Universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven hebben in de afgelopen zes jaar gezamenlijk 3,4 miljard euro subsidie van de Europese Unie ontvangen voor innovatie. Dat is anderhalf keer zoveel als Mark Rutte & Co in die periode naar het Europese innovatiebudget hebben overgemaakt. Hoewel Nederland over alle budgetten gezien financieel meer bijdraagt aan Europa dan het ontvangt, is dat bij het innovatiepotje dus zeker niet het geval.

Witte Jassen

Witte jassen uit het polderland blijken uitstekend te kunnen pitchen. Een kwart van alle voorstellen die Nederlandse onderzoekers indienden, werd door Brussel gefinancierd. Het EU-gemiddelde lag een stuk lager: 17 procent van alle aanvragen wist geld los te peuteren. Van de 3,4 miljard euro kwam 700 miljoen euro uit het potje van de Europese Onderzoeksraad ERC. Een beurs daaruit wordt alleen verstrekt als er sprake is van excellentie. De cijfers zijn afkomstig uit een brief van staatssecretaris Dekker aan de Tweede Kamer. De grootste Nederlandse subsidiemagneet van Europees research-geld is Wageningen University & Research centre (WUR). In de periode van 2007 tot 2013 wist de universiteit, inclusief haar onderzoeksinstellingen, een totaalbedrag van 205 miljoen euro binnen te harken uit Brussel, zo blijkt uit gegevens die door FTM zijn opgevraagd bij WUR. Dat is 10% van de totale omzet over deze periode. Na de Nederlandse staat, is de Europese Unie de grootste geldschieter van de universiteit. Staatssecretaris Onderwijs Sander Dekker en Minister van Economische Zaken Henk Kamp zijn blij met hoe het Nederlands wetenschapstalent, zoals die van Wageningen, de EU-gelden weten binnen halen. Oost-Europese wetenschappers klagen echter dat het budget niet evenredig wordt verdeeld. Dekker en Kamp slaan dat af en pleiten voor een ‘behoud van de competitie op basis van het criterium excellentie.’

Wageningen, en .. DLO

WUR is een bijzondere universiteit. Zo bestaat Wageningen University & Research centre - zoals de naam al doet vermoeden - uit twee delen. Het ene deel is de universiteit, waar onderzoek wordt gedaan en les wordt gegeven. Het andere deel is Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO), een zelfstandige entiteit waar meerdere onderzoeksinstellingen onder vallen. Hier wordt geen les gegeven maar enkel onderzoek gedaan. WUR heeft als enige universiteit in Nederland een raad van bestuur, waar binnenkort Louise Fresco voorzitter van zal worden. Nederland heeft een goede staat van dienst op het gebied van voeding en agrotechnologie. Zo is het polderland aan de Noordzee de op een na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld, na de Verenigde Staten. Wageningen UR is de kraamkamer van agrarisch Nederland, en misschien is de universiteit, waar de huidige schatkistbewaarder Jeroen Dijsselbloem afstudeerde als landbouweconoom,  zelfs wel ‘het Harvard van de wereld’, zoals Maxime Verhagen, oud-minister van Economische Zaken, Wageningen UR het ooit verwoordde. De centen van de EU zijn meer dan welkom bij Wageningen UR, waar het budget de laatste jaren verre van evenredig meegroeit met het aantal studenten. Terwijl de rijksbijdrage aan de universiteit van 2009 tot 2012 groeide van 161 miljoen euro naar 166 miljoen euro (3%), steeg in die periode het aantal afgestudeerden van 1500 naar 2250 (50%). De versobering van de rijksbijdrage geldt niet alleen voor Wageningen, maar voor de Nederlandse universiteiten in het algemeen. Het Rathenau instituut voorspelde een daling van 702 miljoen euro in de directe overheidsfinanciering voor onderzoek tussen 2010 en 2016. Om toch financiering binnen te halen, spoort de overheid het bedrijfsleven aan om hun research & development onder te brengen bij wetenschappelijke instituten, bijvoorbeeld door middel van het ‘topsectoren beleid’, waarbij de overheid wetenschappelijk onderzoek voor de helft financiert als een externe partij de andere 50 procent betaalt.