Hallo Jan Kees De Jager: een lagere rente is juist niet gunstig voor de Nederlandse overheidsfinanciën. Hoogleraar economie en overheidsfinanciën Bas Jacobs legt het nog één keer uit.
Het gepraat van minister van Financiën Jan Kees De Jager over de lage Nederlandse rente begint nogal vervelend te worden. Het NRC berichtte dat De Jager jokte over een vermeende rentestijging na de uitspraken van SP-leider Emile Roemer over de 3-procent begrotingsnorm. Het demissionaire CDA-zwaargewicht ontkent dit nog steeds en betoogt in het Financieele Dagblad dat de rente wel degelijk opliep. Maar een lagere rente op Nederlandse overheidsobligaties, die De Jager graag bepleit, is geen fijn nieuws.
Rijk land
Nederland is een land met netto vermogen, met name door de grote pensioenvermogens, die alleen al veel hoger zijn dan de staatsschuld. En dan hebben we het nog niet over het netto vermogen in huizen, spaartegoeden en beleggingen. (Dit is de keerzijde van de exportoverschotten die Nederland altijd heeft.) Maar De Jager kijkt niet naar het lot van Nederland als geheel, wat hij als een goede minister van financiën wel zou moeten doen. Als de (risicovrije) rente daalt wordt Nederland als land armer, niet rijker.
De Jager kijkt alleen naar het effect van de rente op de Nederlandse overheidsbegroting. Hij doet keer op keer heel opgetogen als de rente nog lager uitvalt. Hij zal dan minder rente hoeven betalen over de nieuw aangegane staatsschuld. Vaak suggereert hij er ook bij dat dit het gevolg is van goed begrotingsbeleid. Hij vergeet dan te melden dat beleggers massaal hun geld terugtrekken uit de perifere landen van de eurozone en dat die beleggers van gekkigheid niet meer weten waar ze hun geld veilig kunnen stallen, maar dat terzijde.
Pensioenpotten
Maar zelfs als Jan-Kees de Jager alleen naar de overheidsfinanciën kijkt, dan nog slaat hij (en met hem vele anderen) volledig de plank mis. Een lagere rente is namelijk helemaal niet gunstig. De
CPB vergrijzingssommen laten zien (sectie 4.6) dat de houdbaarheid van de overheidsfinanciën verslechtert als de rente daalt. Waarom? Omdat de overheid minder belastingopbrengst genereert over de pensioenen. Linksom omdat de pensioenfondsen minder pensioenen kunnen uitkeren of rechtsom omdat meer pensioenpremies worden afgetrokken om hetzelfde pensioen te kunnen opbouwen. Die gemiste belastinginkomsten over de pensioenen zijn veel groter dan de besparingen op de rente-uitgaven op de staatsschuld.
Het is dus niet bepaald verstandig om te doen alsof de rest van de economie niet wordt geraakt door een lagere rente. Want dat heeft grote consequenties voor de Nederlandse overheidsfinanciën. Dus: kan de Minister van Financiën voortaan nauwkeuriger zijn met zijn woorden en niet langer misinformatie verspreiden?
Risicovrij?
Uit dit stuk mag niet de conclusie worden getrokken dat de plannen van Roemer goed zijn voor de overheidsfinanciën als daardoor de Nederlandse staatsrente zou stijgen. Als de rente op overheidsobligaties zou gaan stijgen vanwege een hogere risicopremie (dus niet door een hogere risicovrije rente), dan is dat in eerste benadering neutraal voor de rest van de economie aangezien de houders van die obligaties, bijvoorbeeld de pensioenfondsen, ook meer risico lopen op overheidspapier. De hogere risicopremie – waar mensen rijker van worden – is de vergoeding voor het grotere risico – waar mensen in welvaartstermen armer van worden (ze houden niet van risico). Netto slaan die tegenelkaar uit.
Lees ook eerdere producties op FTM over de minister van Financiën:
De Jager baart een muis (Ewald Engelen)
De Jager houdt van noorderlingen
Kabinet Rutte 1 heeft geen enkele economische visie
'De Jager is een toerist'
4 Bijdragen
Rolf
Spaarder
Waar ik mij op dit moment echter nog het meest over verbaas, is de rest van de politieke arena. Met name ‘veelbelovende’ nieuwkomers zoals Jacques Monasch (PvdA) zijn m.i. nauwelijks een aanwinst voor de economie en welvaart. Monasch zie ik eerder als een typisch geval van een ondernemer die ooit eens een flinke som belasting heeft betaald en daardoor meteen denkt verstand te hebben van economie... Nee hoor, de Jager is hiermee vergeleken nog een heilige. Zo deed de Jager het als staatssecretaris van financiën best goed (portefeuille: Fiscale Zaken).
Maar de economische freewheelers waar ik nog een en ander over kwijt wil, zijn politici zoals Monasch en hun visie op de woning-‘markt’ ( ...wat natuurlijk alles te maken heeft met de economie als geheel, zeker nu).
Zo worden bijvoorbeeld de echte problemen van de hypotheekrenteaftrek niet door de PvdA aangepakt. In plaats daarvan pleit de PvdA (bij monde van Jaques Monasch) slechts voor een verlaging van de aftrek naar 30% van het belastbaar inkomen ...over een periode van 22 jaar. Daarnaast wordt er bij de PvdA slechts (heel zacht) iets gemompeld over prijsverlaging van bouwgrond, maar daarover is vrijwel niets te lezen in hun verkiezingsprogramma. Wat daar echter wel is te lezen, is dat de PvdA nóg meer startersleningen wil verstrekken.
Speculerende gemeenten en grondspeculanten vinden dit soort maatregelen natuurlijk geweldig! En vergeet vooral de financiële sector niet! Torenhoge huizenprijzen worden hier namelijk mee in stand gehouden. En huizenkopers gaan hierdoor weer lekker veel lenen en dus heel veel rente betalen, aan [...]. Terwijl bedrijven die wél iets zinnigs produceren intussen kunnen fluiten naar een lening. Banken hebben al hun geld tenslotte al uitgel
Spaarder
Spaardernhz
Maar misschien houdt Jan Kees in zijn achterhoofd wel degelijk rekening met de invloed op onze vermogens, en dan met name de vorm van 'vermogen' die mogelijk werd door gratis geld: de huizenbubble. Een verdubbeling van de (hypotheek-)rente zou zomaar kunnen, dan verdwijnt er heel veel nationaal 'vermogen' in een zwart gat.