
Onze economie is in zijn wezen niet duurzaam. Was ze dat wel, dan zou de wereld er een stuk beter uitzien. Het goede nieuws is dat dat mogelijk is, als de economie een echte wetenschap wordt. Maar daar is nogal wat voor nodig. Een omslag in denken, om te beginnen. En een boek. Lees meer
Onze wereld wordt geteisterd door grote structurele problemen. Klimaatverandering, armoede, instortende economieën, om er een paar te noemen. We beschikken over tal van middelen om deze op te lossen. Dat de problemen desondanks blijven bestaan, is volgens wetenschapper Niko Roorda een kwestie van economie. Vrijwel alle grote tragedies in de wereld, meent hij, zijn er doordat we economisch gezien niet begrijpen wat we doen. We moeten toe naar een economisch systeem dat intrinsiek duurzaam is, en hebben een economische wetenschap nodig die dat ontwerpt en invoert. Hierover schrijft Niko Roorda zijn nieuwste boek, en dat wil hij samen met de lezers van FTM doen.
Het achtvoudige pad naar de wetenschap
Een andere economie begint met anders denken over geld
Kunnen we vooruitgang meten?
Waarheid en werkelijkheid
Is winst hetzelfde als motivatie?
Groei moet, zegt de economie
Groei en rechtmatig eigendom
Economische impetuswoorden
Gekopieerde methoden
Vanzelfismen en andere mythen
De Vier Sferen
De financiële economie is slechts één voorbeeld van een onduurzaamheid in onze economie. Maar voordat de rest aan bod komt, introduceert Niko Roorda eerst een model dat centraal staat in zijn filosofie: de Vier Sferen.
Er zijn naar aanleiding van de aflevering van vorige week weer fantastische, zeer waardevolle reacties binnengekomen, net als in de weken ervoor. Het lijkt erop dat, nu ik me meer beperk tot de hoofdlijn van mijn boek en veel minder zijwegen insla, dat in de reacties terug te vinden is, en daar ben ik blij mee. Ik dank jullie hartelijk, het komt het boek zeer ten goede. Een bloemlezing:
Lydia schreef: “Wie naar en op geld jaagt vernielt de planeet en is oorzaak van groeiende armoede, akelige manieren van sterven en pure discriminatie op inkomen, naast een hoop andere griezelige dingen. Ze streven een plek in de CITADEL na, terwijl zij die dat niet kunnen en soms ook niet willen, het moeten doen met een ONDERSTAD.”
Die metafoor van de Citadel en de Onderstad, ontleend aan een sciencefictionfilm genaamd Escape from New York, is heel doeltreffend, ik ga hem in het boek gebruiken.
Mz59 bracht naar voren: “Het is het bekende probleem met modelvorming: hoe bepaal je hoe goed je model met de werkelijkheid overeenkomt?” En dat is helemaal waar. In het vervolggesprek in het forum wisselden we van gedachten over voorspellende kracht en andere vormen van succes van een vakgebied: een thema waar ik verderop uitvoerig over ga schrijven.
Petros: “Heerlijk toch, iedereen met een klein beetje verstand beseft toch ondertussen dat economen nepnieuws brengen en dat zowel van zogenaamd rechts, midden en links. Een echt humaan standpunt, dus wereldrijk eerlijk verdelend systeem zonder de wereld te vernietigen, is voor economen blijkbaar een communistisch taboe. Ben daarom blij met deze frisse en controverse ideeën van mijnheer Roorda.”
Kijk, dat soort waarderende commentaren op basis van een bijtend maar realistisch standpunt: dat houdt bij mij de moed erin.
Adriaan van Van formuleerde kernachtig: “Wanneer zo’n 10-15% van de bevolking leeft in de economische marge is er volgens economen geen crisis. Conclusie: crisis bestaat voor economen alleen als er ook rijken getroffen worden, waarbij de echte gevolgen afgewenteld worden op hen die van oudsher, ook buiten crisistijd, tot de kwetsbare groepen behoren.”
Een heel belangrijke waarneming, die je gaat terugvinden in het boek. Bedankt, Adriaan.
Het is belangrijk om een misverstand uit de weg te ruimen. Arjan schreef: “Als de wetenschap in die lange periode bubbels niet heeft kunnen doorgronden, zal er dan werkelijk iemand zijn in Nederland die dat in 2019 wel kan?”
Dat is dus een misverstand. In mijn antwoord lichtte ik toe waarom:
“Je hebt niet goed gekeken naar wat ik schreef. Ik claim helemaal niet dat ik het ga begrijpen. Dat kan ik niet, en ik zal het niet. Mijn voorstel is - en je kunt het allemaal nalezen in de eerste afleveringen van dit jaar - dat de complete economische, althans omniconomische wetenschap opnieuw ontwikkeld gaat worden. Door duizenden wetenschappers van alle denkbare disciplines, in samenwerking met de samenleving. Dat is een proces dat ongetwijfeld jaren gaat duren. Er moet een systeem ontworpen worden waarin bubbels zeer onwaarschijnlijk worden: helemaal uitsluiten zul je nooit kunnen, al was het maar omdat vulkanen en meteorieten (letterlijk) roet in het eten kunnen gooien. Kortom, ‘iemand in Nederland die dat in 2019 wel kan’ is onzin, dat heeft niemand beweerd.”
Zo zie je maar eens: het is altijd belangrijk om zorgvuldig aan verwachtingenmanagement te doen, zoals dat zo mooi heet. Dat heb ik bij dezen weer even gedaan. Ik kom in het boek niet met oplossingen! Slechts met oplossingsrichtingen.
Nog eentje. In de vorige aflevering schreef ik: “De lijnrecht tegenovergestelde meningen van de twee machtige supranationale organisaties laten prachtig zien dat het inderdaad dát was en niets meer, wat ze verkondigden: meningen. Geen feiten, geen peer-reviewed wetenschap, geen solide onderbouwde en (dus) algemeen aanvaarde conclusies. Slechts meningen.”
Anton corrigeerde mij. Hij schreef: “De meningen die veel van deze deze economen verkondigen zijn wel degelijk peer-reviewed wetenschap, solide onderbouwde en (dus) algemeen aanvaarde conclusies. Dat wil zeggen, met dien verstande dat ze door neoklassieke economen peer-reviewed zijn, en door neoklassieke economen algemeen aanvaard. Maar dat betekent op zichzelf niet veel, want ook onversneden bullshit kan peer-reviewed zijn”.
Prima commentaar. Ik maakte een fout, en dankzij Anton kan ik die corrigeren. Oproep aan allen: blijf scherp, verbeter me waar dat nodig is!
Nu naar de nieuwe aflevering. De vorige keer besprak ik het onderscheid tussen ‘woorden’ en ‘verhalen’. Op dat punt ga ik nu verder, en introduceer een model dat centraal staat in mijn filosofie: de Vier Sferen. Dit is een cruciaal stuk, omdat ik vanuit dat model heel veel ga verklaren en ontwikkelen.
1.3. De Vier Sferen
Wat gaat dan wel diep genoeg? Ik ga het je vertellen. Maar eerst moet ik het terrein uitbreiden tot zijn volle omvang. Want de labiliteit van de financiële economie is slechts één voorbeeld van onduurzaamheid die tot catastrofes leidt. Het is een voorbeeld uit de hoek van profit, een van de drie hoofdaspecten van duurzame ontwikkeling. Met people en planet erbij worden ze samen wel de Triple P genoemd, in navolging van Ismail Serageldin die ze in 1996 bedacht en van John Elkington die ze in 1998 grote bekendheid gaf. Ook in de domeinen van de andere twee P’s bestaan uiterst gevaarlijke oorzaken van catastrofes.
Laat ik eerst even aangeven waar de drie P’s nu precies over gaan. Ze worden ook ecologische, sociale en economische duurzaamheid genoemd. Samen gaan ze over heel veel onderwerpen, en vooral over de ingewikkelde relaties tussen al die onderwerpen. In het bedrijfsleven wordt de driedeling ook aangeduid als de Triple Bottomline. Ik geef je de definities die ik in een eerder boek al eens opschreef.
Nu heb ik in het voorafgaande gedeelte één instabiliteit in de profit-zone – instortende beurzen – als voorbeeld genomen om je te laten zien dat we de fundamentele oorzaken van onduurzaamheid niet kunnen bestrijden met oppervlakkige beleidsmaatregelen. Structuurfouten kun je niet wegwerken met een laagje vernis.
Zulke gevaarlijke instabiliteiten vind je ook bij planet en bij people. Zo kan klimaatverandering ons wereldwijd in de afgrond storten, net als instortende ecosystemen, een doldraaiende economische groei, golven van uitstervende planten- en diersoorten (de ‘zesde extinctie’), vluchtelingenstromen van honderden miljoenen mensen en verscheurde samenlevingen. Dit zijn slechts zes voorbeelden, voor elke ‘P’ twee, waarmee ik in Figuur 1.7 illustreer dat het scala aan structurele instabiliteiten ons in vele richtingen in afgronden kunnen storten. Ik kan aan de figuur gemakkelijk nog veel meer van zulke realistische dreigingen toevoegen, helaas. Dat gebeurt in hoofdstuk 3.

En dus kunnen beleidsmaatregelen, hoe belangrijk en effectief ook, nooit voldoende zijn om ons stabiel in veiliger vaarwater te brengen. Het moet veel dieper gaan. Grondiger. Fundamenteler.
Dat is wat ik in dit boek doe: ik laat zien hoe we dat kunnen doen. Als eerste stap beschrijf ik wat de gevolgen zijn van de keuze van de woorden waarmee we onze verhalen vertellen. Je voelt hem misschien al aankomen: om betere verhalen te kunnen vertellen moeten we andere woorden gaan gebruiken. Want:
Om iets te zeggen heb je woorden nodig.
Wie woorden heeft, kan verhalen vertellen.
Wie verhalen vertelt kan beslissingen nemen en aldus beleid kiezen.
Wie beleid kiest, bepaalt de gebeurtenissen en dus ook de effecten daarvan.
Dat betekent: de woorden die we hebben, zijn bepalend voor wat er gebeurt en wat de gevolgen daarvan zijn. Woorden bepalen hoe de wereld er na een tijdje uitziet. Je kunt dat in een plaatje zetten zoals in Figuur 1.9.
Figuur 1.8 bestaat uit vier lagen, die ik graag ‘sferen’ noem. Ik heb er deftige namen aan gegeven, ontleend aan het Grieks: van onder naar boven noem ik ze logosfeer, mythosfeer, politosfeer en fenosfeer.
Met behulp van het beeld van de vier sferen kun je een koppel schone waarheden ontdekken:
De woorden die je bezit bepalen wat je kunt vertellen.
De woorden die je niet bezit bepalen wat je niet kunt vertellen.
Je kunt dat zelf eenvoudig een paar keer oefenen. Doe eerst maar eens net alsof je geen woorden hebt voor kleuren en geuren. Beschrijf een herfstbos.
Vervolgens: hoe zou een koning die geen woorden heeft voor getallen boven de 4, omgaan met belastingheffing?

Hoe behandelt een samenleving die het woord ‘mensenrechten’ niet kent, haar burgers (en slaven)?
Nog eentje. Vul deze zin aan: Keizers en presidenten die het woord ‘vrede’ niet kennen, zullen…
Maar er is nog een andere, belangrijker conclusie. Het beeld van Figuur 1.8 laat ook zien:
Als je foute woorden bezit, of woorden fout gebruikt, vertel je verkeerde verhalen, waardoor je slecht beleid voert zodat je schadelijke effecten veroorzaakt.
Dit is de diepste oorzaak van alle onduurzaamheid in de wereld. Ik ga dat toelichten aan de hand van een voorbeeld.
Fout woordgebruik: een voorbeeld
Het woord ‘waarde’ is een erg fout woord. Misschien is het woord principieel fout en zouden we het moeten afschaffen. Maar het zou ook kunnen dat het woord op zichzelf best okee is maar dat het door sommige mensen op een nogal foute manier gebruikt wordt. Dat zijn dan helaas wel vooral degenen die voor een belangrijk deel bepalen wat er in de wereld gebeurt. Want nogal wat economen en bankiers, samen met leden van rekenkamers en regeringen, denken dat ‘waarde’ hetzelfde is als ‘geld’.
Dat is natuurlijk niet waar, en dat weten jij en ik heel goed. ‘Geld’ is een sprookje, dat zei ik net al, terwijl ‘waarde’ – nou ja, zo’n beetje het belangrijkste is wat er bestaat. Ga maar na. Als je de meest waardevolle dingen in je leven eens op een rijtje zet, dan is er een goede kans dat je in je persoonlijke Top Tien dingen zult zetten zoals:
- De liefde van en voor je partner, je kinderen, je ouders
- Gezondheid
- Je geloof of je levensovertuiging
- Een glimlach
- Vrijheid, vrede, vriendschap, vertrouwen, respect, waardering, erkenning
- De schoonheid van een zonsondergang, de stilte en serene rust van een bos
- Levensvervulling, zelfrealisatie
Het opvallende is dat de dingen die het meest waardevol zijn geen van alle voor geld te koop zijn.
Nogal wat van de meest invloedrijke beleidsmakers in de wereld snappen dat niet. En dan krijg je Case 1.2.
1 renpaard |
= |
10.000 kippen |
2 broden |
= |
1 biertje in een café |
1 Mercedes |
= |
250 fietsen |
1 halfautomatisch geweer + 1000 kogels |
= |
2 begrafenissen |
1 Time Warner Company |
= |
2440 bossen van 3400 hectare |
1 directievoorzitter |
= |
6500 werknemers met minimumloon |
1875 muizen |
= |
1 ezel |
10 euro |
= |
12 dollar |
2,4 gram goud |
= |
1 kies gevuld (meervlaksvulling) |
2 kinderen |
= |
97 vakanties naar Thailand (2 personen, 3 weken) |
8000 avondjes samen lachen in de schouwburg |
= |
1 genezing van een kankerpatiënt |
1 Google, Inc. |
= |
200 miljard eieren |
9 miljoen shirts gemaakt door kindslaven |
= |
1 voetballer |
1 economische crisis rond 2008 |
= |
22.000.000.000.000 dollar |
1 mens (VS) |
= |
588 mensen (Centraal Afrika) |
De vergelijkingen in Case 1.2 kloppen echt. Financieel gezien. (Of deden dat in een recent verleden. Feitelijk of op grond van schattingen van deskundigen.) Als je wilt weten waarom en hoe, kun je een spreadsheet downloaden (‘What’s it worth’) vanaf de website die bij dit boek hoort, waarin de waarde van elk onderdeel wordt weergegeven in dollars en euro’s, compleet met toelichtingen en bronvermeldingen.
Ook al kloppen de vergelijkingen, veel conclusies zijn duidelijk absurd. Zo mogen de aanschafkosten die klanten in winkels in westerse landen betalen voor negen miljoen shirts dan aantoonbaar gelijk zijn aan die van de transfer van één voetballer (Neymar naar Paris Saint-Germain in 2017 voor 220 miljoen euro), maar niemand is in staat om het leed te voelen van de tienduizenden kinderen in India, Bangladesh of elders die met hun handjes die shirts in elkaar hebben gezet; of om de waarde te schatten van de kansen die zij daarbij mislopen op een fatsoenlijk leven doordat ze niet naar school kunnen. Is dat allemaal samen echt gelijk in waarde aan een paar extra doelpunten die PSG wellicht scoort? Het leed en de gemiste kansen op een menswaardig bestaan van de kinderen die door hun ouders zijn verkocht (om hun andere kinderen te kunnen voeden) zijn niet in geld uit te drukken.
Nee, niet alles wat van waarde is, is in geld uit te drukken. Wanneer je probeert om de glimlach van een geliefde ergens in Case 1.2 een plekje te geven, is het twijfelachtig of je dat gaat lukken. Hetzelfde geldt voor de geur van vers brood, voor een herinnering uit je jeugd en voor je pasgeboren kind. Zeker: de case bevat onder meer de prijs van ‘2 kinderen’, die gelijk is aan 97 vakanties. Maar dat betreft een schatting van het bedrag dat je gemiddeld kwijt zult zijn aan voeding, kleding en huisvesting en zo, als gevolg van je keuze om kinderen te krijgen: circa tweehonderddertigduizend dollar per kind in de periode tussen geboorte en meerderjarigheid. Dat geldt althans voor een Amerikaans middenklassengezin, volgens het US Department of Agriculture. Het geluk en plezier dat je door die keuze beleeft, maar ook de zorgen en het verdriet die waarschijnlijk op je pad zullen komen, zijn niet in geld uit te drukken. Dat geldt zeker ook voor het geluk en het verdriet dat je kinderen gaan meemaken als gevolg van jouw beslissing om ze te laten bestaan.
De logosfeer
De natuur wordt uitgebuit door roofbouw en overbegrazing en -bevissing. Planten en dieren sterven massaal uit. De planeet wordt bevuild met giftige stoffen, fijnstof en broeikasgassen. Dat gebeurt omdat mensen foute verhalen vertellen. Hak een bos om en verkoop het hout, zo luidt een van de verhalen, want dan heb je winst. ‘Winst’ is een fout woord (of een goed woord dat fout gebruikt wordt).
Begraaf je afval in de grond. Loos afvalwater en plastics in de zee en spuit CO2 in de lucht, en ze zijn allemaal fijn verdwenen! Aldus een ander verhaal, dat ons vertelt dat de grond, de zee en de lucht externaliteiten zijn, waar we vrijuit over kunnen beschikken: ze tellen niet mee, ze doen er niet toe. ‘Externaliteit’ is een fout woord.
Neem de metalen in de grond in eigendom en doe ermee wat je wilt, want als toekomstige generaties dat ooit ook willen doen, ach, die horen of zien we toch niet. ‘Eigendom’ is op zijn minst een raar woord. Een fout woord?
De verhalen die met dit soort woorden verteld worden zijn fout omdat ze leiden tot beleidskeuzen en gedrag die desastreuze effecten oproepen. Ik heb de genoemde woorden, samen met een paar andere, hieronder in Figuur 1.9 ingevuld in de logosfeer. Natuurlijk geef ik daar geen complete opsomming van zulke woorden, dat zou helemaal niet kunnen. Als je wilt kun je er zelf woorden aan toevoegen, zo veel als je wilt. Vanzelfsprekend zijn vast niet alle woorden in de logosfeer van Figuur 1.9 fout (fundamenteel of in hun gebruik). Als we willen uitzoeken welke woorden okee zijn en welke niet, levert dat een boeiende zoektocht op. Dat gaat straks gebeuren.

De mythosfeer
In de tweede laag van onderen, de mythosfeer, heb ik een aantal verhalen ingevuld. Natuurlijk: ook die verhalen worden aangeduid met woorden. Dat is wat we immers doen: we kiezen woorden waarmee we verhalen vertellen, waarna we zo’n verhaal als geheel ook een woord geven, zodat we nieuwe verhalen bovenop de oude kunnen stapelen. Zo is kapitalisme een verhaal, gestapeld op woorden zoals waarde, winst, onderneming en eigendom.
Maar hoe weet je nu, welke woorden thuishoren in de onderste sfeer en welke in hogere sferen? Mijn antwoord is: in de logosfeer staan de woorden die het meest fundamenteel zijn in ons denken. De basisbegrippen, de kernwoorden die ons denken vormgeven. De paradigma’s. De memen. In de tweede sfeer vind je vervolgens de woorden die een veel meer samengestelde aard hebben: de verhalen dus. Niet alleen mooie kleine verhaaltjes zoals goeie moppen en sprookjes van Grimm, maar ook – vooral – de GROTE verhalen, die de geschiedenis van de mensheid hebben vormgegeven. Veel verhalen die ik heb ingevuld ken je; andere, waaronder vanzelfisme, ga ik verderop toelichten. Ook ‘economie’ is een verhaal, dat vertelt dat het mogelijk en zinvol is om de wereld in te richten en te besturen volgens economische beginselen in de logosfeer.
Ik geef direct toe, nog voordat je het kunt roepen: de verdeling tussen de eerste en de tweede etage is in zekere mate subjectief. Daarom mag je de invulling in Figuur 1.9 zien als een voorstel. Het staat je vrij om de woorden anders over de vakken te verdelen, om woorden weg te halen en om andere woorden toe te voegen. Of zelfs om extra lagen aan te brengen, sferen die zich tussen de door mij benoemde bevinden. Ik claim geen juistheid en ook geen volledigheid. Maak je eigen schema, als je vindt dat het mijne niet deugt!
De politosfeer
In de derde sfeer, de politosfeer, staan de keuzen die de mensen maken en de routes die ze volgen op basis van de verhalen waarin ze geloven. Voor wie winst bijvoorbeeld een basiswoord is in de logosfeer, is winstoogmerk een doel en een beleidskeuze in de politosfeer dat de richting aangeeft van concreet gedrag.
De fenosfeer
In de vierde sfeer, de fenosfeer, staan de gevolgen van de keuzen en het gedrag van mensen. Een aantal van die gevolgen zijn bepaald niet verkeerd. Welvaart bijvoorbeeld. En quality years: een groeiend aantal mensen leeft steeds meer jaren in goede gezondheid en welzijn, dus in goede kwaliteit. Helaas bevat de fenosfeer ook veel foute effecten die uiterst schadelijk en gevaarlijk zijn en daarmee zelfs de gunstige gevolgen bedreigen.
Tenslotte
Zo is nu mijn centrale model van de Vier Sferen kort beschreven. In de volgende aflevering ga ik erop door. Want je kunt problemen die zich voordoen proberen aan te pakken door in te grijpen op het niveau van elk van de vier sferen. De gevolgen daarvan, en de kansen die je hebt om echt iets te bereiken, zijn heel verschillend. Je ziet het over een week.
127 Bijdragen
Marleen Ploegmakers
Is er een weg omhoog of alleen maar een afgrond waar we voor staan?
Niko Roorda 6
Marleen PloegmakersLudovica Van Oirschot 15
Effecten zijn het gevolg van gedrag, niet van verhalen. Of dat gedrag gestimuleerd of gelegitimeerd wordt door verhalen, is voor de effecten op zich niet van belang.
De verhalen zijn pas van belang als je de effecten wilt veranderen door het gedrag te veranderen.
Niko Roorda 6
Ludovica Van OirschotDe komende aflevering gaat over het veranderen van de effecten, dus van gedrag, dus van verhalen. En dus uiteindelijk van woorden; maar dat beschrijf ik volgende week, dus nu nog even niet.
Uiteraard is dit modelletje een versimpeling, een idealisering van de werkelijkheid. Met allerlei beperkingen. Ik claim vanzelfsprekend geen 'waarheid'. Maar ik ga laten zien dat het model nuttig is.
Verderop ga ik bovendien beschrijven dat er sprake is van een iteratief proces: effecten hebben op hun beurt weer invloed op gedrag, verhalen, woorden.
Annemiek van Moorst 10
Niko Roorda"We have to be very careful not to commoditize nature. We need to naturalize the economy. What this means to me is that natural ecological functions are more valuable than ‘stuff.’ When we understand that, then the economy is based on ecological function. And that is exactly what we need in order to mitigate and adapt to climate change, to ensure food security, and to give every individual on the planet equal human rights. Suddenly we are in another paradigm. It’s similar to the shift from flat earth to round earth paradigm."
"We need to realize that there is no ‘us and them.’ There is just us. There is one earth and one humanity. We have to act as a species on a planetary scale because we will all be affected by climate change. We have to come together to decide: What do we know? What do we understand? What do we believe as a species?"
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstCynisch: eerst willen mensen van NU zo snel mogelijk rijk worden. Of hun kinderen en kleinkinderen daar baat bij hebben is nog maar de vraag. Maar de huidige schrapers vinden dat niet, of minder belangrijk dan hun eigen comfort en luxe en rijkdom.
Er zou 1 schoolsoort moeten zijn. Een school waar ook de rijke kinderen naar toe moeten. Thuis scholen kan, als het om lichamelijke en/of geestelijke problemen onmogelijk is om naar een fysieke school te gaan. Hier ligt dan ook gelijk de grootste horde... wie rijk is mag en kan alles.
Ik ben bang dat we te laat zijn voor de planeet. Ze zal zelf actie nemen en doet dat al. De shift van de poollucht vanaf de Noordpool, terwijl de magnetische Noordpool druk aan het verschuiven is momenteel, heeft in Noord Amerika ongelooflijke koude veroorzaakt. Volgend jaar kan dat hier ook gebeuren. Of zelfs nu al.
De natuurrampen van de laatste jaren zijn ook te wijten aan de veranderingen. Grote droogtes, grote wateroverlast, enorme stormen, aardbevingen en de Ring of Fire is aan het wakker worden. Tegelijk rommelt het in Yellow Stone Park en is de tijd voor een nieuwe, enorme aardbeving in Californië, Nevada, Oregon en Washington, verstreken. Geleende tijd.
Ondertussen zakken we hier vrolijk verder naar beneden, waardoor binnen zeker tien jaar de meeste mensen naar het Oosten moeten gaan verhuizen. De delta zelf zal weer een moeras worden. Met terpen waarschijnlijk.
Kortom... wij mogen beginnen met duurzaam zijn e.d., maar als de rest van de bewoners dat niet doet, heeft het bedroevend weinig zin.
Co Pater 7
Lydia LembeckNee, kinderen moeten met elkaar spelen tot een bepaalde leeftijd was de nieuwe invalshoek. Boze ouders was het gevolg, ouders van talenten uiteraard.
Lydia Lembeck 12
Co PaterMaar de grap is dat het merendeel van de kinderen zal falen. Het zijn niet allemaal Cruyfjes.
Co Pater 7
Lydia LembeckAnnemiek van Moorst 10
Co PaterCo Pater 7
Annemiek van MoorstEn waarom ze het willen is dan vaak gewoon omdat ze voetballen leuk vinden om te doen. Of gewoon omdat vriendjes ook op voetballen zitten.
Annemiek van Moorst 10
Co PaterLydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstAnnemiek van Moorst 10
Lydia LembeckDus je zult het meemaken: of er wel of niet voor wordt gekozen.
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstAnnemiek van Moorst 10
Lydia LembeckMaar iedereen moet ook opschieten anders is het voor iedereen afgelopen. Heb weer wat hoop door paar dingen die ik vandaag las: An ecological civilization
"The crucial idea behind an ecological civilization is that our society needs to change at a level far deeper than most people realize. It’s not just a matter of investing in renewables, eating less meat, and driving an electric car. The intrinsic framework of our global social and economic organization needs to be transformed. And this will only happen when enough people recognize the destructive nature of our current mainstream culture and reject it for one that is life-affirming—embracing values that emphasize growth in the quality of life rather than in the consumption of goods and services."
...
"An ecological civilization would be based on the core principles that sustain living systems coexisting stably in natural ecologies. Insights into how ecologies self-organize offer a model for how we could organize human society in ways that could permit sustainable abundance."
...
"In place of an economy based on perpetual growth in GDP, it would institute one that emphasized quality of life, using alternative measures such as a Genuine Progress Indicator to gauge success. Economic systems would be based on respect for individual dignity and fairly rewarding each person’s contribution to the greater good, while ensuring that nutritional, housing, healthcare, and educational needs were fully met for everyone."
Zeer lezenswaardig: https://patternsofmeaning.com/2018/10/10/we-need-an-ecological-civilization-before-its-too-late/
Komen we toch weer op chaos theorie en zelforganisatie.
En dan de slagroom op dit stuk:
Niko,
Hier nog wat zeer nuttige aanvullingen op jouw woorden en verhalen en beleid.
Dit is een geweldige lezing van Jeremy Lent! Op naar een ecologische beschaving!
https://youtu.be/cxZp1Tg8xvA
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstDe mens zal misschien niet helemaal uitsterven. Veel dieren en planten wel. Alle moderne technologie ten spijt, gaan we het niet meer redden, als niet ALLE landen met alle burgers gaan meewerken. Dat gaat niet gebeuren. Vaak voorspeld, er werd nooit naar geluisterd. Soilent Green gaf een toekomstbeeld. Onze eiwitten werden gerecycled, net als onze kleding, schoeisel, organen, huid en hoornvliezen.
Alle waarschuwingen ten spijt, zolang de op macht en geld beluste rijken en hun vazallen (politici/leger) niet mee doen vanwege dat geld, zal er niets meer te redden vallen. Daarop baseer ik nog 10 jaar. Zo razendsnel gaat het hopelijk niet. Dus ik ben spekkoper als ik de 10 jaar extra nog haal. Zeker niet meer 20 jaar. En de Georgia Guidestones zullen gelijk krijgen. Een half miljard maximaal. Als we geluk hebben. Misschien wel veel minder....
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckEcht een aanrader om op zijn site te lezen!
Dan maar lezend en tuinierend ten onder. Ik denk overigens dat er een revolutie zal komen om de misstanden aan te pakken.
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstAls je nu kijkt naar Poutin en Trump, maar naar naar Bolsonaro en de Chinese leider... ze willen allemaal heersen over een groot stuk Aarde. Tegelijk maken ze de Aarde kapot.
Onrust is er al. Ik juich de tieners toe die demonstreren voor de Aarde. Tegelijk hoor ik van anderen dat ze absoluut niet geïnteresseerd zijn. Slechte school? Slechte leraren? Of ouders die zo'n kind omver praten dat het allemaal onzin is. Allemaal denk ik.
Merk zelf dat ik wat korter aangebonden word. Zeker, als ze mijn fiets weer eens ingebouwd hebben met elektrische fietsen. Loodzwaar, maar ik moet mijn fiets steeds vaker bevrijden uit de innige elektrische omhelzing van die loodzware krengen. En zeg er niets van, want dan is de beer los bij de 'dames'.... Je weet gelijk waar ze vandaan komen. ZENNNNN.... grr.
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstVia Twitter gevonden.
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckTwitter heb ik afgezworen.
Ludovica Van Oirschot 15
Niko RoordaAnnemiek van Moorst 10
Ludovica Van OirschotCo Pater 7
Ludovica Van OirschotMaar situatie's zijn in onze huidige tijd al gevormd door verhalen. De mens leeft in een geconditioneerde sfeer. Ook ontstaan er nieuwe verhalen ( bv, de bitcoin ) als reactie op de geconditioneerdheid.
Het is een interactief proces dus, via terugkoppeling enz. En inderdaad wat je zegt: bij gedrag hoort een verhaal ter legitimatie. Maar je ziet ook gedrag dat juist gelegitimeerd wordt door een verhaal wat niet wordt geloofd. protestgedrag dus.
Ludovica Van Oirschot 15
Co PaterLater heb ik wel eens gedacht dat misschien "strijd" een beter woord is. Dus: liefde en strijd. Strijd is iets positiever dan verzet. Verzet vereist immers dat er eerst iets is waar je tegen bent. Maar het mooie aan het woord verzet is natuurlijk dat het erkent dat er veel is wat je níet wilt - en juist daar haal je dan je energie vandaan.
Naar mijn idee komt veel "liefde en verzet" voort uit emotie die een reactie is op een situatie. De woorden en verhalen komen daarna.
In de psychiatrie spreekt men van de 5 G's: gebeurtenis - gevoel - gedachte - gedrag - gevolg. Woorden en verhalen komen in deze ketting niet voor.
Annemiek van Moorst 10
Ludovica Van OirschotCo Pater 7
Ludovica Van OirschotDe motivatie om ergens voor of tegen te zijn kan ethisch zijn of ook gewoon eigen belang lijkt mij.
Annemiek van Moorst 10
Co PaterDat is wel heel erg lang geleden.
De orale traditie is pas veranderd na uitvinding van de boekdrukkunst.
Co Pater 7
Annemiek van MoorstIk denk dat een cruciaal aspect hierin is dat mensen via communicatie met elkaar verbonden zijn en met elkaar te maken hebben. en de manier waarop is dan niet zozeer bepalend. Elkaar " verstaan " , daar draait het om.
Kai Tchong 1
Niko RoordaWoorden zijn in mijn ogen de toverspreuken waarmee alles in onze werkelijkheid tot werkelijkheid is gemaakt. Hadden we geen woorden gehad dan waren we inroedels aan het jagen op de Steppe. Maar wij zijn machtige tovenaars.
Niko Roorda 6
Kai TchongAnnemiek van Moorst 10
Niko Roorda"Ons brein bepaalt wat we doen, en dat onze gedachten daar achteraan hobbelen.”
https://www.victorlamme.com
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/ik-heb-geen-vrije-wil-welles-die-heb-je-wel/
http://liaturches.blogspot.com/2010/06/victor-lamme-heeft-een-vrije-wil.html
Of je het er wel of niet mee eens bent (ik weet het niet), de invalshoek is interessant. Veel van wat we vinden en doen wordt achteraf 'goedgepraat' door onze linkerhemisfeer die er lustig op los kwebbelt.
Co Pater 7
Annemiek van MoorstMijn ervaring in die lezing ( en ook van anderen ) was dat hij heel expliciet iets stelde, zonder dat daadwerkelijk te onderbouwen met feiten die onbetwijfelbaar zijn.
Het probleem is zoals altijd in dit soort kwesties wat je onder vrije wil moet verstaan. Mijn conclusie ( toen ) was in ieder geval dat het nogal onzinnige wetenschap was. De vrije wil bestaat hoe dan ook. Je kunt dat voor jezelf heel gemakkelijk bevestigd zien. Niet alles is daarmee vrij. Maar ook niet alles is daarmee willoos.
Dus volgens mij beschikt de mens wel over een vrije wil. Maar hij reageert ook vanuit geconditioneerdheid en gewoonte.
Annemiek van Moorst 10
Co PaterLydia Lembeck 12
Kai TchongLudovica Van Oirschot 15
Kai TchongAnnemiek van Moorst 10
Niko RoordaIk heb nog wat nuttige aanvullingen op jouw woorden en verhalen en beleid.
Dit is een geweldige lezing van Jeremy Lent! Op naar een ecologische beschaving!
https://youtu.be/cxZp1Tg8xvA
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstDe twee Saami Sjamanen maakten haar om de wereld af te reizen. Voor zover ik weet doet ze dat nog steeds. Ze was speciaal daarvoor gemaakt.
Dit is een oud verslag, maar met een foto van de drum. Er is een foto van mij met de drum op schoot. Ze was in de periode 2010-2013 in Nederland. O.a. in Hellevoersluis, Noord-Brabant, Drenthe en in Rotterdam bij Djoj, waar ik bij de overdracht was voor ze doorreisde naar een ander land. Dat kan Engeland geweest zijn, bij de Britse Druïden. Lees maar waarom ze reist. En weet dat m.n. de indigenous peoples op onze planeet allemaal drummen voor de planeet. Het feit dat het slecht gesteld is met de planeet is is bekend bij miljoenen mensen. Misschien al wel bij miljarden. Hier is haar verhaal: https://www.manataka.org/page1563.html
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstLydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstVerder veel herkenbare zaken. De wet van de Canadese Iriquoi ga ik opzoeken.
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Annemiek van Moorstvia: https://history.howstuffworks.com/history-vs-myth/iroquois-great-law-peace-source-us-constitution.htm
Martien van Dongen 4
Niko RoordaEffecten hebben consequenties en daarover heb je de verantwoordelijkheid wel om over na te denken.
Martin van den Heuvel 1 11
In vroeger tijden leefden de mensen dichter op en bij elkaar. Wie zich onterecht verrijkte over de rug van anderen of ander ongewenst gedrag vertoonde, werd buiten de groep geplaatst. Dit was gevaarlijk, want in je eentje ben je een makkelijke prooi voor allerhande roofdieren en ander gespuis.
In onze moderne tijden heeft de eenling, die zich verrijkte door het uitbuiten van anderen, niets meer te vrezen. Hij sluit zich aan bij de groep mensen die dat ook doen en heeft zo zijn eigen vriendenkring, En wat betreft roofdieren, hoeft hij nergens bang voor te zijn omdat hij met zijn vele geld de benodigde veiligheid kan KOPEN.
Is dit niet waar het wereldwijd om draait?
Niko Roorda 6
Martin van den Heuvel 1Elmar Otter 5
Als een vulkaan uitbarst of er een plensbui ontstaat is dit geen gevolg van woorden en/of verhalen van mensen.
Niko Roorda 6
Elmar OtterElmar Otter 5
Niko RoordaTimo Slinger 2
Elmar OtterEen aardbeving is geen natuurramp. Het is een ontlading van energie tussen twee tectonische platen. Aardbevingen gebeuren heel veel en zijn zelden problematisch.
Maar als een aardbeving veel schade aanricht vinden velen het een natuurramp. Maar waar begint de ramp? Het destructieve van een aardbeving is niet dat het gebeurt, maar hoe wij er als mensheid op voorbereid zijn, op reageren en er van leren. Dat is rampzalig. En de voorbereiding, reactie en lessen die we eruit opdoen worden, jawel, gevormd door de woorden die we gebruiken, de verhalen die we daarmee vertellen, het beleid wat daaruit ontstaat en de effecten die daaruit voortkomen.
(Schreef ik eerder op https://medium.com/@timoslinger/aardbevingen-en-rampen-5005f3b656c1)
Lydia Lembeck 12
Timo SlingerAnnemiek van Moorst 10
Elmar OtterNiko Roorda 6
Annemiek van Moorst(Even later:) Ah, ik lette niet op: het antwoord op mijn vraag stond er al onder. Dank je.
Annemiek van Moorst 10
Niko RoordaLydia Lembeck 12
Elmar OtterOorzaak wel de mens. Niet de verhalen, maar de daden.
Elmar Otter 5
Lydia LembeckAnnemiek van Moorst 10
"What I have noticed is that ecological function is vastly more valuable that extraction, production, consumption, and buying and selling things. What we really need to understand is: “What is money?” If I were going to leave one thing for the people to think about it is this: What is money? What is it? It is basically a storehouse of value, a means of exchange, and a trust mechanism. That means it is an abstract concept; it can be anything that we want it to be. If we say that money comes from ecological function instead from extraction, manufacturing buying and selling, then we have a system in which all human efforts go toward restoring, protecting and preserving ecological function. That is what we need to mitigate and adapt to climate change, to ensure food security, to ensure that human civilizations survive. Our monetary system must reflect reality. We could have growth, not from stuff, but growth from more functionality. If we do that and we value that higher than things, we will survive."
https://regenerationinternational.org/2016/03/07/meet-john-d-liu-the-indiana-jones-of-landscape-restoration/
Martin van den Heuvel 1 11
Annemiek van MoorstHet kan dus anders, maar dan moet de bevolking op andere mensen gaan stemmen. En niet alleen in Nederland
Wat de tweede alinea betreft: wij, de lezers van FTM, weten nu wel dat geld wordt gecreëerd door het verstrekken van leningen. Je zou een overheidsinstantie kunnen verzinnen die geld maakt op deze wijze, maar in plaats van het uit te lenen, het geld op een andere manier in de samenleving brengt. De hoeveelheid die je van dit geld moet produceren, is datgene wat de rijke mensen en de bedrijven te weinig aan belasting betalen. ZOU een van die rijke knurften zijn geld plotseling uitgeven, dan komt er automatisch meer belastinggeld binnen en hoef je minder geld te creëren.
Maar ja, ook dit moet worden geregeld door de lieden waarover ik hierboven sprak. Dus waarschijnlijk gaan zij zichzelf nog meer verrijken met dat door hun zelf gecreëerde geld en krijgen wij er niks van.
En zo komen we weer op het zelfde punt uit. De bevolking moet op andere mensen stemmen. Maar wie gaat ze dat uitleggen?
Co Pater 7
Martin van den Heuvel 1Gelukkig is er nu sprake van een alternatief voor het bestaande schuldgeld. En gelukkig wordt dit nu uitgedragen en begint het steeds breder in de aandacht van de burgers te komen.
En het zal een geluk zijn als het ook daadwerkelijk voeten aan de grond gaat krijgen. Ongelukkig genoeg zijn er nog al wat tegenwerkende krachten die mee zullen moeten buigen in de nieuwe richting.
verandering gaat dus niet vanzelf. Er is een politiek proces voor nodig. en actoren in dat proces die de boel wakker schudden. Zie alleen al Rutger Bregman in het nieuws van de laatste week.
Martin van den Heuvel 1 11
Co PaterDie andere mensen leggen niet uit waarom het mis gaat en wat de oorzaak van alle problemen is (Inclusief Follow The Money). En ze leggen ook niet uit wat het alternatief is. Daarom denken miljoenen Nederlanders dat er naast VVD-beleid en communisme niets anders mogelijk is.
Ik heb helemaal niets meegekregen over Rutger Bregman, dus ik heb het opgezocht. Er staat een stukje op Volkskrant.nl en ik heb me rot gelachen. Geweldige actie. Maar of het iets uithaalt? Degenen die hogere belastingtarieven in moeten voeren, zijn dan ZELF de pineut en daarom gebeurt het niet.
Klein dingetje off topic.
38 % Van de inhoud van de grijze container voor het rest afval bestaat uit GFT. GFT kost de gemeente half zoveel om te storten dan REST. Waarom zet de gemeente geen scanner op de vuilnisauto, die aangeeft dat er GFT in het REST-afval zit, zodat een boete kan worden gegeven?
Dan moeten de wethouders, burgemeester en raadsleden het afval OOK scheiden. en daar hebben ze geen zin in.
Annemiek van Moorst 10
Martin van den Heuvel 1De 2020 presidency race in US zal gaan om taxes taxes taxes.
Verder zijn de opmerkingen van John D. Liu niet even over te nemen door welke regering ook - er zit een overtuiging achter die je moet delen.
M.i. gaat het o.a. om slow life (vergelijk slow food) ipv leven 'in the fast lane'.
Gelukkig is de beweging van Liu een wereldwijde met ook in Nl start restoration camps. Naast de initiatieven rond agroecology, agroforestry, permacultuur, bostuinen etc. Alles moet uit de kast getrokken worden tegen monocultuur, pesticiden en kunstmest. Dit zou ook een enorme boost voor werkgelegenheid zijn - wel werk waarbij je voor jezelf verbouwt met anderen. Bullshitjobs - weg ermee. Basis inkomen.
Ik vertrouw erop dat Niko de nuttige ingrediënten overneemt in zijn nieuwe economie; daar lever ik deze input voor.
Co Pater 7
Martin van den Heuvel 1https://www.youtube.com/watch?v=U2blLMgt9kA
Martin van den Heuvel 1 11
Co PaterVooralsnog durft ook Rutger niet te vertellen wat nou eigenlijk de werkelijke oorzaak is van alle problemen: de rechts stemmende bevolking.
Annemiek van Moorst 10
Martin van den Heuvel 1Lydia Lembeck 12
Martin van den Heuvel 1Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstNr. 1 = https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2011-2012/groen-goud.html
Nr. 2 = https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2014-2015/groen-goud-2.html
En dan deze meneer: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/biografieen/l/geoff-lawton.html
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckWe moeten blijven herhalen herhalen herhalen. Het stuk wat ik stuurde is een andere trouwens. Ging mij meer om zijn filosofie.
Lydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstIk heb eigenlijk weinig tijd, maar zal proberen vanmiddag een uurtje te spijbelen. Daarna weer de hort op. Aanwezigheid gewenst bij beginnende nieuwbouw. Mix van senioren in de plint en jongere huurders erboven. Kon ook zo'n woning krijgen, maar het idee van jonge gezinnen met laminaat boven me.... nou nee... Onverstandig zou dat geweest zijn van mij. Maar de bouw gaat van start vanmiddag met de eerste paal. Zal mijn Canadese laarzen aantrekken. Dit weer, modder en zand... en slofjes voor als we gaan hapje-drankje doen. hihi
wilag kater 5
Annemiek van MoorstTimo Slinger 2
Dit is ook een prachtig artikel om het belang van taal te benadrukken, als je dat wilt. Hoe goed we een taal beheersen bepaalt hoe goed we de juiste verhalen kunnen vertellen om onze boodschap helder en exact over te brengen.
Ik heb trouwens moeite met het woord 'okee' terwijl 'oké' mij heel erg bevalt. Ik weet niet waarom. 'OK' is verder een operatiekamer en 'ok' is als in 'stok'. Maar dat allemaal terzijde. Goed artikel!
Niko Roorda 6
Timo SlingerMuziek is ook een taal. Net als wiskunde, beeldende kunst en meer. Elke taal verschaft zijn eigen mogelijkheden om dingen te zeggen, en die zijn zozeer verschillend dat -vertalen- lang niet altijd mogelijk is. Probeer de emoties van een prachtig stuk muziek maar eens in het Nederlands te vertalen... Gaat niet lukken.
Misschien hebben we een dergelijke rijkdom aan talen wel nodig om de verhalen te vertellen waarmee we de economie, of liever de in de natuur ingebedde samenleving, intrinsiek duurzaam kunnen maken.
Zo kun je de 'waarde' van een geliefde of van een prachtig natuurgebied treffender in muziek uitdrukken dan in Nederlands woorden.
Lydia Lembeck 12
Niko RoordaProbleem opgelost, volgens mij? :)
W Hoogkamer 10
Timo Slinger"Naar kade"
Martin van den Heuvel 1 11
W HoogkamerFrans voor "kade"= Quai.
Wat ik ooit heb gelezen, is dat O.K. de initialen zijn van de hoofdmonteur van Ford. Die initialen zette hij op een auto die van de band kwam en goedgekeurd was. Maar, misschien zijn er nog we meer verklaringen van O.K..
Annemiek van Moorst 10
Martin van den Heuvel 1Niko Roorda 6
Timo SlingerOp https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/594/okay_ok_ok_okee_ok_ok/ staat dat 'oké' goed is, net als 'OK', maar 'okee' en enkele andere vormen niet.
Dat beeld wordt bevestigd door https://www.schrijftwijfel.nl/is-het-ok-oke-okay-of-okee/.
Ik heb dan ook zojuist in het boek elke 'okee' vervangen door 'oké'. Het bleek dat ik dat (in twee-en-een-half hoofdstuk) drie keer moest doen. Ik beloof beterschap: ik zal het niet meer fout doen. (Indien toch, dan zul je mij eraan herinneren, daar reken ik op.)
Bedankt voor je correctie.
wim de kort 8
Niko Roorda 6
wim de kortwim de kort 8
Niko RoordaTimo Slinger 2
wim de kortLydia Lembeck 12
Timo SlingerMartin van den Heuvel 1 11
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Martin van den Heuvel 1Rutte en Buma vallen in het niet bij mensen als Erdogan en Orban en Duda, maar ook Emmerson Mnangagwa van Zimbabwe die braaf doet wat Mugabe zegt. En bekijk al die dictators maar. Zelfs Maduro is niet achterlijk gebleken, maar ik vermoed dat hij meer van de klasse Rutte/Buma is. Zolang ze niet getest worden op narcisme en gewoon aan de macht kunnen komen, zal dit blijven.
En ik schat zomaar in dat 98, misschien wel 99 van de 100 van deze mensen man zijn.
Martin van den Heuvel 1 11
Lydia LembeckDat heb ik ook al eens voorgesteld: voorgedragen kamerleden testen op al dit soort afwijkingen. Maar WIE moet die wet gaan goedkeuren? Precies, degenen met de afwijking.
Wellicht dat er een genetische oorzaak voor is, dat het vooral mannen zijn. (alhoewel, kijk eens naar het aantal vrouwen bij VVD, PVV en CDA) Want hoe vaak vraag ik mij af, als ik het gedrag van die *&^-%@+%)$ zie: waarom ben IK niet zo? Dan had ik veel minder last van het onrecht dat ik allemaal hoor en zie.
Annemiek van Moorst 10
Martin van den Heuvel 1Martin van den Heuvel 1 11
Annemiek van MoorstKratein = heersen
Democratie is dus: de bevolking bepaalt wat er gebeurt.
Maar als de bevolking bepaalt wat er gebeurt, waarom is er dan zoveel onvrede?
Omdat 3,1 miljoen gepensioneerden zichzelf hebben wijsgemaakt dat ze minder belasting gaan betalen als al die "onzinnige" sociale voorzieningen zijn afgeschaft, niet begrijpend waar zij ZELF van leven.
Omdat 1,2 miljoen PVV stemmers zich door Wilders hebben laten wijsmaken dat die "buitenlanders" eruit kunnen worden gegooid, ook al hebben ze allemaal een Nederlands paspoort.
Omdat 2 miljoen kleine zelfstandigen VVD stemmen omdat die partij toch "voor de bedrijven" is, niet wetende dat de VVD alleen voor de GROTE bedrijven voordelig is omdat de klanten van het MKB straatarm worden gemaakt.
Omdat een nog onbekend aantal mensen Forum voor Democratie gaat stemmen vanwege het bindend referendum. Niet begrijpend dat baudet nooit 76 zetels zal krijgen en voor de rest gewoon de VVD volgt.
Omdat er nog altijd mensen zijn die de PvdA links vinden en er nog altijd mensen zijn die uit gewoonte CDA stemmen, ook al is die C lachwekkend dan wel misleiding/oplichting.
Vrijheid van meningsuiting is een RECHT, dat in de grondwet staat verankerd. Heeft dus niks met democratie te maken
Lydia Lembeck 12
Martin van den Heuvel 1Wat de planeet betreft is Baudet een oelewapper. Verder speelt hij een beetje piano, net als Rutte. Of ligt hij in zijn blote gat bovenop zijn piano. Hij doet me sterk denken aan Berlusconi, hoewel hij nog niet zo hard schreeuwt. Maar iets fatsoenlijks brengen voor de mensen aan de onderkant? Absoluut niet.
Niet zeuren over genetische oorzaken. Mannen zijn sterker en tevens door de testosteron agressiever. Net als het aantal misdadigers 90% man is, is dat ook hiermee. Gedreven door hun hormonen. Zittend in een kring om een stammenstrijd te bekijken. Na afloop is het dierlijke er nog altijd niet uitgebruld.
En ja... er zijn vrouwen doe meedoen. Net zoals er mannen zijn die met enige walging hun seksegenoten bezig zien. In het algemeen echter zijn vrouwen minder gewelddadig dan mannen. Bekijk de wereldkaart maar.
Annemiek van Moorst 10
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
Annemiek van MoorstDe keuring kan gedaan worden door psychiaters, want zij zijn de enigen binnen het vakgebied dit een EEG kunnen aanvragen en waar nodig een MRI.
Ik sta hier echt wel achter. Vrijheid van meningsuiting is prima, zolang je niet de bovenste baas van het land bent, of een van zijn trawanten in de politiek in het land. Je hebt zulke mensen tot op zekere hoogte wel nodig. Zolang ze zelf het verschil zien tussen wat zij doen en wat doorgeslagen leiders (?) doen.
In de loop der jaren kwamen diverse psychiaters aan het woord over de politici. Ik denk dat er voldoende psychiaters en Neurochirurgen zijn om dit goed te doen.
Een democratie? We hebben een Parlementaire democratie. Verder niet echt. Daarom zijn de laatste jaren zoveel mensen in armoede terecht gekomen, omdat er maatregelen doorgedrukt werden in het kader van die Parlementaire democratie, nadat de democratie (kiesrecht) gekozen had voor rechtse partijen. Als puntje bij paaltje komt is er voor de inwoners niet echt een democratie van ons land.
Jan 88 1
Je stelt terecht: ‘Het moet veel dieper gaan. Grondiger. Fundamenteler’, en ‘Om iets te zeggen heb je woorden nodig. Wie woorden heeft, kan verhalen vertellen’
Je praat over: ‘sferen’, zoals ‘logosfeer, mythosfeer, politosfeer en fenosfeer’.
Betekenis geven:
De betekenis van woorden zijn hier zo belangrijk. Want deze woorden zijn de bouwblokken voor de hogere ‘sferen’.
Als je echt fundamenteel wil gaan is het een aanrader, om je eens te verdiepen in de aspecten leer van Herman Dooyeweerd, zoals beschreven in zijn “wijsbegeerte der wetsidee”, of handzamer in het boek “inleiding in de wijsbegeerte der wetsidee”, door ds J.M.Spier.
Een kijkje in de Dooyeweerd's Suite of Aspects:
(bron: The Dooyeweerd pages)
Aspect: Its Kernel
Numeric: Discrete quantity
Spatial: Continuous extension
Kinematic: Motion
Physical: Energy and matter
Biotic: Life and vitality
Sensitive: Sensing and Feeling
Analytic: Distinction
Formative: Formative power
Lingual: Symbolic representation
Social: Social interaction and institutions
Economic: Frugality
Aesthetic: Harmony
Juridical: What is due
Ethical: Self-giving love; generosity
Pistic: Faith, vision, commitment
Bovenstaande aspecten of sferen zijn vanuit de wijsbegeerte gedocumenteerd, een gedegen fundament voor jouw/onze zoektocht?
Uit bovenstaande voorwaardelijke volgorde zie je bijvoorbeeld dat het economisch wel goed kan gaan, maar dat het haaks op de ethiek kan staan, en al helemaal niet kan rijmen met hoe ik in het leven sta, wat mijn visie op het leven is. Bovenstaande is een krachtig denkraam wat ook in de juridische wereld wordt gehanteerd (deel van de opleiding heb ik mij laten vertellen). Dooyeweerd was naast wijsgeer, ook rechtsgeleerde.
Kortom, de Dooyeweerd aspectenleer als fundament onder de duurzame ontwikkeling?
Niko Roorda 6
Jan 88Ik heb het plan om iets te gaan doen dat op zijn minst enigszins vergelijkbaar is. In hedendaagse termen komt dat neer op systemen op verschillende aggregatieniveaus, gesorteerd naar hun mate van complexiteit. (Ik loop nu flink vooruit, want dit is bedoeld voor de tweede helft van het boek.)
Dat is belangrijk, omdat de wereldeconomie zich bevindt op een bepaald aggregatieniveau, dat hoger is (d.w.z. complexer en omvangrijker) dan dat van 1 mens. Daarmee ga ik bijvoorbeeld verklaren waarom de economie, of belangrijker: de omniconomie, geen menswetenschap is: dat is een ander aggregatieniveau.
Je kunt dat vergelijken met de reden waarom de psychologie geen biologie is, de biologie geen scheikunde, en de scheikunde geen natuurkunde.
Ik heb zojuist Dooyeweerds boek 'De wijsbegeerte der Wetsidee' gedownload, van https://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=dooy002. Dat moet voor de auteur veel werk geweest zijn: drie dikke delen, samen 1700 pagina's. Voor de wetsideeën moet ik in deel 2 zijn, zie ik. Gaat veel tijd kosten om het uit te zoeken, gezien de omvang van het boek, maar ik ga ernaar kijken.
Mocht je Spiers boek bezitten (digitaal), zou je me dat dan kunnen toesturen? Blijkbaar is hij wat bondiger.
Jan 88 1
Niko RoordaIk heb van spier alleen de hardcopy, geen digitale versie
Ik zie dat een hardcopy voor weinig op marktplaats te vinden is
Ik heb diverse interessante links met gerelateerde artikelen die ik je kan sturen maar dat moet nog even opdiepen.
Een wat minder zuivere uitleg kun je vinden op de site http://dooy.info
Voor de andere links moet je nog even geduld hebben
Mz59 7
Niko RoordaDit is duidelijk anti-wetenschappelijk. Wetten van het biotische? Alle chemie is tot fysica terug te brengen. Het valt niet altijd uit te rekenen (wegens te veel variabelen), dat is zo, maar in een molecuul gebeurt niets wat in strijd is met de natuurwetten, en met moderne computers valt steeds meer uit te rekenen, ook voor organische moleculen. En waarom is psychologie geen biologie? De menselijke geest is heel gevoelig voor psychofarmaca en voor alcohol en wiet en LSD etc., dat zegt genoeg. En de neurologie komt ook steeds verder. Is in gereformeerde kringen nog niet helemaal geaccepteerd. Dooyeweerd klinkt als een 17e of 18e eeuwse filosoof, die met een rij begrippen probeert onderdelen van de werkelijkheid te klassificeren, in een poging om de moderne wetenschap buiten de deur te houden.
"Hij werkte deze gedachtes in de jaren 30 uit in zijn boeken "De crisis der humanistische staatsleer in het licht eener calvinistische kosmologie en kennistheorie". Calvinistische kosmologie! Reformatorische wijsbegeerte, dan weten we het wel.
Ik hoop, Niko, dat je boek niet die kant op zal gaan.
Niko Roorda 6
Mz59Let vooral op het begrip 'emergentie'.
Chemie heeft invloed op biologie, zeker, maar daarom is biologie nog geen chemie. Als je dat denkt, maak je een logische fout.
Biologie heeft invloed op psychologie, zeker, maar daarom is psychologie nog geen biologie. Als je dat denkt, maak je een logische fout.
Het is waar: alles houdt zich aan de natuurwetten (als we die tenminste correct hebben vastgelegd, maar dat is een ander verhaal). Psychofarmaca en andere chemische stoffen beïnvloeden de geest, maar daaruit volgt niet logisch dat de geest chemie -is-.
Lees over emergentie: dat is beslist geen bijgeloof (waar ik allergisch voor ben), laat staan gereformeerde ideeën. Je gaat mooie, fascinerende ontdekkingen doen.
Mz59 7
Niko RoordaNiko Roorda 6
Mz59Mz59 7
Niko RoordaNiko Roorda 6
Mz59Het is, kortom, een kwestie van materie (atomen, cellen, mensen, etc.) + structuur, of + vorm, of +informatie: je mag kiezen welke term je de beste vindt.
Het blijkt empirisch dat zulke uiterst complexe samenstellingen gedrag vertonen dat niet te verwachten was op grond van de losse samenstellende delen. Dat gedrag 'emergeert'; het is zo onverwacht dat religieus georiënteerde mensen er geheimzinnige 'krachten' of 'energie' aan toekennen. Ik geloof daar net zo min in als jij. Het is een fascinerend, prachtig verschijnsel, dat inherent is aan 'gewone' materie.
Reductionisme is krachtig maar niet altijd voldoende. Je kunt het gedrag van grote eenheden (bijv. een cel) achteraf verklaren vanuit chemische processen; daar is de celbiologie al heel goed in. Maar je kunt het gedrag van een cel die er nog niet is (en geen soortgenoten) niet voorspellen vanuit de losse samenstellende chemische substanties. Voeg je ze samen en bouw je zo een cel, dan is 'structuur', dus 'informatie', wat het extra's is waar je naar vraagt.
Een complete beschrijving van het gedrag van een cel kan daarom nooit uitsluitend bestaan uit chemische eigenschappen, want dan zie je bepaalde gedragingen en eigenschappen over het hoofd.
Mz59 7
Niko RoordaNiko Roorda 6
Mz59We zijn het volgens mij niet oneens.
Annemiek van Moorst 10
Niko RoordaBen benieuwd of die van 'echt' zijn te onderscheiden.
Niko Roorda 6
Annemiek van MoorstAnnemiek van Moorst 10
Niko RoordaIk heb nog wat nuttige aanvullingen op jouw woorden en verhalen en beleid.
Dit is een geweldige lezing van Jeremy Lent! Op naar een ecologische beschaving!
https://youtu.be/cxZp1Tg8xvA
Annemiek van Moorst 10
Mz59Ben ook atheïst net als Niko trouwens.
Ben geen reductionist: psychologie is vooralsnog niet (en misschien nooit) te reduceren tot neurologie, biologie, chemie etc.
Ik zou ook oppassen, Niko voor allerlei 'vage' uitstapjes; ik vind de lagen niet erg aansprekend; dan nog eerder chaos en zelfordening en een hogere orde is in de chemie aanwezig maar vooralsnog nooit empirisch aangetoond buiten dat veld. Een vriend van mij is gepromoveerd op toepassing ervan in de organisatiekunde.
Ik ben voor: de juiste woorden in de juiste context die de juiste verhalen vertellen die tot de juiste beslissingen en beleid leiden en tot de juiste effecten.
Aan jou de taak te vertellen wat juist is; de rest kan m.i. weg. Want leidt jou af van wat je wel wilt vertellen; is te omslachtig, te krampachtig.
Dit alles om je aan te zetten vooral met vereende kracht door te gaan.
Mz59 7
Annemiek van MoorstB.v. dit: https://tpo.nl/2019/02/04/tegenlicht-schetst-kwetsbaarheid-van-fake-communisme-en-de-economische-wereldorde/
"Op geen enkele moment in deze aflevering werd duidelijk gemaakt of de stijgende status van de renminbi de mensheid per saldo gelukkiger of ongelukkiger zou maken. Het ging alleen maar, in puur abstracte zin, over ‘het financiële systeem’ en hoe machtsfactoren daarbinnen zouden verschuiven als de renminbi aan status en invloed zou winnen."
Inderdaad.
Een beetje biomolecuul is al niet uit te rekenen, dus praktisch reductionisme is vaak uitgesloten. Maar dat heb je bij de voorspelling van atmosferische ontwikkelingen ook.
Lydia Lembeck 12
Niko RoordaCo Pater 7
Niko RoordaIk denk dat het grootste probleem van onze tijd niet zozeer is dat we zaken en omstandigheden niet zozeer begrijpen, maar dat we deze zaken te simpel voorstellen terwijl ze dat niet zijn.
Met name de realiteit van geld ( schuldgeld ), banken, de politieke realiteit, belangen die vooral grensoverschrijdend zijn, enz. zijn zeer complex van aard en daarom alleen al zo moeilijk te veranderen.
Het grootste probleem is dus : simplisme en daarmee samenhangend de onwil om te begrijpen.
Niko Roorda 6
Co PaterBraavos
Veel mensen hebben geen toegang tot woorden.
De vier sferen lijken alleen voorbehouden aan mensen die een zekere positie hebben ingenomen in de piramide van Maslow.
Niko Roorda 6
Braavos"Veel mensen hebben geen toegang tot woorden" begrijp ik ook niet. (Te) veel mensen hebben weinig of geen toegang tot onderwijs, onder meer tot leren lezen en schrijven. Maar spreken leert toch dacht ik wel iedereen, zelfs de armsten. Maar misschien bedoel je iets anders?
Braavos
Niko RoordaIk wilde meer aangeven dat slechts een kleine groep mensen mee kan denken over het ontwikkelen van nieuwe modellen. Daarmee aangevend dat het bijdragen aan een model voor veel mensen buiten hun bereik en/of mogelijkheden ligt. Denk bijvoorbeeld aan 'arme' mensen in afgelegen gebieden.
Zelfs iemand die kan spreken en lezen kan door zijn leefomstandigheden en beschikbaarheid van informatie beperkt worden in het meedenken en/of reageren.
Het was een losse gedachte die in me op kwam. Ik wil hier niet mee zeggen dat je hier iets mee zou moeten doen.
Niko Roorda 6
BraavosLex Kwee 3
Niko Roorda 6
Lex KweeCo Pater 7
Niko RoordaDit alles was meer toegespitst op de mogelijke mens en wereldbeelden die mensen er op na houden.
Lex Kwee 3
Niko RoordaManuel DeLanda, A New Philosophy of Society
David Deutsch, The Fabric of Reality
Lydia Lembeck 12
Niko RoordaJan 88 1
Niko RoordaDan kom ik weer bij de aspectenleer van Dooyeweerd uit, hoewel ik daar verschillende afwijzende reacties op dit forum heb gehoord: te eenvoudig, geen antwoord op emergentie, religie klinkt erin door, en ik weet niet hoe ik bovenstaande opmerking “Met de opbouw in lagen van woorden, verhalen, beleid, effecten kom je op het domein van filosofie en politicologie”, moet duiden. Ik hoop dat je daarmee bedoeld dat filosofie en politicologie wel degelijk in de opbouw (ontologie), thuis hoort, want anders zijn we reductionistisch, en derhalve niet duurzaam bezig.
Emergentie
Mbt de emergentie is er een geweldig artikel van Arnold Sikkema “Nuancing the place and purpose of the physical aspect in biology and emergence (PDF)”, an essay review of the treatment of physics and the physical aspect in Jacob Klapwijk, "Purpose in the Living World? Creation and Emergent Evolution" (Cambridge: Cambridge University Press, 2008). Dit artikel beschrijft hoe de ontologie van Dooyeweerd geinterpreteerd kan worden om de emergentie een plaats te geven.
Religie:
Mbt het religie het volgende: Als ik zo vrij mag zijn, zie ik dat Dooyeweerd worstelde met het pistische aspect. Daarom is voor mij de kers op de taart het artikel (a must read) van van prof emeritus Roy Clouser van the College of New Jersey. Ik heb nergens zo een zorgvuldig geformuleerde strakke definitie van ‘religieus geloof’ gezien, essentieel om te begrijpen wat wij als Archimedes punt van de wetenschap zien. https://www.asa3.org/ASA/PSCF/2006/PSCF3-06Clouser.pdf
Een geweldig, maar niet eenvoudig te lezen artikel over de engagement tussen Science en Religion.
Wordt er nog aan of mee gewerkt?
Ik kom artikelen tegen uit 2015 door A.Basden at University of Salford.
Het is 'recentelijk' nog gebruikt in organisatie ontwerp, Dr. MJ Verkerk in 2003.
"Als er één werk is dat in de komende eeuw beslist niet vergeten mag worden, dan is het wel A New Critique of Theoretical Thought van Dooyeweerd (Dr. MJ Verker
Johan24
Niko Roorda 6
Johan24In de tekst bij de figuur schrijf ik:
"Ik kan aan de figuur gemakkelijk nog veel meer van zulke realistische dreigingen toevoegen, helaas."
Daarmee maak ik duidelijk dat de figuur geen volledigheid nastreeft. Inderdaad hoort overbevolking er ook bij. En ik kan er nog wel tien noemen. Allemaal van cruciaal belang. Om de figuur niet te onoverzichtelijk te maken heb een keuze gemaakt: twee per 'P'.
In hoofdstuk 3 ga ik zeer uitgebreid schrijven over groei. Om precies te zijn: over de combinatie van bevolkingsgroei en economische groei (per persoon): de twee versterken elkaar. Dus je kunt erop wachten, het komt aan bod.
Johan24
Niko RoordaNiko Roorda 6
Johan24Annemiek van Moorst 10
Johan24"But when I went and interviewed [the demographer] Wolfgang Lutz in Vienna, which was one of the first things we did, he walked me through his projections, and I walked out of the room gobsmacked. All he was doing was adding one new variable to the forecast: the level of improvement in female education. And he comes up with a much lower number for global population in 2100, somewhere between 8 billion and 9 billion."
https://www.wired.com/story/the-world-might-actually-run-out-of-people/
Drawdown noemt ook opleiding van vrouwen als de belangrijkste variabele om bevolkingsgroei tegen te gaan.
Niko Roorda 6
Annemiek van MoorstHet opleidingsniveau van vrouwen komt daar dus nog eens bij. Heel logisch, eigenlijk.
Eerlijk gezegd maak ik me meer zorgen over de economische groei per capita dan over de groei van de wereldbevolking. Het product van die twee, gecombineerd met de 'milieu-efficiëntie', is bepalend voor de milieuschade.
Als je daar al wat meer over wilt lezen, zoek dan op de 'IPAT formule'. Ik kom daar in hoofdstuk 3 op.
Stravidarus 6
En leer dat iedereen goed kan leven zonder te consumeren.
Want er is niets. Buiten dat alles er is wat een mens nodig heeft.
Met als bijwerkingen geen stress of burn outs.
WJP 1
Cees 99
Tips bij fout woordgebruik.
‘Belastingontwijking’. Dat klinkt positief, omdat ‘belasting’ nu eenmaal negatief is, per definitie. Een neutraler woord zou zoiets zijn als ‘(sociale) afdracht’? Daarmee zal ‘afdracht-ontwijking’ direct als oneerlijk worden ervaren.
‘Hoog inkomen’ dat lijkt iets wat nastrevenswaardig is. De verticale dimensie kan hier beter worden vervangen door een horizontale door middel van de term ‘breed inkomen’ , dan geef je op natuurlijke wijze aan dat te brede ecologische voetafdrukken onwenselijk zijn.