangrijk is - integendeel. Wellicht komt het in een volgend artikel aan bod.
Ben Heer
Dennis l'AmiJeroen van der Smissen 3
Ben HeerBen Heer
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
Ben HeerDennis l'Ami 3
Ben HeerJeroen van der Smissen 3
Jelle Suiker 1
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
Jelle SuikerJelle Suiker 1
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
Jelle SuikerJelle Suiker 1
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
Jelle SuikerTeunis J. Dekker 2
Jelle SuikerG V 1
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
G VJeroen Kalthof
Jeroen van der SmissenWat betreft soevereiniteit. Caroline de Gruyter schreef daar over in het NRC. Erg interessant, lees het alsjeblieft: ''Landen leverden wat soevereiniteit in en kregen er rust en welvaart voor terug''. Soevereiniteit komt neer op het hebben van gezag en macht over je beslissingen. Het lijkt inderdaad dat je meer soevereiniteit hebt als je als land volledig zelf de beslissingen neemt. Maar in de praktijk werkt het niet zo. Nederland is een exportland wat betekent dat je automatisch te maken hebt met andere landen.
Bovendien nog belangrijker. En hier zit de paradox. Welvaart betekent macht en gezag, dus soevereiniteit. Het is niet voor niks dat Duitsland als grootste economie het meeste macht heeft binnen de EU. Nederland als exportland is gebaat bij internationale samenwerking. Zo sta je sterker en neem je drempels weg. Denk aan kosten delen in militair materieel of weinig papierwerk voor de tulpenexport. Goed voor een exportland zou je zeggen. Zeker als de interne markt groeit en wij meer kunnen exporten. Met als gevolg meer welvaart en dus soevereiniteit. Want als wij als gehele Europese Unie meer welvaart hebben. Dan hebben we ook meer macht ten opzichte van de VS, China en Rusland. Dus kortom, Nederland is meer soeverein binnen een sterk Europa.
Deze bijdrage is al lang dus ik ga niet diep in op het volgende argument. Maar meer samenwerking betekent ook minder vijandigheid. En dus minder kans op andere landen die onze soevereiniteit bedreigen.
Theo van Beuningen 4
Jeroen KalthofDat was mooi ja, heb wel wat heimwee naar die goeie oude tijd.
Inmiddels volstaat het inleveren van 'wat' soevereiniteit jammer genoeg niet meer
en wat je ervoor terug krijgt is alles behalve rust en welvaart en niet minder rampzalig.
Globalisering willen en lokale culturen willen koesteren lijkt mij ook weinig realistisch.
Jeroen van der Smissen 3
Jeroen KalthofHerman van Haren
Jeroen van der SmissenJeroen van der Smissen 3
Herman van HarenHet enige terechte aan de denigrerende kwalificatie "populist" is dat de populist wél opkomt voor het populus, het volk, de gewone individuele mens: die de basis hoort te zijn van een beschaafde besturingsvorm. De partijen die in de geschiedenis zeiden op te komen voor het volk, bleken echter vaak even elitaire tegenstanders te zijn dan de op dat moment heersende elite. Want toen zij na een "revolutie" de macht kregen, bleken zij nog veel erger te zijn dan de elite die zij hadden, eh, "geëlimineerd". Het marxistisch communisme als veelvuldig voorbeeld.
Tweede opmerking wil ik maken over "onderbuikgevoelens", ook een elitaire denigrerende term om het volk, de gewone mens, te onderdrukken. In mijn ogen zijn die onderbuikgevoelens (a) geen haar minder waard dan de verheerlijkte mantra's van de elites en (b) zijn die gevoelens een normaal en serieus te nemen signaal dat het niet klopt waar de machthebbers op dat moment mee bezig zijn. Noem het intuïtie. Je intuïtie dat er iets niet klopt aan het overheidsbeleid, bedriegt je zelden of nooit. Vertrouw er dus gewoon op en als je ziet dat de balans is doorgeslagen of zelfs verdwenen, stem dan op- en steun de hardste tegenstander (hard in de zin van woorden en debat). De aarde was ooit plat en er zijn mensen vermoord omdat ze zeiden dat de aarde rond was. Dat heette wetenschap.
Jelle Suiker 1
Jeroen van der Smissen 3
Jelle SuikerVincent Huijbers 8
Met het motto 'wie betaalt bepaald' in het achterhoofd ook ook een dossier om moedeloos van te worden. Misschien is dit artikel wel illustratief voor een politiek van belangen in plaats een politiek met weidse vergezichten. Een brede blik is vanzelf inclusief: er passen meer mensen op. Die lijken in al deze bubbels niet te passen. Integendeel men ziet eerder de eigen reflectie in de bel.
En wat ziet de wereld er bovendien overzichtelijk en scherp omlijnd uit. De Randstad en het achterland, 99% zonder macht tegen 1% met macht, kansrijk en kansarm, Globalisten en populisten, Elites. Ik begrijp deze behoefte om te kunnen duiden wat er in Nederland gebeurd maar is het niet veel genuanceerder?
Vanuit 's-Hertogenbosch, liggend aan de A2, gezien ligt de Randstad net zo ver als Europa. Ik heb mensen zonder opleiding in mooie banen zien ontwikkelen, uit eenvoudige gezinnen juristen zien voorkomen. En bovenal hebben de meeste mensen het met de middelen die ze hebben het bijzonder goed en lijken ogenschijnlijk ook gelukkig. Het stemgedrag lijkt hier ook uit voort te komen.
Dat er groepen niet gezien worden lijkt met deze belangen te maken. Het is voor mij een raadsel dat in de tijd dat Nederlanders tot een van de rijkste wereldburgers zijn gaan horen termen als 'uitkeringstrekker' en een toeslagenaffaire zijn geboren. Het zijn beide een vorm van verongelijktheid die verbaal of nog erger afgestraft moesten worden. Dáár ligt denk ik een veel grotere opgave: hoe kan het persoonlijk belang weer verenigd worden met een collectief belang?
Dennis l'Ami 3
Vincent HuijbersToch is dit alles geen reden om bij de pakken neer te zitten. In de komende weken gaan we onderzoek doen naar de lokale partijfinanciering, uiteraard met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen.
Vincent Huijbers 8
Dennis l'AmiInteressant in deze reeks is dat het ook een sociaal aspect belicht van partijfinanciering. Of: hoe verenigd het geld zich? In dit artikel lijkt het in het begin op uitgesteld zakgeld terwijl een andere partij dit vertaald in een vorm van partij discipline. Misschien zegt het uiteindelijk ook wat over hoe belangen zich verenigen.
De transparantie van Volt is daarmee ook verfrissend.
Op lokaal niveau wordt dit denk ik heel interessant omdat daar belangen en sociale netwerken veel meer verbonden kunnen zijn door families, vrienden, buren, kennissen, etc. Maar ook de belangen en invloed van multinationals op locale politiek.
Ben benieuwd!
Co Stuifbergen 5
Maar vergeleken met de steun aan partijen die al in de tweede kamer zitten, staat natuurlijk elke begint partij op achterstand.
Lennert Welleman 1
Co StuifbergenAls we op deze manier doorgaan is iedereen uiteindelijk complotdenker of populist.
Marleen Houpt
Lennert WellemanCo Stuifbergen 5
Marleen Houpt- dat op deze manier de kans op succes bepaald wordt door de voorkeuren van rijke sponsors, en minder door de behoeften van de kiezers
Als je bijvoorbeeld een partij opricht met als idealen "rechtvaardigheid", zoals gratis rechtsbijstand, goed onderwijs en bijles voor iedereen die dat nodig heeft, goede jeugdzorg en schadevergoeding voor de Groningers die last van gaswinning hebben, staat er dan ook een sponsor klaar als je na 18 maanden door je spaargeld heen bent?
Ik ben mij natuurlijk bewust dat andere partijen ook sponsors hebben, en dat bovendien de zittende partijen subsidie krijgen.
Lieve Cremers
Marleen HouptOok veel dank aan Dennis voor zijn analyse…..ook ik sponsor de partij, als pensionada met veel ervaring in het onderwijs en de zorg ben ik mijn idealen niet verloren en Volt is de enige partij waarbij ik diezelfde idealen herken!
Olivier Schröder
Willem Timmer 1
Olivier SchröderWat me wel opvalt is dat er kennelijk in de gevestigde partijen minder ruimte lijkt voor jongeren, waardoor ze nu zelf een groepje vormen. Dat gaat zich op de duur wreken maar ze hebben wel toegang tot oudere en mogelijk meer ervaren adviseurs. Dat is met elke elite. Het beste voorbeeld daarvan is de heersende koning in dit land, en straks zijn dochter, die met alles geholpen worden doordat ze altijd goede adviseurs kunnen vinden. En dat is voor Jan met de pet veel moeilijker ;-) .
Je zou t ook heel anders kunnen zien: een Darwinistische interpretatie is dat degene die zich het beste aanpast aan de veranderende omstandigheden als soort en als familie, cq vriendenkring, het beste overleeft. En dat is letterlijk waar: de rijkeren in de samenleving, leven gezonder en langer en kunnen daardoor meer overdragen in kennis, ervaring en bezit aan de volgende generatie in die groep. maar dat terzijde.
Olivier Schröder
Willem Timmer"“Wij zijn de Erasmus-generatie die voor het eerst meedoen op politiek niveau. Veel van onze leden hebben een internationale achtergrond die van jongs af aan het idee hebben dat we met Europa ‘één’ zijn”, zegt de Nederlandse voorzitter van Volt Reinier van Lanschot. “Samenwerking is altijd de standaard geweest en niet de uitzondering. Als je kijkt naar de eurosceptische geluiden na de Brexit zie je dat wat in 60 jaar is opgebouwd dreigt ten onder te gaan.”
Dit is uit zijn openingsspeech van de jongerenbeweging van Volt.
En ja, goed gezien dat er invloeden zijn van Marx in mijn analyse. Je lijkt echter te impliceren dat die invloed automatisch een slecht iets is. In ieder geval is de leus 'klassenstrijd voorop' een slechte weergave van mijn denken. Het gaat mij er meer om dat deze jongeren juist geen klassenbewustzijn hebben. (tenzij ze keihard liegen) Ze denken dat ze hart voor de algemene zaak hebben maar behartigen vooral het belang van hun elitaire sociale groep; de erasmus klasse (zeker geen generatie).
Dat je een Darwinistische perspectief suggereert vind ik mild prikkelend maar ook een beetje makkelijk. Het 'beste overleven' is wel een erg rare karakterisering van politieke bewegingen, als je dat serieus neemt kom je snel uit op een fascistische analyse wat weer leidt tot dysfunctionele op conflict gedreven bewegingen. Een leuke terzijde. Maar ik denk dat een verdieping van Marxistische theorie meer maatschappelijk inzicht oplevert dan redelijk scheve vergelijkingen.
Petrus Harts 3
Maar..is er iets waar ik van moet schrikken? Donaties zijn niet overdreven groot (niet dat miljoen wat D66 mocht ontvangen van één gulle gever en wat echt een game-changer is qua hoogte), ja er is Soros, nee, geen banden met Rusland of China.
So, let them have it.
En: "Maar jongeren die hun goede banen opzeggen om dit te gaan doen, van hun spaargeld, dat spreekt ondernemers wel aan, natuurlijk", Da's wel waar natuurlijk.