Tien jaar geleden las Eric Mecking dat het in Nederland mogelijk was om een aflossingsvrije hypotheek af te sluiten tegen 130 procent van de waarde van het huis. Eric, nu actief als spreker, schrijver en belegger op basis van een zelf ontwikkeld systeem, toen met een baan als informatiespecialist, was verbaasd, verontwaardigd zelfs, dat zoiets mogelijk was. Hij was wel vaker verbaasd en verontwaardigd over zaken die hij zag als misstanden. Maar dit was de druppel. Hij besloot een boek te schrijven over wat hem bezighield. Dat werd: Deflatie in aantocht, dat verscheen in 2005. Het boek kreeg een lauwe ontvangst. Volgens Intermediair had historicus Mecking geen verstand van economie, was zijn boek niet meer dan 'warrig doemdenken' en maakte hij zich 'definitief belachelijk' door te adviseren - 'niet lachen' - goud te kopen. Een ander tijdschrift, Management Scope, achtte zijn boek 'tijdverspilling'. Econoom Edin Mujagic,  assistent van monetair econoom Sylvester Eijffinger, schreef in FemBusiness het volgende: 'Wat dit boek eigenlijk mist, is een mede-auteur, een econoom, deskundige. Iemand die de auteur een en ander zou kunnen uitleggen over economie, wetenschap en realisme. […] Het boek getuigt dan ook niet van veel realiteitszin.'

 Zendingsdrang

Als fiscaal jurist was ik indertijd wel direct enthousiast over het boek. Inmiddels handel ik op de valutamarkten en begeleid ik vermogende particulieren bij de bescherming van hun vermogen, maar in die jaren voelde ik, na het lezen van vele boeken, de drang om anderen in lezingen te waarschuwen over een aanstormende grote crisis. Ik tipte telkens mijn toehoorders vooral Erics boek te kopen omdat het bevestigde wat ik zojuist verteld had. Eric hoorde daarover van een toehoorder bij een van zijn eigen lezingen. We maakten kennis, hielden contact en gingen uiteindelijk een samenwerking aan, die resulteerde in het gezamenlijk geschreven Geld, goud en zilver. Ondanks het matige enthousiasme van de pers, kwam er een tweede druk van Erics boek en die viel in september 2008, bij het uitbreken van de kredietcrisis dus. Nu was er wél animo, veel meer zelfs. Hetzelfde Intermediair dat zich negatief had uitgelaten over de eerste druk, liet nu een andere redacteur het boek lezen. Resultaat: een positief onthaal met de aansprekende kop: ‘Een boek om bang van te worden’. Bij Management Scope was het boek ineens ‘verplichte kost’. Mujagic heeft zijn mening nooit herzien. Wij echter willen wel even zeggen dat we blij zijn – en zelfs trots – dat wij geen econoom zijn. Omdat wij vinden dat veel macro-economen veel pretenderen, weinig waarmaken en veel profeteren maar er vaak naast zitten en flink ook.

Intussen staat heel europa aan de rand van de deflatie afgrond

Intussen staat niet alleen Nederland, maar heel Europa aan de rand van een deflatie-afgrond, dit ondanks de andersluidende verwachtingen van economen als Mujagic en Eijffinger. Deze dreiging heeft ertoe geleid dat er nu een achtste druk verschijnt. Dit keer in eigen beheer vanwege twee faillissementen van de vorige uitgevers waardoor het boek in de ramsj terechtkwam – over deflatie gesproken!

Opkomst en ondergang van wereldmachten

Door de plezierige samenwerking bij de totstandkoming van Geld, goud en zilver, besloten wij Deflatie in aantocht samen te herschrijven. De nieuwe editie kreeg als ondertitel ‘Vijf stappen om de komende crises te overleven’. In de nieuwe Deflatie in aantocht bekijken we de opkomst en ondergang van grote mogendheden vanuit historisch perspectief. Het voordeel van ver terugkijken is, zoals Winston Churchill zei, dat je ook ver vooruit kunt kijken. Spanje, Nederland, Groot-Brittannië en Noord-Amerika laten alle vier over de afgelopen 400-500 jaar zien dat het mogelijk is om als land de wereld te beheersen, eerst vooral economisch, later ook militair en er toch niet in te slagen de status van wereldmacht te behouden. Uiteindelijk wordt elke grootmacht getroffen worden door een zekere vorm van grootheidswaanzin, met afkalving van de machtsbasis en uiteindelijke ondergang tot gevolg. De huidige afbrokkeling van de status van de VS is niet anders dan die destijds van Spanje, Nederland en Groot-Brittannië. En op de neergang van de ene grootmacht volgt vanzelf de opkomst van de volgende, deze keer: China.

Kondratieffwinter

Vanuit historische perspectief en met behulp van de grote lange golfbeweging, de Kondratieff cyclus, gaan wij in op de subcycli van deze grote cyclus: lente, zomer, herfst en winter. Nicolai Kondratieff (1892-1946) was een Russisch econoom, aan wie door Stalin vroeg te onderzoeken wanneer de westerse kapitalistische wereld ten onder zou gaan. Kondratieff ontdekte dat sprake is van een grote, lange golfbeweging waarin het economisch soms dramatisch slecht gaat, maar waarna altijd weer een periode van groei en bloei volgt. Dit laatste was niet wat Stalin wilde horen en ofschoon hij hem aanvankelijk prees voor zijn onderzoek, verbande hij Kondratieff naar Siberië waar deze tien jaar later geëxecuteerd werd. Momenteel  bevinden we ons in de Kondratieffwinter. De laatste fase van de winter, die in het jaar 2000 begon, zal rond 2020 worden afgesloten. Dat we nog slechts zes jaar hebben te gaan, betekent niet dat deze Kondratieffwinter milder zal eindigen dan de vorige, te weten de grote depressie van 1929-1949. Door de vele maatregelen die overheden en centrale bankiers hebben genomen, hebben ze vooral tijd gekocht. Uitstel, geen afstel. Het slechtste deel van de cyclus, tevens de slechtste periode sinds de grote depressie, moet nog komen en zal helaas een spoor van vernieling achterlaten, zowel economisch, politiek als maatschappelijk. Vandaar dat we spreken van crises in plaats van crisis. De belangrijkste reden daarvoor is dat de schuldenbergen in veel gevallen nog hoger zijn dan toen de crisis in 2007-2008 begon. Om van de Kondratieffwinter naar de Kondratiefflente te kunnen overstappen, móeten we deze schuldenbergen drastisch verminderen. Zolang we dat niet hebben gedaan, is geen nieuw economisch elan denkbaar en geen krachtige groei mogelijk. De huidige maatregelen, zoals het ter beschikking stellen door centrale bankiers van veel geld tegen een zeer lage rente, zijn slechts gericht op het in stand houden van de huidige schuldgedreven economie. Dat gaat heel lang goed. Maar er zijn tekenen aan de horizon die problemen voorspellen.

Storm op til

Neem de rente. Historisch bezien is de rente erg laag. Al jaren horen we dat de rente gaat stijgen, toch lijkt dat niet te gebeuren. Weinigen kijken naar de Amerikaanse rente op 10- en 30-jarige obligaties. Wij zijn van mening dat de Amerikaanse kapitaalmarkt laat zien waar de rente naar toe gaat, niet alleen voor Amerika maar voor de financiële markten wereldwijd. In bovenstaande grafiek zien we dat de rente op 10-jarige obligaties in de Verenigde Staten van Amerika al in juli 2012 een bodem heeft gemaakt. De rente verdubbelde in anderhalf jaar tijd en is sinds het begin van 2014 bezig een hogere bodem neer te zetten. Althans dat is wat wij verwachten. Symmetrie in deze bewegingen kan betekenen dat we halverwege 2015 een hogere (of in elk geval dubbele) bodem maken. Vanaf daar verwachten wij een forse stijging van de rente en, zoals gezegd, niet alleen in Amerika, maar in de hele wereld.

vaak wordt gedacht dat centrale bankiers de kapitaalmarkt rente bepalen. niets is minder waar

Vaak wordt gedacht dat centrale bankiers de kapitaalmarktrente bepalen. Niets is minder waar, de FED en ECB volgen met hun beslissingen de marktrente. Nu al wordt in Amerika gesproken over het ‘op enig moment’ verhogen van de rente door de FED in 2015. Die verhoging zal niet leiden tot een hogere kapitaalmarktrente, integendeel, de verhoging zal het gevolg zijn van de opgelopen kapitaalmarktrente! Voor iedere partij die moet herfinancieren, zal een fors hogere rente een flinke financiële aderlating betekenen en tot problemen leiden. De rente zal blijven stijgen en uitgroeien tot een rentemonster dat de huizenmarkt wereldwijd onderuit zal halen. Een andere factor die wij behandelen, is die van de demografie, vooral de vergrijzing van de bevolking. De 80-jarigen, de groep in de leeftijd waarop we gemiddeld overlijden in Nederland, gaat de komende jaren heel hard stijgen. Dat de forse toename van die groep zorgt voor een daling van het gemiddelde uitgavenpatroon van de Nederlandse bevolking staat buiten kijf. Dat daarbij veel huizen extra op de woningmarkt gaan verschijnen de komende 10-15 jaar, zal ook veel partijen helder voor ogen staan.

Huizenmarkt onderuit

Weinigen beseffen dat deze medaille een keerzijde heeft. Dat vergrijzing ook verschraling van bestedingen veroorzaakt. Tegelijk met het stijgen van de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse bevolking zal namelijk ook de groep Nederlanders met de meeste koopkracht fors afnemen evenals de bestedingen. De groep die doorgaans de grootste uitgave zal doen, te weten de aanschaf van een huis, zal de komende tien jaar met een derde afnemen. Deze combinatie is naar onze mening dodelijk voor de toch al kwakkelende Nederlandse huizenmarkt. Het gevolg laat zich raden: een flinke prijsdaling. Gelet op het belang van de huizenmarkt voor de Nederlandse economie zal duidelijk zijn dat wij een forse krimp verwachten. Deflatie wordt dan een harde realiteit. De gevolgen voor uitbetaling van pensioenen, stabiliteit van banken, houdbaarheid van overheidsfinanciën et cetera zullen enorm zijn. Daarom bevat ons boek vijf stappen die de lezer helpen de juiste beslissingen te nemen ten aanzien van huis en hypotheek, inkomen, schulden, beleggingen en vermogen. De tijd die ons gegeven is, is kort. Korter dan u denkt. Wacht er niet te lang mee.