Het is de eerste week van 2015. Dus dat wordt terugkijken en vooruitblikken, getriggerd door een kerstartikel over de recordboetes die banken in 2014 hebben betaald. Het lijkt enigszins op het rouwverwerkingsproces, door Kübler-Ross beschreven in de vijf fasen: 1. Ontkenning (Rente swaps zijn technisch goede producten). 2. Protest (Minister Opstelten wordt gevraagd de wet aan te passen om claims te voorkomen). 3. Onderhandelen en vechten (Kifid-loketje met zuinige definities en dure advocaten inhuren). 4. Depressie (Bankiers kruipen in een slachtofferrol: “ze moeten altijd ons hebben”). 5. Aanvaarding (Schoon schip maken door transparante vergoedingen aan klanten).

Ontkennings en protestfase

Ik schat dat we nu nog in fase 1 en 2 ronddobberen. De bankenlobby draait op volle toeren, weet MKB Nederland en Kifid mee te krijgen, en in politieke kringen blijven ze een stevig potje mee blazen. Onder druk van journalisten, advocaten, belangenverenigingen en rechtszaken raakt de bankenlobby de grip enigszins kwijt op het proces zelf. Dus gaan we in 2015/2016 op naar fase 3, 4 en 5. Ik kijk dan ook al uit naar de tussentijdse beoordeling door de AFM in het eerste kwartaal van 2015. Maar wat voor de buitenwacht niet duidelijk lijkt, is de slinkse wijze waarop banken, banklobbyisten en hun belangenclubje intussen de omvang van de groep gedupeerde bankklanten serieus aan het ‘downsizen’ is. Want dat is nodig. Net als in de UK praten we hier over serieuze bedragen. Miljarden. Banken wijzigen continu de definities van de doelgroep waarvoor zij (eventueel, misschien en als het écht niet anders kan) naar mogelijke oplossingen gáán zoeken. En op basis van strikte, door henzelf ingefluisterde regels.

Banken keuren hun eigen vlees

Daarnaast mogen zij hun eigen vlees zelf keuren en houdt de AFM slechts summiere steekproeven. Et voilà !! “Hét probleem in Nederland blijkt mee te vallen”, zeggen de banken. Daarom ook huren zij een provinciaals advocatenkantoortje in als Nauta en vragen zij minister Opstelten om de wet aan te passen om claims te voorkomen. Gewoon, omdat er niets aan de hand is! Maar rentederivaten zijn verkocht aan overheden, semi-overheden, onderwijsinstellingen, woningcorporaties, grote ondernemingen, MKB ondernemingen en particulieren, de zogenaamde ‘Box3 Onroerend Goed beleggers’. Natuurlijk had de ene klant meer kennis van derivatenzaken dan de andere, maar de verkoop van de derivaten ging vaak op een identieke wijze (lees: misleidend-onzorgvuldig) en zelfs met foute brochures. Met hun meest recente truc passen banken de al eerder aangescherpte MKB-Dijselbloem-norm wéér verder aan met de definitie van kleine bedrijven, zoals opgesteld door de Europese Commissie. Onderbouwing ontbreekt, maar het is duidelijk dat de banken zo wéér minder centjes hoeven uit te gaan keren. Dat is het idee!

De blik naar voren

Banken zitten doodstil en met dichtgeknepen billen te kijken naar hun vooruitzicht. Het Verenigd Koninkrijk. Zoals daar, kunnen Nederlandse MKB-ers bankenvriendje MKB Nederland beter gewoon negeren en zich verenigen zoals Bully Banks. Daar ligt volgens mij de oplossing. Een platform van bankklanten met rentederivaten. Ongeacht de omvang. Banken zijn niet bang voor een Calimero die door het Kifid-loketje past, maar een grote plofkip vinden ze eng. Ik hoop op vuurwerk. We gaan het zien!