Defensiebudget: Nederland gedraagt zich als free rider [Graphics]

Één voor allen, allen voor één. Het motto dat Alexandre Dumas in de zeventiende eeuw schreef voor zijn vier musketiers, geldt ook voor de in 1949 opgerichte NAVO. Een aanval op één van de landen, is een aanval op alle landen, zo stelt artikel 5 van de Noord Atlantische Verdragsorganisatie. Hiermee heeft Nederland als één van leden van de NAVO een collectieve verzekering tegen mogelijk onheil. Dit kost wel wat: de leden van de NAVO hebben afgesproken om twee procent van hun BNP aan defensie uit te geven. Nadeel van deze collectieve veiligheidsverzekering is de kans op free rider gedrag. ‘Ons land heeft groot belang bij een stabiele en vreedzame internationale omgeving. Onze veiligheid hangt af van de bereidheid van andere landen om samen te werken en onze belangen te eerbiedigen. De actieve inbreng van Nederland in de belangrijkste instellingen die onze veiligheid waarborgen – de Verenigde Naties, de NAVO en de Europese Unie - moet dan ook vooral in dit licht worden beoordeeld. Wij zijn afhankelijk van goede internationale betrekkingen en van goed functionerende organisaties.’ Aldus het in 2010 opgestelde interdepartementale rapport over de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht. Dit rapport, met de toepasselijke naam Verkenningen, benadrukt het belang van internationale samenwerking en gemaakte afspraken, maar toch houdt Nederland zich niet aan de afgesproken NAVO-norm.     ‘Deze cijfers geven nog een te rooskleurig beeld,’ zo staat bovendien te lezen in het rapport Krijgsmacht in de Knel dat de gerespecteerde Adviesraad Internationale Vraagstukken in september 2012 in de aanloop naar de verkiezingen presenteerde. AIV refereert aan het defensiebudget van 2012 van 7,8 miljard euro, waarin 'ook 1,3 miljard is opgenomen voor pensioenen, uitkeringen en wachtgelden. Daarnaast komt 372 miljoen van het budget de Koninklijke marechaussee ten goede, wier taken grotendeels buiten de krijgsmacht liggen. Een ‘geschoond’ defensiebudget plaatst de Nederlandse defensie-inspanning in een zorgwekkend licht.’ ‘Wat er in de wereld om ons heen gebeurt, raakt direct aan onze eigen veiligheid en ons welzijn. Met zijn open economie en internationale oriëntatie is Nederland sterk afhankelijk van het buitenland,’ schrijft de huidige Nederlandse regering in haar internationale veiligheidsstrategie, waarin onderstreept wordt dat Nederland een aanzienlijk deel van haar inkomen verdient in het buitenland. ‘Onveiligheid en instabiliteit in de wereld beïnvloeden onze eigen veiligheid en welzijn,’ wordt vervolgd in de veiligheidsstrategie. Zoals uit onderstaande grafiek blijkt, vertalen andere grote economieën en handelslanden dit belang van veiligheid in de wereld in hun defensiebudget. Nederland blijft achter.     Niet alleen handelsland Nederland blijft achter met haar defensiebudget, ook de Europese Unie is aan het limpen. De landen van de handelsreus exporteren gezamenlijk meer dan China, de VS, Japan, Zuid-Korea en Rusland bij elkaar, maar de afhankelijkheid van rust in de internationale handelsarena komt niet evenredig terug in hun defensiebudgetten. En ook binnen de NAVO is Nederland niet het enige land dat niet voldoet aan de norm. De meeste leden zijn onderverzekerd. En dat terwijl de militaire beschermheer van Europa een terugtrekkende beweging maakt. De VS verschuift haar aandacht naar Azië, mede door de opkomst van China. Tegelijkertijd krikt Rusland haar defensiebudget op.  

‘Nieuwe bezuinigingen op Defensie zijn in strijd met de grondwet en verdragsrechtelijke verplichtingen’

De AIV maakte zich voor de laatste bezuinigingen op Defensie al grote zorgen over eventuele bezuinigingen op defensie: ‘De toekomst wordt gekenmerkt door grote onzekerheid over de ontwikkeling van de internationale en nationale veiligheidssituatie en een groeiend potentieel voor conflicten. Nieuwe bezuinigingen zouden ernstig afbreuk doen aan een effectief buitenlands- en veiligheidsbeleid. En deze zouden in strijd zijn met de grondwettelijke taken van de krijgsmacht en verdragsrechtelijke verplichtingen van Nederland.’ ‘Nog meer bezuinigingen op defensie maken van Nederland een free rider,’ zo kopte defensie-expert Margriet Drent van Instituut Clingendael nog vóór de laatste bezuinigingsronde. ‘Nederland dreigt onderverzekerd te raken met alle gevolgen van dien.’

De eer is aan Hennis

Het kabinet trekt zich weinig aan van de waarschuwingen. Defensie krijgt te maken met een extra bezuinigingsslag en minister Hennis van Defensie had de twijfelachtige eer om een record te zetten met een historisch laag defensiebudget. ‘Nederland is op defensiegebied inmiddels een free rider,’ schreef Rob de Wijk, directeur van het Haagsch Centrum voor Strategische Studies, begin deze maand. ‘De krijgsmacht heeft nog slechts een derde van de capaciteiten van vijftien jaar geleden. Vanaf 2011 valt Nederland qua inzet van de krijgsmacht in de categorie Cyprus, Malta, Estland, Litouwen, Luxemburg en Finland.’