Hoe de voedingsindustrie in Nederland vast blijft houden aan mierzoete kindermarketing

Kindermarketing voor ongezonde voeding staat de laatste jaren onder druk. Terwijl het overgewicht onder de jeugd toeneemt, eisen steeds meer instanties een verbod op advertenties met dikmakende snoep- en snackproducten die gericht zijn op kinderen onder de twaalf jaar. De voedingsindustrie pleit voor zelfregulering en meent dat hun eigen reclamecode prima volstaat. Meerdere studies bewijzen echter het tegendeel. Een op de vijf Nederlandse jongeren heeft op dit moment overgewicht, voornamelijk vanwege de grote hoeveelheden suiker die zij consumeren. Suiker is verslavend, zei hoogleraar endocrinologie Aart Jan van der Lelij vorige week in een uitzending van Tros Radar. 'Heel veel mensen zullen het vreemd vinden als ik zeg dat een paar trekjes roken in de hersenen van een 3-jarig kind hetzelfde is als een frietje of een lekker roomijsje.' Paul van der Velpen, directeur GGD Amsterdam, was twee weken geleden nog stelliger: 'Suiker is de gevaarlijkste drug van deze tijd.' Tegenover Tros Radar constateerde Jaap Seidell, hoogleraar Voedingswetenschappen, al eerder dat marketing een belangrijke rol speelt in de overconsumptie van ongezonde voeding bij kinderen. ‘Uit grote studies van de WHO blijkt dat als die marketing in zijn geheel toeneemt, ook de voorkeur voor zoete tussendoortjes toeneemt. Ouders kopen ze meer en kinderen die beschikken over een eigen budget zelf ook. Dat leidt dan weer tot overgewicht. Het is een cascade van effecten waarbij marketing absoluut rol speelt.’  

De gevaren van kindermarketing

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) begon in 2006 zijn eerste grote aanklacht tegen kindermarketing. In een rapport stelde de organisatie onder andere dat: - ‘Er op grote schaal promotie van voedingsmiddelen plaatsvindt, speciaal gericht op kinderen’ - ‘Kinderen het waarderen, en zich laten er door laten beïnvloeden.’ - 'Deze reclame een schadelijk effect heeft op de voedingskennis van kinderen, evenals op het aankoopgedrag en de consumptie van voeding.’ Begin 2010 beloofde de Nederlandse voedingsindustrie beterschap door in de reclamecode op te nemen dat er ‘geen reclame’ gericht op kinderen onder de zeven jaar mag worden gemaakt. Al eerder had de brancheorganisatie Federatie Nederlandse Levensmiddelenindustrie (FNLI) haar lidbedrijven opgeroepen om uiterst terughoudend te zijn in het richten van reclame op kinderen van  zeven tot twaalf jaar.  

Snoepreclame gaat onverminderd door

Daar kwam vervolgens weinig van terecht. De Consumentenbond deed in opdracht van de Rijksoverheid van 2010 tot en met 2011 tien maanden onderzoek naar voedingsreclames die gericht waren op kinderen. Conclusie: ‘Kinderen tot 12 jaar worden veel blootgesteld aan reclames voor voeding, voornamelijk op televisie, productverpakkingen en websites van voedselbedrijven. 94 procent van de voedingsmiddelen die worden gepromoot aan kinderen, past niet goed in een gezond voedingspatroon.’

'Kinderen tot twaalf jaar worden veel blootgesteld aan voedingreclames'

Worden kinderen in 2013 nog steeds bestookt met snoep- en snackreclames? Ja, zei consumentenorganisatie Foodwatch volmondig in zijn rapport Kindermarketing: Onverantwoord en Ongereguleerd, dat begin dit jaar uitkwam. Volgens Foodwatch bestaat 85 procent van het voedselaanbod voor kinderen uit junkfood en worden deze producten volop gepromoot aan kinderen via verpakkingen en reclames op internet en televisie.  

Nederland slechtste jongetje van de klas

Foodwatch baseerde zich onder andere op het onderzoek A junk-free Childhood 2012, uitgevoerd door het International Association for the Study of Obesity. De onderzoekers keken naar het aantal junkfoodreclames voor kinderen op alle kanalen, dus niet alleen televisie maar ook internet, games enzovoort. Nederland komt er van de zeven onderzochte EU-landen het slechtst vanaf met een stijging van 38 procent aan kinderreclames in 2011 ten opzichte van 2005. Nederland is zelfs, samen met Slovenië, het enige land waar een stijging is waargenomen.

Spongebob

FNLI kwam met een reactie. ‘Reclame gericht in en rond kinderprogramma’s is met 90 procent afgenomen’, stelt de brancheorganisatie naar aanleiding van het EU Pledge Monitoring Report 2011, een rapport dat gefinancierd is door de voedselgiganten. In het onderzoek is echter alleen televisie gemonitord, en andere kanalen als internet en games niet. Daarnaast staat er in het rapport dat de reclame van voeding gericht op kinderen in andere tv-tijdsblokken wel een toename kent van 37 procent. Dat lijkt louter op een verplaatsing van kindermarketing naar andere kanalen en tijdsblokken.

Gamewebsite van Dr. Oetker

 

Burgerinitiatief

De Nederlandse Hartstichting en de Consumentenbond pleiten al zeven jaar lang voor een verbod op snoepreclames voor de kleintjes. In 2007 stuurden zij een brandbrief naar de toenmalige ministers Rouvoet (Jeugd en gezin) en Klink (Volksgezondheid), ondertekend door een aantal wetenschappers, maar een verbod kwam er niet. De Consumentenbond geeft aan dat het beleid van de huidige regering om overgewicht onder jongeren terug te dringen, nog steeds te zwak is omdat een wettelijk verbod op kindermarketing ontbreekt. Met een burgerinitiatief, dat online door bijna 19.000 mensen is ondertekend, probeert Foodwatch opnieuw een verbod op kindermarketing van ongezond voedsel in de Tweede Kamer bespreekbaar te maken. De actie loopt al langer dan een half jaar. Er zijn echter in totaal 40.000 digitale handtekeningen nodig om de petitie aan de Tweede Kamer aan te kunnen bieden.