
Kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijkere manier organiseren? Lees meer
Waarom is de creatie van geld in handen van – particuliere – banken? En moet dat altijd gepaard gaan met schuld? Ofwel: kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijkere manier organiseren?
Het zijn vragen waar menig econoom zijn tanden op stuk gebeten heeft. Toneelgroep De Verleiders zette een brede discussie in gang door op te roepen tot een burgerinitiatief. Met 120.000 handtekeningen moest de politiek wel reageren en nadenken over de aard en wezen van ons geld en de manier waarop het wordt gecreëerd. Dat leidde tot een opdracht voor Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) om onderzoek naar geldschepping te doen.
Op Follow The Money begon in 2015 het debat toen voormalig bankenlobbyist en auteur Robin Fransman reageerde met een open brief aan het toneelgezelschap, die werd beantwoord door Martijn Jeroen van der Linden, bestuurder van de Stichting Ons Geld. Daarnaast gaven tientallen lezers in het discussieforum hun visie op wat misschien wel dé vraag van het moment is: van wie is ons geld eigenlijk?
Wordt digitaal contant geld programmeerbaar, en gekoppeld aan je identiteit?
De strijd om het digitale geld is losgebarsten
‘Ons geld is stuk’, maar is bitcoin echt de oplossing?
Waarom begrotingstekorten geen probleem zijn, maar een oplossing
Minister Hoekstra wil publieke betaalbank tegenhouden (maar weet zelf niet waarom)
Hoe bankiers met Orwelliaanse taal hun macht over ons geld verhullen
Digitale munt van DNB is geen serieus wapen tegen de almacht van de banken
Economen vragen om een radicaal crisismedicijn: de geldpers
Dit is een bankrun, maar niemand die het ziet
Een positief verhaal over negatieve rente
'De macht van de banken is uit de hand gelopen'
Commerciële partijen met grip op de geldpers verstoren de markt, vervolgt gastauteur Edgar Wortmann de discussie over geldcreatie met Ewoud Jansen op ftm.nl. Zo hebben banken teveel macht gekregen over het geld en daarmee over de maatschappij. Wortmann heeft een oplossing: ontneem de banken de geldpers en de seigniorage op het girale geld.
De geldpers en de banken
Dankzij de geldpers kunnen banken hun eigen financiering creëren. Ze tillen zich aan de eigen voeten op. Dat geeft banken een grote vrijheid en onttrekt hen deels aan de tucht van de markt. Andere marktpartijen moeten eerst financiering zien te vinden voor hun activiteiten. Dat is gezond. Het is een toets op de degelijkheid van hun plannen. Voor banken geldt zo’n toets een stuk minder en eerder achteraf. Die toets achteraf is gevaarlijk voor ons allemaal. De risico’s die banken aangaan worden op ons allen afgewenteld. Dat komt door de vermenging van het commerciële bankbedrijf en de girale geldsomloop. Het girale geld staat bij banken op de balans.De risico’s die banken aangaan worden op ons allen afgewenteldAls de bank failliet gaat verliezen de rekeninghouders hun geld. Hierdoor kunnen banken overheid en belastingbetaler ‘gijzelen’. Noties als ‘systeembank’ en ‘to big to fail’ zijn hier op gebaseerd. De girale geldsomloop (ca. 95 procent van de totale geldomloop) is gemaakt door banken en ‘eigendom’ van banken. Ze ‘verhuren’ het aan de markt. Daarvoor brengen ze constant rente in rekening. Jansen noemt dit '(…) een logische en terechte beloning voor een relevante maatschappelijke dienst: kredietverlening (…)'. Indien de bank louter zou werken met eigen of geleend geld lijkt dat verdedigbaar. Maar aangezien het bankwezen werkt met zelfgemaakt geld ligt het anders. De rente is dan geen vergoeding voor het aantrekken van geld. Het is een prijs die voor het gebruik van dat geld moet worden betaald. Die prijs staat doorgaans niet in verhouding tot de kosten die ervoor worden gemaakt. Hier is wel degelijk sprake van seigniorage; een voordeel dat het bankwezen heeft vanwege haar geldscheppingsprivilege.
'Onverwoestbaar gemeenschapsgeld'
De dominantie van giraal geld is relatief jong. De sterke groei vond plaats in de afgelopen 50 jaar. In diezelfde periode en met dezelfde tred groeiden de staatsschulden. Dankzij de geldpers heeft de financiële sector grip gekregen op de overheden. Overheden zijn schuldenaar en bewegen binnen kaders die financiële instellingen creëren. De macht van de bank is ook in de haarvaten van de maatschappij gekropen.De macht van de bank is in de haarvaten van de maatschappij gekropenBanken bepalen wie, waarvoor en onder welke condities geld in handen krijgt. Ze bedingen daarbij zekerheidsrechten. In ruil voor zelfgemaakt geld ontvangt de bank rente en hypotheek. Ze bezwaart de maatschappij met schuld en schuldenlast. Wordt de banken de geldpers uit handen genomen, dan kan deze last in korte tijd sterk worden gereduceerd. Een IMF working paper uit 2012 (‘Benes en Kumhof’) schetst hoe dit in zijn werk zou kunnen gaan: Het bestaande girale geld wordt door de overheid ‘gelegaliseerd’. Het wordt chartaal elektronisch geld, of in de woorden van Kumhof: 'indestructible public money'. Banken moeten hiertoe de bestaande girale geldhoeveelheid alsnog van de overheid betrekken. Ze hoeven daarvoor niet te betalen. Wel ontstaat daarbij een (renteloze) schuld van de banken aan de overheid ter grootte van de girale geldhoeveelheid. Vanaf dan zijn de rollen omgekeerd. De overheid is per saldo schuldeiser van de banken geworden. Giraal geld en het bankbedrijf worden gesplitst. Geld van de rekeninghouders staat niet langer op de bankbalans. Het wordt ook niet meer uitgeleend aan de bank. Het is in bewaring bij de bank. Als de bank failliet gaat blijft het eigendom van de rekeninghouder. Depositogarantie kan worden afgeschaft. Banken mogen failliet gaan en komen bloot te staan aan de tucht van de markt. De overheid heeft in deze transitie groot eigen vermogen gekregen: de seigniorage op giraal geld. Dit vermogen heeft de overheid echter niet nodig. Benes en Kumhof laten de overheid het als volgt reduceren. Allereerst wordt de staatsschuld weggestreept tegen de vordering op de banken. Vanaf dan betaalt de overheid geen rente meer. Belastingen kunnen omlaag. Er resteert dan nog (te) groot eigen vermogen bij de overheid. Dit keert ze uit aan de burgers: ‘burgerdividend’. Dit gebeurt onder de voorwaarde dat burgers hun schulden ermee aflossen. Dit verkleint de greep van de banken op de maatschappij. Het verlicht de schuldenlast. Benes en Kumhof claimen een sterke groei van de productiviteit (ca. 10 procent), als één van de resultaten van deze transitie. Nadere toelichting en schematisering van de transitie gaf Michael Kumhof in een presentatie aan de Bank of England.
Dominantie banken doorbreken
Banken hebben vele voordelen uit geldschepping. Deze culmineren in autonomie en ongebreidelde macht van het bankwezen. Banken domineren het geldstelsel en belasten het met rente. Ze zijn schuldeiser van iedereen: overheid, burgers en bedrijven. Ze vestigen zekerheidsrechten op alles wat ze met hun zelfgemaakte geld financieren. Daarbij dringen ze een ethos op dat alles wat gefinancierd is moet renderen. De wil van de eigenaar is niet bepalend voor wat er met de goederen gebeurt. De druk van de bank bepaalt dat. In de door het bankwezen gedomineerde wereld is ‘goed rentmeesterschap’ geofferd aan ‘exploitatie’.Benes en Kumhof demonstreren hoe simpel de uit de hand gelopen bankmacht is te doorbrekenBenes en Kumhof demonstreren hoe simpel de uit de hand gelopen bankmacht is te doorbreken. De essentie ervan is dat de overheid de banken de geldpers ontneemt en de seigniorage op het girale geld alsnog naar zich toetrekt. Daarbij wordt dat girale geld veilig gesteld, dat wil zeggen, onafhankelijk gemaakt van het bankbedrijf. Het wordt elektronisch geld dat eigendom is van de rekeninghouder, niet van de bank. Schuldenlasten worden sterk gereduceerd. De greep van banken op de economie wordt zo ingrijpend verminderd. Banken komen bloot te staan aan de tucht van de markt. Een gelijk speelveld ontstaat. Ewoud Jansen stelt dat de initiatiefnemers van het burgerinitiatief imaginaire winsten (fata morgana’s) voorspiegelen. Kijkend naar de tekst van het initiatief valt dat nogal mee. Ze schrijven: 'Dat recht op geldschepping (…) behoort principieel toe aan de overheid, die daarmee maatschappelijke doelstellingen kan nastreven zoals prijsstabiliteit, werkgelegenheid, basisinkomen, (duurzame) infrastructuur en/of belastingverlaging.' In het voorgaande heb ik een grotere en concretere winst voorgespiegeld dan waarvan de initiatieftekst melding maakt. Een bevrijding van de schuldenlast waarmee banken de samenleving hebben bezwaard. En die winst is door de heren Benes en Kumhof onderbouwd en doorgerekend. Overigens ben ik het wel met Ewoud Jansen eens dat het hier niet gaat om ‘gratis gewin’. Het gaat hier over verantwoordelijkheid. Een verantwoordelijkheid die de overheid kan en moet gaan nemen. Edgar Wortmann is zelfstandig adviseur gespecialiseerd in vermogensrecht en verbonden aan Stichting OnsGeld. Hij schrijft op persoonlijke titel.
23 Bijdragen
Hilterman
Kijk eens naar de serie schandalen die in korte tijd aan het licht zijn gekomen. De boetes worden betaald en de louche manier van zakendoen gaat ongestoord verder.
Lennart Quispel
Niels
Lennart Quispelhttp://www.positivemoney.org/2012/12/new-documentary-economic-science-and-the-debt-crisis/
Lennart Quispel
Nielshttp://www.voxeu.org/article/no-one-saw-coming-or-did-they
http://mpra.ub.uni-muenchen.de/15892
Niels
Lennart Quispel"It is impossible to warn against a debt deflation recession in a model world where debt does not exist."
Sterker nog, Dirk en Kumhof nemen allebei een prominente rol in bij deze docu.
Ik ben trouwens wel een fan van Dirk, ondanks dat hij zijn heil zoekt in het huidige systeem. Hij snapt het probleem tenminste.
Ken je zijn mini-lecture Debt: the good, bad and ugly? Aanrader!
Lennart Quispel
NielsDie mini-lectures zijn inderdaad erg goed, trouwens.
Niels
Lennart QuispelEmmef
Lennart QuispelDan blijft er rationele keuze over.
Er is een steeds grotere groep economen die andere modellen gebruiken, die voor een soortgelijke oplossing zijn. Deze economen zijn helaas geen mainstream en die werken dus niet bij de overheid of in de financiële sector omdat ze de belangen van de financiële sector niet behartigen.
Zolang de burgers de macht van de banken niet breken en deze vervolgens de overheid laten manipuleren, zal er niets veranderen.
Lennart Quispel
EmmefEmmef
Lennart QuispelMaar even serieus. Veel economische modellen zijn opgesteld vanuit een bepaalde ideologie. Een vrije markt, terwijl we die niet hebben. Rationele actoren, terwijl die niet bestaan. Krediet onafhankelijk beschouwd van monetaire systeem, terwijl ze verbonden zijn.
Als economen beleid willen sturen of kracht willen bijzetten, zullen ze allereerst wat wetenschappelijk huiswerk moeten inhalen. Alle huidige modellen moeten op de pijnbank. Dan bedoel ik vooral op hypotheses en aannames achter het model en de falsifieerbaarheid, randvoorwaarden en toepassingsdomein ervan. Ook het empirisch bewijs door middel van correlaties mag niet meer toegestaan worden. Een correlatie is namelijk geen causaal verband. Ik vermoed dat een groot percentage van de modellen zal afvallen. Daarna kijken we verder.
Uiteraard is de keuze ook een ideologische: is geld van iedereen (1) of van één private sector (2)?
(1) Beheerd door een centrale, niet door de politiek geleidde instantie, waarvan de winst hoofdelijk over iedereen wordt omgeslagen
(2) Meer dan negentig procent van de totale geldhoeveelheid is schuld aan de bank. Er wordt dus per jaar meer dan [0.9 * gemiddelde rente] aan belasting aan de banken betaald, puur voor het bestaan van het geld.
Lennart Quispel
EmmefEmmef
Lennart QuispelEr is geen model voor nodig om te beseffen dat al deze methoden aanvankelijk zorgen dat "de economie" het slechter gaat doen. Alle markten die nu sneller groeien dan de daadwerkelijke waardetoevoeging aan de economie zullen inzakken. De vraag is: is dat erg? Dan komen we terug op de ideologisch en/of ethisch gebied.
Robert Jan Honing
Niels
Robert Jan HoningArjan
1. Het recht op scheldschepping hoort niet bij banken te liggen, om alle redenen zoals genoemd in het artikel.
2. De geldvoorraad moet niet vast zijn (zoals goud, of bitcoin), maar kunnen meegroeien (en indien noodzakelijk meekrimpen) met de economie
3. Als de hoeveelheid geld groeit, dan moet de geldpers worden bediend door een overheidsinstantie zonder commerciele of politieke motivaties.
Echter de uitwerking zie ik niet helemaal zitten.
Ik ga er volledig in mee dat er elektronisch chartaal geld moet zijn en deze moet domineren in onze economie ipv bank krediet. Alleen met chartaal (fysiek of elektronisch) geld kan belasting betaald worden, burgers zijn alleen verplicht om chartaal (fysiek of elektronisch) geld aan te nemen als aflossing van schuld en overheidssalarissen worden allemaal in chartaal geld uitbetaald.
Ik ga er overigens vanuit dat punt 2 en 3 volledig gebaseerd zouden moeten zijn op het uitgangspunt van het stabiel houden van de waarde van geld. Ik zie niet in waarom inflatie (of deflatie) wenselijk zou zijn. De (chartale) geldvoorraad moet dus groeien als er deflatie dreigt en krimpen als er inflatie dreigt.
Ik zit er niets in dat de overheid de geldvoorraad laat groeien door het uit te geven. Dit geeft volgens mij politieke motivaties en legt macht en risico van corruptie bij degenen die beslissen over hoe het wordt uitgegeven.
De vraag is hoe het dan wel zou moeten zijn:
Volgens mij is dit heel simpel te realiseren wanneer de elektronische chartale geldhoeveelheid domineert (ik zou zelfs willen stellen: hebben we anno 2015 met al onze technologie uberhaupt nog fysiek chartaal geld nodig, ik heb het idee dat dit met name het zwarte circuit ondersteund).
Bij deflatie moet er geld gemaakt worden en is er dus een seigniorage. Volgens mij hoort die toe te komen aan de huidige bezitters van het chartale geld. Anders "verdampt" hun percentage van claim op de economie immers, dat lijkt me
Felix van Hoften
ArjanTerry
De reële economie heeft NU behoeften aan extra geld. Denk aan het MKB, de zorg, het verenigingsleven. Daarmee groeit ook het draagvlak voor alternatieven.
Het publiek kan NU al stap voor stap bouwen aan het zelf, onderling, organiseren van rentevrije financiering. BUiten de Banken Om (BUBO) en los van politieke besluiteloosheid en gebrek aan politieke durf.
Mijns inziens kan dat het snelst, effectiefst en eerlijkst lokaal/regionaal georganiseerd worden. Samen met 'eigen' ondernemende mensen die de nodige kwaliteiten, het verantwoordelijkheidsgevoel en een directe relatie met die regio hebben.
Op het moment dat er gemeenschappen met goede alternatieven zijn ziet het publiek dat het anders kan en dat kan inspireren tot andere daden en andere denkbeelden. En mocht er dan in de financiële sector alsnog niets of te weinig veranderen dan heeft de reële economie daar niet meer zoveel last van.
Kom daarom NU ook in actie voor dit soort initiatieven. Zie www.eier.nu https://www.geef.nl/donatiemod...
Dr.MakeShift
President Dr.MakeShift van Nederland klinkt zo slecht nog niet. Wie op mij stemt krijgt allemaal 100 euro belasting vrij.
Emmef
Dr.MakeShiftDaarna moet de centrale bank het langetermijnbeleid vaststellen en niet de politiek.
Felix van Hoften
Dr.MakeShiftPietje
Lord Acton (1834-1902) wist destijds al;
"The issue which has swept down the centuries and which will have to be fought sooner or later is the people versus the banks."
Thomas Edison, ook niet op zijn achterhoofd gevallen, wist al dat een overheid die staatsobligaties kan uitgeven, net zo goed zelf geld kan uitgeven;
"But here is the point: If our nation can issue a dollar bond, it can issue a dollar bill. The element that makes the bond good makes the bill good.”
Nog iemand die de bankiers haarfijn in de gaten had;
"When a government is dependent upon bankers for money, they and not the leaders of the government control the situation, since the hand that gives is above the hand that takes...
Money has no motherland; financiers are without patriotism and without decency; their sole object is gain."
Napoleon Bonaparte, 1815
Tot slot; wat dacht u van deze, van de usual suspects zelf;
"The few who understand the system, will either be so interested from it's profits or so dependent on it's favors, that there will be no opposition from that class."
Rothschild Brothers of London, 1863
Bij de uiteindelijke oplossing is het dan ook van het grootste belang dat geldschepping uit de handen van private partijen word genomen en dat het publiek wordt voorelicht over wat geld is, waar het vandaan komt en hoe we tot een eerlijk geldsysteem komen, zodat ze niet iedere keer op de verkeerde politici stemmen, die in de zakken van de bankiers.
"Give me control over a nation's currency, and I care not who makes it's laws"
A.M. Rothschild
Pietje
Sir Josiah Stamp, president of the Bank of England and the second richest man in Britain in the 1920s, said the following in 1927 at the University of Texas:
“The modern banking system manufactures money out of nothing. The process is perhaps the most astounding piece of sleight of hand that was ever invented. Banking was conceived in inequity and born in sin. Bankers own the Earth. Take it away from them but leave them the power to create money, and with a flick of a pen, they will create enough money to buy it back again. Take this great power away from them and all great fortunes like mine will disappear, for then this would be a better and happier world to live in. But if you want to continue to be the slaves of bankers and pay the cost of your own slavery, then let bankers continue to create money and control credit.”
360 degrees
Verder pleit ik ervoor dat al het girale geld gedekt wordt door iets fysieks. Dit maakt de audability beter / transparanter. Ik zat te denken aan briefgeld met de nominale waarde van 1 miljoen euro. Goud lijkt me niet geschikt hiervoor.
Verder is het ook vreemd dat de kortlopende rente bepaalt wordt door een paar hoge heren in Frankfurt. Hoe zit dat dan precies?