De onaantastbare politieke positie van Frankrijk

Wie wil er nu niet een plek onder de warme Mediterrane zon en je rekeningen betaald krijgen door hardwerkende 'familieleden' uit het barre Noorden? Het beste van twee werelden, toch? U denkt nu wellicht 'waar gaat dit over? Dit kan toch niet serieus bedoeld zijn?' Helaas, het is wel serieus, dit is in wezen wat de Franse president Hollande wil. Als spreekbuis voor Latijns Europa. bepleit hij namelijk een meer geïntegreerde eurozone, waar schulden samen gedeeld worden, waar slechte bankleningen gezamenlijk gedragen worden, waar zelfs een gezamenlijke Europese werkloosheidsverzekering moet komen. Met een recordwerkloosheid van ruim drie en een half miljoen Fransen kunt u zich wellicht iets bij de wensen van Hollande voorstellen.

Eurozone-parlement

Die meer geïntegreerde eurozone zou ook een eigen minister van Financiën moeten hebben en een separaat eurozoneparlement, naast het bestaande europarlement, aldus de Fransman. Maar Hollande staat niet alleen in zijn opvattingen. Ook de Italiaanse premier Matteo Renzi ziet dit plan wel zitten. Het sluit - niet toevallig- naadloos aan bij het plan van 'de vijf presidenten': Commissievoorzitter Juncker, ECB-baas Draghi, eurogroep-voorzitter Dijsselbloem, europarlement-voorzitter Schulz en de voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, Donald Tusk. Ook de Spaanse minister van Financiën Luis De Guindos en zijn Spaanse premier Mariano Rajoy staan niet onwelwillend tegenover de vergaande voorstellen tot verdergaande economische en politieke integratie van de eurozone en de EU als geheel.

De grote vraag is: wat wil Duitsland?

De grote vraag hierbij is: wat wil Duitsland? Immers, Duitsland is de kurk waar de eurozone op drijft; bovendien betaalt het land in absolute zin verreweg het meest aan de financiële overdrachtsunie, die de eurozone geworden is. Per hoofd van de bevolking doet Nederland het zelfs nog 'beter' dan de Duitsers, maar dat terzijde. Vanuit de regering hebben zowel Merkel als Schäuble laten weten niet onwelwillend te staan tegenover deze plannen, ondanks een negatief advies van een speciale economische adviesraad van vijf 'wijze mannen', die de Duitse regering gisteren hebben geadviseerd hier maar even nog niet aan te beginnen. Voorzitter van het adviescollege, Christoph M. Schmidt, stelde onomwonden dat de kiezers van de rijke landen er geen trek in hebben om permanent te betalen voor landen met te hoge schulden: 'To ensure the cohesion of monetary union, we have to recognize that voters in creditor countries are not prepared to finance debtor countries permanently'. Hij voegde daar nog aan toe voorstander te zijn van een vertrek van eurolanden die zich niet aan de afgesproken (bezuinigings)regels houden. Hiermee sloot hij aan bij de wens van minister Schäuble, die tijdens de onderhandelingen over de derde Griekse bail out had aangegeven dat wat hem betreft de Grieken maar beter de eurozone konden verlaten. 'A permanently uncooperative member state should not be able to threaten the existence of the euro', zo schreef het college.

Het redden van de euro staat centraal in het gevoerde beleid

Het redden van de euro staat dus centraal in het gevoerde beleid. Tegen elke economische logica in worden weer tientallen miljarden belastinggeld aan de Grieken geleend, terwijl elke econoom van links tot rechts heeft voorgerekend dat het land die schulden nooit zal kunnen terugbetalen. Zeker niet bij verdere aanscherping van de door de trojka geëiste bezuinigingen. De trojka heeft trouwens een nieuwe naam: 'quadriga' (vierspan), omdat er een vierde partij bij is gekomen, te weten het ESM (Europees Stabilisatie Mechanisme). Het permanente noodfonds, ook gevuld met publiek belastinggeld.

Groen Licht

Zo op het eerste gezicht lijken de lichten dus op groen te staan voor Hollande en zijn Latijnse vrienden, zeker als je beluistert wat de gewezen Griekse minister van Financiën Yannis Varoufakis zegt in een telefonisch interview over de gang van zaken tijdens de onderhandelingen over een nieuwe bail out. Hierin noemde hij de Franse politieke positie in feite 'onaantastbaar'. Hij herhaalde zijn kritiek op de werkwijze van de trojka nogmaals in een ingezonden stuk in The Financial Times, waarin hij stelde dat de Europese Commissie het belastingstelsel van Griekenland in feite al had overgenomen. Een beschuldiging, die overigens direct werd ontkend door een woordvoerder van de EC.

Ook de andere leden van de trojka verdedigden het gevoerde hervormingsbeleid

Ook de andere leden van de trojka, het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de Europese Centrale Bank (ECB) verdedigden het gevoerde hervormingsbeleid - mits in combinatie met schuldafboeking - en drongen aan op een verder versnelde economische en politieke integratie van de eurozonelanden. De vraag wat de bevolkingen van met name de betalende landen daarvan vinden wordt nergens gesteld: There Is No Alternative. Althans volgens de euroadepten. Het lijkt er dus op dat de Franse president Hollande zijn zin krijgt.

'Aparte muntunie'

Maar schijn bedriegt. Schäuble verbindt aan het overmaken van geld c.q. directe Europese belastingheffing wel de nodige hervormingsvoorwaarden. Ook Frankrijk zal er aan moeten geloven. Maar als Hollande in eigen huis de maatregelen zou  treffen die hij wel eist van de Grieken, dan is zijn regering de volgende dag gevallen. Dat gaat hij dus niet doen en dat betekent ongetwijfeld oplopende spanningen met zijn Duitse buren. In een opiniestuk in The New York Times wees ook Shahin Valleé op deze bedreiging van de aloude Frans-Duitse as. De econoom Valleé was adviseur van de voorzitter van de Europese Raad en van de Franse minister van Economische Zaken.

De euro heeft de economische samenwerking tussen Frankrijk en Duitsland ondermijnd

Hij schrijft dat de euro de economische samenwerking tussen Frankrijk en Duitsland heeft ondermijnd, dat de economische verschillen tussen beide landen groter zijn geworden in plaats van kleiner en dat door het gedoe met Griekenland de kans op een vertrek van Frankrijk of Duitsland uit de eurozone eerder toe- dan afgenomen is. Duitsland zou met enkele andere landen kunnen besluiten een aparte muntunie te vormen. 'Germany could undoubtedly build a very successful monetary union with the Baltic countries, the Netherlands and a few other nations, but it must understand that it will never build an economically successful and politically stable monetary union with France and the rest of Europe on these terms', schrijft Valleé. Hij wijst er terecht op dat de Duitsers een heel ander idee hebben over hoe een Europese muntunie moet werken dan de Fransen. Voor de Duitsers is de euro een vast wisselkoersmechanisme, dat een gemeenschappelijk economisch (hervormings)beleid veronderstelt en waarin landen die daaraan niet kunnen of willen voldoen uit de muntunie gezet moeten kunnen worden. De Fransen daarentegen voelen meer voor 'de Franse slag': het soepeltjes (mogen) afwijken van de gemaakte afspraken. Flexibilité is in de ogen van de Fransen een deugd, in die van de Duitsers een doodzonde.

Feiten

Feit is wel dat alle afspraken rondom een sterke euro, no bail out clausules, het Stabilisatie en Groei Pact en alle daarna opgestelde economische convergentieprogramma's zoals het Six Pack, het Two Pack, het Fiscal Compact en een onafhankelijke ECB naar 'het ronde archief' verwezen kunnen worden. De vraag dringt zich derhalve op of de euro als gemeenschappelijke munt nog wel enige rechtvaardigheidsgrond en geloofwaardigheid bezit. De economische feiten liegen niet.

Als oplossing bepleitten ongekozen euro-adepten een versnelde vlucht naar voren

En als oplossing bepleitten ongekozen euro-adepten een versnelde vlucht naar voren richting vergaande politieke integratie, terwijl aan de burgers niets wordt gevraagd. Het is in mijn ogen nu absoluut niet het moment om een dergelijke stap voorwaarts te zetten zonder eerst vergaande economische convergentie te realiseren. Daarvoor zullen grote landen als Frankrijk, Italië en ook Spanje moeten hervormen, anders horen zij niet thuis in een gezamenlijke muntunie. Maar de door Schäuble bejubelde austeritypolitiek werkt niet. Niet alleen in Griekenland niet, maar ook niet in Spanje en Portugal. Zie ook onderstaande grafiek: Het is dan ook veelbetekenend dat een arm land als Roemenië staat te popelen om aan de overdrachtsunie mee te doen, maar redelijk presterende landen als Polen en Tsjechië niets moeten weten van de euro. De economische groei van de eurozone blijft zelfs in projecties tot en met 2020 ver achter bij het pre-euro groei niveau, zoals onderstaande grafiek laat zien.

Conclusie

De conclusie in Brussel, Berlijn en Frankfurt moet dan ook zijn: 'Houston, we have a problem'. Een enorm probleem, dat uitkristalliseert langs de Frans-Duitse as. Beide landen willen elk een totaal andere oplossing om uit de crisis te geraken. Die twee wegen zijn niet met elkaar te verenigen. Het is ófwel linksom (de Franse route) ófwel rechtsom (de Duitse route). En gelet op de woorden van Yannis Varoufakis over de 'onaantastbare' politieke positie van Frankrijk binnen de eurozone moet gevreesd worden dat gekozen wordt voor de permanente transferunie van Noord naar Zuid, tenzij Merkel alsnog bij zinnen komt en besluit dat het mooi is geweest.   Lees meer over Griekenland en de EU in het Griekenland in Europa dossier van Follow The Money