De samenleving verbeteren? Start je eigen gemeenschapsmunt

Video

Samen met MaatschapWij — een onafhankelijke beweging die zich inzet voor positieve maatschappelijke vernieuwing — maakt Follow the Money de komende tijd een serie videoportretten. Deze week: Edgar Kampers, mede-oprichter van Qoin, die ervoor wil zorgen dat geld weer werkt voor mensen.

‘Geld zoals wij het kennen’, stelt Kampers, ‘is puur geïnteresseerd in het maken van winst en komt terecht op de plek waar het rendement het hoogst is. Cultuurgezelschappen, ouderen en het klimaat trekken hierdoor automatisch aan het kortste eind.’

Het geldsysteem is een sociaal construct

Kampers wil mensen de regie over het geldsysteem teruggeven. Daarom richtte hij samen met Rob van Hilten de sociale onderneming Qoin op. ‘Banen creëren op lokaal niveau? De duurzaamheid in jouw wijk vergroten? Of mensen aanmoedigen om meer vrijwilligerswerk te doen? Met een eigen munt is het allemaal mogelijk.’ Dat is wat Qoin doet: het helpen opzetten van een gemeenschapsmunt op meer grip te krijgen op de gemeenschap.

‘Veel mensen beschouwen het geldsysteem als lichtsnelheid. Het is er en het is onveranderlijk’, legt Kampers uit. ‘Gemeenschapsmunten laten zien dat je controle kunt uitoefenen op het geldsysteem en haar effecten.’ Voorbeelden van gemeenschapsmunten zijn SoNantes en BrixtonPound. Munten die uitsluitend in de gemeenschap kunnen worden gebruikt, zonder de euro of pond uit te sluiten. Dat dit soort projecten ontzettend in opmars zijn, wordt duidelijk wanneer je de website van Community Currencies in Action bekijkt.

Weg met het globale systeem?

Gemeenschapsmunten zijn volgens Kampers geen alternatief voor het kapitalistische systeem. ‘Sommige producten en diensten kunnen we nou eenmaal niet op lokale of regionale schaal verzorgen.’ Maar een deel van de economie kun je prima regionaal organiseren. ‘Water, een groot deel van het eten, alle energie en bijna alle dienstverlening. En als je daar je eigen munt voor gebruikt, kun je het geldsysteem zo inrichten dat het jouw lokale en regionale doelen dient. Daarnaast zijn gemeenschapsmunten ontzettend effectief om lokale en regionale doelen te bereiken. Wij monitoren dat het gemiddelde aantal uren vrijwilligerswerk per jaar van 50 naar 108 stijgt, wanneer het beloond wordt met punten. Een vergelijkbaar effect zien we bij het op tijd betalen van de huur, het gescheiden inleveren van afval en actief zijn in de wijk.’

Deze successen zijn volgens Kampers eenvoudig te verklaren. ‘Wat wij doen is mensen belonen op het moment dat ze het goede gedrag vertonen, ook als ze niet weten waarom ze het doen. Dan kun je vervolgens langzaamaan de kennis overbrengen over het belang van afvalscheiding. Maar dat is niet het startpunt.’

Tips voor het opzetten van een gemeenschapsmunt

De gemeenschapsmunt lijkt dus dé oplossing voor onze lokale en regionale problemen. Toch is het opzetten van een succesvolle community currency nog niet zo eenvoudig. Een breed draagvlak is essentieel. ‘Alleen wanneer genoeg verschillende partijen bereid zijn om mee te doen is er kans van slagen. Anders blijf je afhankelijk van euro’s om het systeem in stand te houden.’

En met euro’s en het huidige systeem wil Qoin niet zoveel te maken hebben. Kampers ziet onze globale economie als een mammoettanker. ‘Ondanks het feit dat mensen zich afvragen of we wel de goede kant opgaan, vaart de tanker gestaag door.’ Om toch impact te kunnen maken, bouwen steeds meer mensen hun eigen zeilboot. ‘Gemeenschapsmunten geven mensen de mogelijkheid om, op kleine schaal, dingen anders te doen. Socialer, groener, duurzamer. Het is een middel waarmee we, te midden van alle tumult, op onze eigen zeilboot een betekenisvolle werkelijkheid kunnen creëren.’