
Samen met journalisten uit heel Europa controleren we de macht in Brussel. Lees meer
Steeds meer ingrijpende besluiten worden op Europees niveau genomen. Maar zolang burgers niet weten wat er gaande is in Brussel, kunnen politici er verborgen agenda’s op nahouden en hebben lobbyisten vrij spel. Om hier verandering in te brengen lanceert Follow the Money ‘Bureau Brussel’. Drie EU-specialisten controleren in samenwerking met collega’s uit heel Europa structureel de macht.
Nederland beloofde in ruil voor EU-miljarden maatregelen die al waren genomen
Brussel worstelt met het weren van schimmige consultants
EU-parlementslid combineert aandelen Apple met meeschrijven aan techwet (en vindt dat geen probleem)
Cash uit Qatar: hoe kon dit gebeuren in het Europees Parlement?
EU-landen eindelijk bereid grootste ontvangers van miljardenfonds te onthullen
Brussel hield onterecht documenten achter: felle kritiek van Europese ombudsman
‘Tijd om het gevecht met de tech-reuzen aan te gaan,’ zegt econoom Tommaso Valletti
Traag Den Haag laat Nederlanders te lang wachten op EU-voordelen
Nederland dreigt hoge rekening te krijgen voor Europees coronaherstelfonds
Europa rekent zich rijk met afromen van ‘droomwinsten’ op elektriciteit
De EU investeert honderden miljarden in verduurzaming. In dit dossier leggen we de belangen bloot. Lees meer
In 2019 presenteerde de Europese Commissie de Europese Green Deal: een ambitieus plan om de economie van de Europese Unie in een rap tempo te vergroenen. Een van de doelstellingen: in 2050 moet de EU volledig klimaatneutraal zijn. De plannen zullen onze economie ingrijpend veranderen.
In dit dossier analyseren we de belangen achter de groene ambities, volgen we de strijd om het geld en zoeken we uit wie er aan het langste en kortste eind trekken.
Burgers hebben hoop en visie nodig voor de energietransitie, zegt hoogleraar omgevingspsychologie
Wiebe Draijer hoopte de Rabo en de landbouw te vergroenen – hij bleef steken in gepolder
Zeewind in overvloed, toch wil de lobby honderden extra molens op land
Spoorweg-activist Jon Worth: ‘In Brussel lobbyt niemand voor de Europese treinreiziger’
Zelfs zonder energiecrisis verdienen deze windboeren extreem veel – met hulp van de belastingbetaler
Podcast | De minder florissante kant van windmolens
Brussel wil Europa volbouwen met nutteloze waterstoftankstations
Gas en kernenergie krijgen een groen label van Europa
Europa’s groene label wordt grijzer dan dat van Rusland, tenzij het Europees Parlement ingrijpt
Honderden miljarden op tafel toveren zonder een cent op zak: zo doet Brussel het
Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, met de 'klimaatdrammer' campagnetrui. © Marten van Dijl / ANP
Klimaatminister Jetten vertraagt EU-plannen om versneld van Russisch gas af te gaan
Europa wil zo snel mogelijk een einde maken aan de afhankelijkheid van Russisch gas. Eurocommissaris Frans Timmermans maakt morgen de plannen openbaar die daarvoor moeten zorgen, en groene waterstof speelt daarin een sleutelrol. Maar juist Nederland ligt dwars en morrelt aan voorstellen voor het vergroenen van de energieverslindende industrie die eerder vanuit Brussel zijn gedaan.
- Nederland heeft zich flink in de vingers gesneden door op advies van de industrie te kiezen voor ‘kostenefficiënt’ klimaatbeleid waarbinnen aardgas een grote rol speelt: CO2-opslag.
- Vanwege de oorlog in Oekraïne wil Europa snel een einde maken aan de afhankelijkheid van Russisch gas. Maar het Nederlandse kabinet blijft, onder druk van de petrochemische industrie, vasthouden aan ‘blauwe’ waterstof die geproduceerd wordt met aardgas en waarbij de CO2 die daarbij vrijkomt in oude gasvelden wordt opgeslagen.
- Een doorn in het oog van klimaatminister Rob Jetten is dat de Nederlandse industrie, als het aan Brussel ligt, snel moet overstappen op groene waterstof. Jetten noemt de Europese doelen die op tafel liggen ‘onrealistisch’.
- Om aan de Brusselse eisen te voldoen is de bouw van enorme aantallen windmolens noodzakelijk, blijkt uit berekeningen van TNO. Hoe harder het kabinet zich vastbijt in ‘blauwe’ waterstof, hoe groter de opgave wordt.
- Aan dit artikel is op de dag van publicatie een actuele update toegevoegd. Deze staat aan het einde van de tekst.
'De oorlog van Rusland tegen Oekraïne faciliteert de energietransitie die de oorlogsmachine van Poetin zal stoppen.’ Aan het woord is Eurocommissaris Frans Timmermans. Hij zwaait in Brussel de scepter over de Green Deal, het grote plan dat Europa in 2050 klimaatneutraal moet maken. Ahoy Rotterdam is op 10 mei het toneel van de World Hydrogen Summit, een conferentie over waterstof waar ministers, prominente beleidsmakers en 180 bedrijven op af zijn gekomen.
Dat Shell een van de belangrijkste sponsoren is van dit duurzaamheidsevent mag geen verrassing heten. Vijf jaar geleden zette het olie- en gasbedrijf waterstof op de kaart in Nederland – en vervolgens ook in de rest van Europa – als dé oplossing voor de klimaatproblematiek. Een pleidooi dat eerst door het kabinet Rutte III, en vervolgens ook door de Europese Commissie, volledig is omarmd.
Voor de fossiele industrie, en de Nederlandse industrie als grootverbruiker, kende die waterstoflobby een groot voordeel. Want voorlopig zou er nog lang niet genoeg groene energie beschikbaar zijn om daarvan zogeheten groene waterstof te produceren. Maar waterstof kan ook vervaardigd worden uit gas waarvan de CO2-uitstoot wordt afgevangen en opgeslagen in lege gasbellen onder de Noordzee: zogeheten blauwe waterstof. Het werd verkocht als de ideale transitietechniek. Nederland trok gul de portemonnee, terwijl echte vergroening nog even op zich liet wachten.
‘We moeten zo snel mogelijk overstappen op groene waterstof uit hernieuwbare bronnen’
Tijdens het event in Ahoy is de toon heel anders. De boodschap is ongemakkelijk. De oorlog in Oekraïne heeft de energiemarkt op zijn kop gezet. En Timmermans is uit Brussel gekomen om duidelijk te maken dat de fossiele industrie vervroegd afscheid moet nemen van blauwe waterstof. ‘Zeker nu, nu we onze afhankelijkheid van Russisch gas en andere fossiele brandstoffen moeten verminderen, moeten we zo snel mogelijk overstappen op groene waterstof uit hernieuwbare bronnen,’ zegt hij in zijn toespraak.
De managers van energiebedrijven en de vertegenwoordigers van de overheid, waarvan er veel aanwezig zijn in de zaal, hebben met hun keuze voor waterstof gemaakt van aardgas op het verkeerde paard gewed.
In Brussel en in Den Haag zien beleidsmakers waterstof als dé energiedrager die de zware industrie, langeafstand-transport over de weg, de scheepvaart en de luchtvaart moet gaan vergroenen. Eurocommissaris Timmermans noemt waterstof keer op keer de ‘rockster’ onder de nieuwe vormen van energie. De Nederlandse premier Rutte wil de ‘groene waterstofeconomie bouwen die dit land nodig heeft’. Hij bezoekt een waterstoftankstation in Groningen en wil naar Namibië reizen omdat ze daar wel eens veel waterstof zouden kunnen maken die vervolgens via de Rotterdamse haven geïmporteerd kan worden.
Want waterstof moet gemaakt worden. In pure vorm komt het nauwelijks voor op aarde. Het proces werkt simpel gezegd als volgt: water (H2O) splitsen in een molecuul zuurstof (O2) en twee moleculen waterstof (H2) door er elektriciteit doorheen te jagen. Dat maakt waterstof een energiedrager, je haalt eruit wat je erin stopt. Voor een deel, want bij de productie gaat een kwart van de energie verloren.
Waterstof krijgt het label groen als de elektriciteit voor de productie komt van hernieuwbare bronnen zoals zonne- of windenergie. Bij het gebruik van gas als grondstof spreekt men van grijze waterstof. Als de CO2-uitstoot niet in de lucht maar onder de grond wordt opgeslagen krijgt het de kleurcode blauw.
Brussel heeft al voor de oorlog in Oekraïne veel grotere haast dan Nederland. Beide willen uiteindelijk naar met duurzame energie geproduceerde waterstof, maar de Europese Commissie probeert harde afspraken te maken over hoe snel dat moet gebeuren. In juli 2021 doet Timmermans dat door een pakket met plannen te presenteren waarmee in 2030 de totale uitstoot van CO2 in de EU met 55 procent zou zijn verminderd. Plannen die nog wachten op goedkeuring van alle nationale regeringen en het Europees Parlement. Daarin staan ook bindende afspraken die de Europese Commissie wil maken voor het gebruik van groene waterstof in de industrie en in het transport.
‘Groen’ moet maar wachten
De Europese Commissie wil dat de helft van de waterstof in de industrie ‘groen’ is in 2030. Nu is 98 procent grijs, dus gemaakt uit aardgas, waardoor CO2-uitstoot in de lucht belandt. Daarnaast wil Brussel dat van alle brandstof in het transport, van vliegtuigen tot personenauto’s, 2,6 procent direct of indirect van groene waterstof komt – en dus van hernieuwbare bronnen zoals zon en wind.
Doelen die een einde dreigen te maken aan de door Shell, Gasunie en de Rotterdamse haven ingestoken plannen om de ongebruikte gasvelden in de Noordzee met CO2 te vullen. Ook de regering in Den Haag ziet deze route als de goedkoopste manier om de zware vervuilende industrie op te schonen. Tot er genoeg hernieuwbare energie is om grote hoeveelheden groene waterstof te produceren, moet ‘groen’ maar even wachten.
Bij de industrie gaan alle alarmbellen af als duidelijk wordt wat Brussel van plan is. In oktober 2021 waarschuwt Cefic, de Brusselse lobbyorganisatie van de chemische industrie, dat het internationale concurrentievermogen van de Europese industrie in gevaar komt als de commissie haar zin krijgt.
De industrie kan ‘de extra kosten van het verplicht gebruik van groene waterstof’ niet aan en dus moet de overheid financieel bijspringen. Een zorg die voortkomt uit het feit dat de huidige productie van groene waterstof zo goed als nul is [zie kader] en er te weinig hernieuwbare energie is voor de grootschalige productie van groene waterstof.
Ook neemt de chemie-lobby het op voor blauwe waterstof, en daarmee voor het gebruik van gas. ‘De verplichte doelen voor de industrie zijn contraproductief omdat ze de uitrol van koolstofarme waterstof beperken.’
‘Ook wij vinden dat we af moeten van fossiele brandstoffen, maar niet door met de Brusselse olifant door onze Nederlandse porseleinkast te gaan’
Het Nederlandse kabinet neemt een afwachtender houding aan en is zelfs ‘voorzichtig positief’ over de Brusselse plannen. In de Tweede Kamer is men dat niet, vooral het doel voor de industrie leidt tot grote zorgen. SGP-Kamerlid Chris Stoffer hekelt tijdens een debat op 27 oktober 2021 de dadendrang van de Europese Commissie. ‘Ook wij vinden dat we af moeten van fossiele brandstoffen, maar niet door met de Brusselse olifant door onze Nederlandse porseleinkast te gaan.’ Regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie vrezen ook dat Brussel de waterstof-lat te hoog legt voor Nederland en de alom aanwezige energieverslindende industrie.
Het gebruik van grijze waterstof in de industrie is verantwoordelijk voor 8 procent van de CO2-uitstoot in Nederland, bijna net zoveel als de uitstoot van alle personenauto’s. Het speelt een cruciale rol bij de productie van kunstmest en dat maakt de bedrijven Yara in het Zeeuwse Sluiskil en OCI in Geleen tot grootgebruikers. Ook voor de productie van methanol is waterstof onmisbaar. BioMCN, onderdeel van OCI, maakt in Delfzijl deze grondstof voor de chemische industrie. Daarnaast zijn er nog de raffinaderijen die waterstof onder meer gebruiken voor het onttrekken van zwavel uit dieselolie.
De toenmalige staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Dilan Yesilgöz geeft het onderzoeksinstituut TNO de opdracht in detail te berekenen wat de consequenties zouden zijn, omdat er ‘vragen over de haalbaarheid en uitvoerbaarheid’ bestaan.
In maart dit jaar levert TNO het rapport af en de resultaten liegen er niet om. De voorstellen van de Europese Commissie zijn ‘zeer ambitieus’ en hebben ‘significante implicaties vanwege de grote hoeveelheden waterstof die gebruikt worden in de industrie – specifiek in raffinaderijen, de kunstmest- en chemische industrie,’ concluderen de onderzoekers. Het vereist een ‘enorme en snelle opschaling van [...] de hernieuwbare energiecapaciteit in Nederland.’
Te hoge verwachtingen
Enorm is het juiste woord. TNO berekent dat er mogelijk 127 Petajoule aan waterstof nodig is om aan de doelstellingen te voldoen. Om zo veel waterstof te produceren is 16,5 GW aan elektriciteitsvermogen nodig. Dat is meer dan zes keer het vermogen van alle windmolens die nu in de Nederlandse wateren staan. Klimaatminister Rob Jetten wil die productie verhogen van 2,5 GW naar 21 GW in 2030. Als dat lukt zal nog steeds driekwart van de windmolens op zee nodig zijn voor de productie van groene waterstof. Schone elektriciteit die daardoor niet meer beschikbaar is voor huishoudens of het opladen van een elektrische auto.
Een alternatief is groene waterstof importeren uit bijvoorbeeld Portugal of Namibië, landen waar al gesprekken mee worden gevoerd. Maar TNO waarschuwt voor te hoge verwachtingen. Grote projecten staan ook in andere landen nog in de kinderschoenen. Bovendien zal geïmporteerde waterstof waarschijnlijk duurder zijn dan de binnenlandse productie.
Er is nog een tweede reden, naast de omvang van de waterstofgebruikende industrie, waardoor de Brusselse plannen Nederland in de problemen brengen. Uit de voorstellen volgt dat hoe meer blauwe waterstof er in Nederland gebruikt wordt, hoe meer groene waterstof nodig is om aan de 50 procent-eis van de Europese Commissie te voldoen. TNO stipt het in haar onderzoek aan: blauwe waterstof vergroot de grondslag, maar levert geen bijdrage aan de invulling van de verplichting.

Ontkenning
Hoewel het rapport van TNO in maart verschijnt en de oorlog in Oekraïne de gasvoorziening op losse schroeven heeft gezet – en daarmee ook de blauwe waterstofplannen – ziet men in Den Haag geen reden het roer om te gooien. ‘Als je CCS [Carbon Capture and Storage, het afvangen en opslaan van CO2, red.] ruim baan geeft, dan leidt dat misschien tot minder snel minder gas. Dat zou wel kunnen,’ geeft de minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten (D66) eind maart schoorvoetend toe tijdens een debat in de Tweede Kamer. Om een paar seconden later alsnog toe te voegen ‘dat de CCS-inzet toch echt de meest kosteneffectieve wijze is om de CO2-uitstoot in de industrie verder te verduurzamen.’
Ook de coalitiepartijen zetten zich schrap. Na het lezen van het rapport dient de energie-expert Henri Bontenbal (CDA) op 6 april, samen met de VVD, een motie in die de Nederlandse regering dwingt op de rem te trappen en de Brusselse ambities voor de productie van groene waterstof af te zwakken. Klimaatminister Jetten is het met Bontenbal eens. ‘Ik vind zelf ook dat het pad dat de Commissie voorstelt, een onrealistisch pad is.’
De bewindsman is hierover al in gesprek met de Europese Commissie en ‘landen in Noordwest-Europa’, zegt hij tegen de bezorgde kamerleden. Wel stelt Jetten, verwijzend naar de oorlog in Oekraïne, dat ‘onder druk van de geopolitieke situatie’ de Europese productie en import van groene waterstof versneld moeten worden. Maar voor deze specifieke Brusselse plannen voor de industrie wil de staatssecretaris op een ‘ander infaseerpad uitkomen’. Dat is Haags jargon voor het uitstellen van het moment waarop een doel behaald moet worden.
De lobby van Jetten
De Nederlandse ‘oplossing’, zoals vastgelegd in de motie van CDA en VVD, is het doel te verlagen of de industrie meer tijd te geven om eraan te voldoen. Een grote meerderheid van de Tweede Kamer steunt het voorstel. Er is te weinig hernieuwbare energie en de productie van groene waterstof is verwaarloosbaar, dus de groene ambities van de Europese Commissie moeten nog maar even op de plank blijven liggen.
De lobby van Jetten kan beginnen. Een paar dagen na het debat in de Kamer verspreidde Nederland samen met zes andere landen een zogeheten non-paper [zie hieronder]. Non-papers zijn documenten die door mailboxen in de Brusselse Bubbel dwarrelen, waarin groepjes landen hun positie over een bepaald onderwerp kenbaar maken. In dit document staat verrassend genoeg dat Nederland de verplichte doelen steunt en dat de lagere ambities niet het goede antwoord zijn. Omarmt minister Jetten nu plots de hoge ambities voor het vergroenen van de industrie die de Tweede Kamer niet wil? De ambities die Jetten zelf nog geen week eerder onrealistisch noemde?
Nee. In de non-paper staat namelijk ook dat er een ‘balans tussen betrouwbaarheid en flexibiliteit’ moet komen, net als ‘gerichte aanpassingen’. In omfloerste bewoordingen opent Nederland, met steun van onder meer Duitsland en Spanje, zo de aanval op het Brusselse waterstofbeleid waarvan het zelf aan de wieg heeft gestaan.
Weinig kans
Desgevraagd bevestigt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat deze inzet. Er is dan ook al twee miljard euro aan subsidies gereserveerd voor de opslag van CO2 voor de Nederlandse kust. ‘Het waterstofdoel voor de industrie [moet] niet te veel ten koste gaan van efficiëntere opties voor CO2-reductie,’ aldus de woordvoerder van het departement. Dat dit de afhankelijkheid van gas vergroot neemt de Nederlandse regering op de koop toe omdat het nu eenmaal, in de woorden van klimaatminister Jetten, ‘kostenefficiënt’ is.
In Brussel geven ingewijden dit clubje lidstaten weinig kans van slagen. Sterker nog, zij voorzien dat door de oorlog in Oekraïne de rol van blauwe waterstof veel kleiner zal worden. Als Europa straks geen Russisch gas meer importeert, wordt aardgas schaars en mogelijk nog duurder. Té schaars en duur om voor de productie van waterstof te gebruiken.
Morgen, woensdag 18 mei komt Eurocommissaris Timmermans naar de perszaal helemaal onderin het Brusselse hoofdkantoor van de Europese Commissie. Daar zal hij de plannen presenteren om Europa zo snel mogelijk van het Russisch gas af te helpen, met daarin een centrale rol voor hernieuwbare energie en groene waterstof. Zo moet de consumptie van aardgas in 2030 met 40 tot 45 procent afnemen, blijkt uit uitgelekte versies van de plannen. Een doelstelling die moeilijk te rijmen valt met het produceren van blauwe waterstof.
In een reactie zegt de Europese Commissie volledig achter haar eigen voorstellen te staan en ze te zullen uitleggen en verdedigen tijdens de onderhandelingen met de lidstaten en het Europees Parlement. Of zoals Timmermans het zei tijdens de conferentie in Ahoy: ‘Waterstof is de sleuteltechnologie om onszelf van Russisch gas en olie te ontdoen en om Europa en de wereld te helpen vrijheid te verwerven in de ware zin van het woord.'
Na publicatie van het artikel kreeg Follow the Money een document in handen waarin staat wat de Europese lidstaten willen veranderen aan de voorstellen van de Europese Commissie. Daaruit blijkt dat begin maart de 27 nationale regeringen, net als Nederland, de ambities willen verlagen. Dit wijst erop dat de Nederlandse bezwaren gedeeld worden door een meerderheid van de Europese landen.
Door het doel van 50 procent groene waterstof in de industrie in 2030, zoals voorgesteld door de Europese Commissie, staat een dikke streep. De EU-lidstaten willen het verlagen naar 40 procent en pas in 2035 zou de helft van de waterstof die in de industrie verbruikt wordt ‘groen’ moeten zijn. Ook het doel voor transport ligt onder vuur. De inzet van Commissie is dat 2,6 procent van alle brandstof in het wegvervoer en de scheepvaart, in treinen en vliegtuigen direct of indirect uit groene waterstof komt. De EU-lidstaten willen dat doel verlagen naar 2,2 procent.
Mogelijk veranderen de eisen van de lidstaten nog omdat de gesprekken nog gaande zijn, het document dat FTM heeft ingezien is een tussenstand van de onderhandelingen. Nadat de Europese landen gezamenlijk een definitief standpunt hebben ingenomen, volgen nog onderhandelingen met het Europees Parlement en de Europese Commissie. Dan zal pas blijken of het Eurocommissaris Timmermans of klimaatminister Jetten is die aan het langste eind trekt.
59 Bijdragen
Gerard van Dijk 6
Niemand wil als laatste de knop voor deze bom indrukken. Dat maakt het allemaal zeer kwetsbaar. Zodra iemand als eerste de knop heeft ingedrukt zal er een kettingreactie volgen die een verschroeide aarde zal achterlaten.
Journalistiek heb ik nog niet vernomen waarom optie 1 dat Oekraïne neutraal blijft geen optie kan zijn voor Europa? Het zou de oorlog kunnen stoppen en een kernoorlog kunnen afwenden. Waarom zoveel offers voor een zwaar verdeeld en corrupt land? Over wiens soevereiniteit gaat het eigenlijk? De soevereiniteit van de bevolking of van de corrupte leiders die hun eigen belang boven die van de burgers plaatst?
Wat is die green deal waard wanneer je tegelijkertijd als inzet voor de soevereiniteit van Oekraïne een kernoorlog uitlokt?
Wietze van der Meulen 6
Gerard van DijkIk vind het wel positief dat Jetten wat realistischer wordt. Misschien heeft hij de signalen opgevangen die aan zijn Duitse collega dhr. Habeck zijn medegedeeld?
Habeck ging naar Qatar voor gas. De eerste jaren is er geen capaciteit, daarna is een contract voor bijv. 20 jaar wel mogelijk mits voor de juiste prijs. En nu?
We verbruiken in Nederland jaarlijks zo'n 3.000 PJ. 2.000 voor energie en 1.000 als grondstof.
Degene die denkt daar een flinke deuk in te kunnen slaan, wens ik veel succes toe.
John Janssen 4
Wietze van der MeulenQatar, US, Nigeria, Algerije kunnen Europa maar een fractie extra leveren van hetgeen nodig is. In extra capaciteit in de toekomst, kan altijd worden voorzien tegen de juiste prijs. Maar er zijn nog andere partijen die uit diezelfde LNG vijver vissen!
Wietze van der Meulen 6
John JanssenVeel partijen hebben vaak ook langdurende contracten qua levering.
Daarnaast dient het aangevoerde vloeibare LNG "on-spec" gebracht te worden en je moet het "ergens laten" (ondergronds opslaan kan wel maar alles heeft zijn beperkingen qua capaciteit).
En heb je net voor 20 jaar duur LNG-gas uit Qatar gecontracteerd, is er een nieuw bewind in Rusland die zegt: "wij kunnen wel goedkoper leveren d.m.v. een leiding die er al ligt (NS 1)".
En als dan NS2 wat wordt opgeknapt kan er nog meer gas naar Europa stromen. Het is maar een mogelijkheid maar toch misschien iets om rekening mee te houden.....
John Janssen 4
Wietze van der MeulenIkzelf zag een klein lichtpuntje in de vermeende (de experts in de media gaven dat aan) tanende lichamelijke staat van vrind Vladimir.
Zou mij ook niet verbazen als Us Frenske enig zins beïnvloed is door een waterstof lobby. De komende 10 jaar een fijne semi-decadente volledig betaalde vakantie in zonnig Toscane, is natuurlijk moeilijk te weerstaan.
Wietze van der Meulen 6
John JanssenRusland schijnt al troepen uit Syrié terug te trekken om op het "thuisfront" in te zetten. Maar dan krijgen partijen als Hezbollah en Iran weer meer invloed aldaar (vindt Israël weer bedreigend). Alles hangt met alles samen.
Uiteindelijk is het vaak een strijd om macht en invloed waar de gemiddelde burger niets beter van wordt.
Jesse Pinster 1
Wietze van der MeulenVolgens mij zijn er twee routes die parallel lopen. Aan de ene kant probeert de EU gasleveringen te organiseren vanuit andere landen dan Rusland. Maar tegelijkertijd zet Brussel sterk in op het verminderen van het verbruik van gas. De verwachting is dat Timmermans morgen zal voorstellen om het gebruik met 40/45 procent te verminderen (doel was 30%).
De eerste route is vooral om acute problemen te voorkomen, de tweede richt zich meer op de middellange termijn.
Wietze van der Meulen 6
Jesse PinsterOns energieverbruik komt overeen met zo'n 100 miljard kuub G-gas (Groningen-gas). Dat komt weer overeen met zo'n 300 miljard kuub waterstof (een enorme hoeveelheid). En met waterstof alleen produceer je in de chemische industrie ook niet veel.
Gasleveringen uit andere landen is niet zo eenvoudig (zie bijvoorbeeld de discussie tussen Algerije enerzijds en Spanje en Italië anderzijds om het Algerijnse gas). De (voormalige) Spaanse Sahara speelt daarbij ook nog een rol (conflict Marokko-Algerije).
Timmermans kan morgen allerlei voorstellen doen maar dat lijk mij allemaal weinig realistisch/zinvol.
Europa heeft zich klem gemanoeuvreerd. En dan zakt de Euro ook nog t.o.v. de Dollar en stijgt de rente in Italië behoorlijk. Om over de inflatie overal dan nog maar te zwijgen (in ontwikkelingslanden hakt dat er nog veel meer in).
https://www.economist.com/finance-and-economics/2022/05/14/why-italys-borrowing-costs-are-surging-once-again
Wat het allemaal moet worden weet ik niet maar volgens mij zijn er op korte termijn wel andere problemen om op te lossen,
Joost Versteegh 4
Wietze van der MeulenEuropa heeft geen andere keuze dan omschakelen naar een economie die duurzaam omgaat met energie en grondstoffen. Dit vraag een andere maatschappij, waar op een andere manier wordt nagedacht over kosten en verdeling van energie, goederen en diensten.
Hoe langer we deze omschakeling uitstellen en de lobby van fossiele industrie en conservatieve landbouw blijven volgen, hoe sterker ons welzijnsniveau wordt uitgehold.
John Janssen 4
Jesse Pinsterbert wiegant 2
Gerard van DijkRoland den Boef 1
Gerard van DijkOekraïne is een 'verdeeld' land. Ook niet waar. Er zijn veel meningsverschillen, maar als het gaat om de eigen onafhankelijkheid is men verenigd. Sinds 2014-2015 zijn de Russischgezinde facties gekrompen tot vrijwel niets, omdat het erg moeilijk te verkopen is aan je landgenoten dat je het land steunt waar je in oorlog mee bent.
Oekraïne is corrupt. Dat is voor u blijkbaar een goede reden om ze te laten stikken in een ondertussen genocidale oorlog tegen Rusland. Je moet wel durven zeg.
Dan de idee dat 'we' aansturen op een kernoorlog. Totaal onzinnig, dan hadden we die no-fly zone wel ingevoerd. 'Niemand wil als laatste de knop voor deze bom indrukken.' Ook onwaar. Dat is waarom landen second-strike capabilities hebben, al 50 jaar. Er zijn allerlei stappen nodig om een first strike mogelijk te maken en geen enkel land heeft die genomen (bijv. bommenwerpers en mobiele raketlanceerders te verplaatsen, extra boomers naar zee sturen). Het Westen heeft de wapenleveranties voorzichtig opgeschroefd en de escalatie is niet gekomen. Poetin en zijn generaals willen ook niet dood.
Wat betreft neutraliteit, dat is de enige legitieme vraag die u opwerpt. Ik vind dat die mogelijkheid voorafgaand aan de oorlog meer verkend had moeten worden. Tegelijkertijd is het onduidelijk of Rusland dan niet binnengevallen zou zijn. Het eiste een volledige terugtrekking van de NAVO uit Oost-Europa, wat zo onrealistisch is dat het eerder een voorwentsel is om een oorlog te rechtvaardigen dan een serieus voorstel.
Hetty Litjens 6
De energietransitie moet goed overdacht begonnen worden en mag geen neoliberale aanwinst zijn, geen kwestie van veel veld gooien naar mogelijk niet adequate oplossingen. Het is verstandig van Jetten en het hele kabinet om bedaard tewerk te gaan.
Er zijn in het Gaasperpark in Amsterdam powerputten aangelegd om ook in dit natuurgebied behorend tot het NNN grote evenementen mogelijk te maken (met CO2-kanonnen voor de sfeer). De all-electric capaciteit voor woonwijken wordt daardoor beperkt. Er worden energieslorpers aangelegd voor facebook en bitcoin. En vakantievliegen blijft een probleem. Dit moet eerst aangepakt worden.
John Janssen 4
Hetty LitjensAls Brussel nog niet eens een consensus kan bereiken over stop op olie ex Rusland, en de belangrijkste bepalende landen (Duitsland, Frankrijk) lijnrecht tegenover elkaar staan qua subsidieregeling op Groene Energie, heb ik weinig vertrouwen in Brussel als 'leading party' in dit complexe proces.
Gerard van Dijk 6
Hetty LitjensWaar zoals bij die datacentra’s de rest warmte ook hergebruikt kan worden. Geldt dat in het verleden ook voor veel andere bedrijven die l rest warmte zouden kunnen hergebruiken. Wat op zich niet nieuw lijkt. Toch is het nieuw. Omdat direct op de plek zelf geplaatst is en er geen verlies van rest warmte is. Het gebeurt ook daadwerkelijk. Terwijl wanneer men grotere afstanden moet afleggen er veel warmte verloren gaat en het al gauw niet goed werkt en/of te duur wordt.
Dat staat nog los van de voordelen qua vrijheid die bitcoin te bieden heeft. Als samenleving zullen we ervoor moeten vechten om de voordelen die bitcoin heeft te omarmen. Ik wil graag in vrijheid blijven leven. In plaats daarvan worden we nu duidelijk geleid naar een dystopia waar iedere handeling en transactie in beeld word gebracht bij de centrale bankiers die los van onze democratische waarden staan. Je zal maar moeten tanken om naar je werk te komen. Maar je kan niet tanken omdat je al teveel CO2 uitgestoten hebt.
Eveline Bernard 6
Gerard van DijkGerard van Dijk 6
Eveline BernardJij noemt het afvalwarmte en het is het omgekeerde dan jij het stelt. De warmte die bij het minen vrijkomt word gebruikt om de kas te verwarmen. Dat minen moet voorstellen als grote zeecontainers die in of naast de kas geplaatst word. Dat kan dus heel makkelijk en snel. In de winter hebben ze het hoogste rendement, voor de kasteler bespaart die in het gunstigste geval 95% aan energiekosten plus dat ze een dividend op de geminde bitcoin kunnen ontvangen.
Voor zover ik weet zijn er geen andere bedrijven die op soortgelijke wijze dezelfde energie 2 keer kan gebruiken.
Lees of beluister het op bnr nieuwsradio.
https://www.bnr.nl/podcast/cryptocast/10459284/194-b-bitcoinmining-als-milieuvriendelijke-oplossing-voor-de-glastuinbouw
R. Eman 8
Gerard van DijkEcht????? Ik zou u willen adviseren eerst eens te leren wat een energiebalans inhoudt. Dan praten we verder.
Arthur Venis 3
R. EmanZe liggen veelal ook niet ten grondslag aan beleid.
R. Eman 8
Arthur VenisArthur Venis 3
R. EmanGebrek aan kennis is zorgelijk en leidt tot domme fouten. Een aantal ervan zien we al.
En over natuurwetten gesproken: de wet van behoud van massa is er ook een. Ook daarvan vraag ik me af of we die op de radar hebben…
https://issues.org/environmental-economic-costs-minerals-solar-wind-batteries-mills
Vincent Huijbers 9
Gerard van DijkDaarbij is het alles behalve neutraal omdat de mensen die deze energie kunnen betalen kunnen minen. Daarbij kun je je ook afvragen of de meerderheid altijd gelijk heeft? En waarom wordt de bitcoin meer waard als één persoon aangeeft in te stappen. Een aspect van geld is vertrouwen. Dat los je niet op door de hele mensheid een kruisje bij iedere individuele transactie te laten zetten.
Sterker nog. Stel je een wereld voor waar alles en iedereen gelijk is. Die bestaat niet.
Ik ben voor een digitale munt. Maar niet een energie verslindende: de blockchain wordt door zijn ontwerp nooit duurzaam.
http://frietema.com/de-paradox-van-de-duurzame-verspilling/
https://www.ad.nl/tech/hele-straat-open-voor-stroomvretende-buurman-die-bitcoins-delft-snap-niet-dat-dit-kan~ab02a13f/#:~:text=videoEen%20straat%20die%20over,betreffende%20huis%20bitcoins%20'delft'.
https://www.nytimes.com/interactive/2021/09/03/climate/bitcoin-carbon-footprint-electricity.html
Gerard van Dijk 6
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Gerard van DijkHet gaat er mij om dat als een idee energieverslindend is je dat niet teniet doet met alle duurzame oplossingen om energie op te wekken die je kunt verzinnen. Dan moet het opnieuw naar de tekentafel.
Het is absurd als we aan alle kanten energie proberen te besparen een systeem invoeren dat energie verslind. We krijgen onze eigen economie nog niet eens duurzaam. Gebuik die prachtige oplossingen om energiearmoede op te lossen o.i.d. Dan wordt die energie pas goed besteed.
Daarbij kun je ook afvragen of affakkelen bij energie van de toekomst hoort. Of hoe het energieverbruik van minen door individuen in verhouding staat tot anderen als daarvoor een krachtstroom aansluiting voor moet worden aangelegd.
John Janssen 4
Vincent HuijbersJan Ligthart 2
Gerard van DijkJesse Pinster 1
Hetty LitjensKlopt helemaal dat er nieuwe afhankelijkheden ontstaan maar het probleem met Rusland is dat de afhankelijkheid zeer groot is (40% van het gas in Europa). Door gas te kopen van meerdere landen is de afhankelijkheid wel minder groot.
Eens met het punt dat er een risico dat er veel geld wordt uitgegeven aan oplossingen die mogelijk in de toekomst niet blijken te werken. Dat is een risico dat er ook is bij blauwe waterstof. Nou moet ik wel zeggen dat veel experts die ik spreek zeggen dat we moeten accepteren dat er geld uitgegeven gaat worden aan niet adequate oplossingen. Om snel te vergroenen moeten we op alle paarden inzetten is dan zo'n beetje de redenatie. Daar schuilt natuurlijk het gevaar in dan het ook ondoordacht gebeurd. Taak voor de journalistiek om daar goed op te letten en in kaart te brengen waarom welke besluiten genomen worden.
John Janssen 4
Jesse PinsterKleine nuance, die 40% is een gemiddelde. Sommige landen zijn voor een veel groter percentage afhankelijk van Rusland.
En wat vaak vergeten wordt, is dat we het toch niet alleen over het gas moeten hebben, maar ook over de hard ware (import terminals, omzet treinen vloeibaar naar gas, en transportleidingen).
Jesse Pinster 1
John JanssenPieter Jongejan 7
Om de green deal te kunnen betalen is maw goedkope groene energie nodig. Zo niet dan zal de green deal onbetaalbaar worden.
De greopolitieke invloed van de USA op de huidige energiecrisis is overduidelijk. In 1996 toen de olieptijs het laagst was, lag ook de Amerikaanse dollar op een zeer laag niveau.
De lobby voor blauwe waterstof is maw een lobby van de USA (en de fossiele energieproducenten voor een hoge dollarkoers en hoge olie- en gasprijzen. Hoge olie- rn gasprijzen leiden onverbiddelijk tot een lage economische groei en hoge inflatie ofwel tot aanhoudende stagflatie.
Jetten laat de belangern van de USA, Rusland en de dictatoriale Golfstaten prevaleren boven de belangen van de Nederlandse en Europese burgerbevolking.
Annemiek van Moorst 11
Pieter JongejanArthur Venis 3
Annemiek van Moorstdethmer 5
Eind van de humane periode en dat ook nog zonder meteorietinslag.
Ruim baan voor de kakkerlak.
John Janssen 4
dethmerAndries Munnik 3
dethmerbert wiegant 2
Kan iemand voorrekenen wat e.e.a. betekent in de totale energievoorziening?
Pieter Jongejan 7
bert wiegantDit lijkt mij om verrschillende redenen (waaronder arbeidsplaatsen in marokko en minder emigratie vanuit marokko) een veel betere, goedkopere en meer duurzame oplossing dan het door Nederland gesteunde blauwe waterstof alternatief.
Waarom lukt dit wel in de UK en niet in Nederland? Shell is toch een Brits bedrijf geworden?
https://www.zonnekrachtcentrales.nl/2022/01/21/het-marokko-uk-energie-project
John Janssen 4
Pieter JongejanWietze van der Meulen 6
Pieter JongejanDaarnaast vraag ik me af hoe zwaar zo'n PV-veld aldaar wordt belast met zand- en stofstormen.
Ook CSP is volgens mij bepaald geen uitontwikkelde technologie. Staat er ergens in Californië niet een prototype als afval in de woestijn tegenwoordig?
Of wat te denken van kabelbreuk (wat nogal eens voorkomt bij onderzeese kabels).
Of als Marokko bonje met de Britten krijgt?
Volgens mij hebben de Britten meer kans dat ze problemen importeren dan zekere stroom. Voor het geval er geen vermogen is, is er ook weer backup-vermogen noodzakelijk. De kosten daarvan worden ook weer verdisconteerd in de stroomprijs etc.
Mijn advies zou zijn:."niet doen".
bert wiegant 2
Pieter JongejanJoost Versteegh 4
bert wiegantPieter Jongejan 7
bert wiegantFeit blijftb dart het rendement vanb zonne-collectoren in marokko het hoogst zijn in de hele wereld. het arguyment van het woestijnzand lijkt me nuet terecht. Op,cde plaats waarde huidige zonnecollectoren staan in marokko is wrinig last van zandstormen. Dit grbied lihgt ook in Marokko en niet in het betwiste gebeid van de voormalige Spaanse Sahara.
Ook het argument van een mogelijke breuk in de electriciteitskabel op meer dan 500 meter diepte lijkt me ver gezocht,
Veel waarschijnlijker is dat de fossiele (Amerikaanse?) lobby in Brussel ertoe leidt dat de commissie onder leiding van Timmermans heeft gekozen voor het steunen van de Amerikaanse en Nederlandse lobby om de energieprijzen zo lang mogelijk zo hoog te houden door voor blauwe waterstof te kiezen. Particulieren moeten dan noodgedwongen van het gas af en overstappen op dure warmtepompen.. Minister Hugo steunt dit uiteraard.
Klaas Knot, ook van de grootgrondbezitters van het CDA, komt in de media uitleggen dat er een renteverhoging van 0,25% nodig is in juli 2022 om de inflatie van ruim 10% te bestrijden. Humor. Je vraagt je af wie er in Den Haag en Amsterdam nog enige kennis van zaken heeft.
De huidige stagflatie is in tegenstelling tot wat de Franse juriste Lagarde beweert (en door Klaas Knot wordt nagepraat) geen incidenteel verschijnsel als gevolg van de oorlog in de Oektaine, maar een struktireel probleem als gevolg van te hoge schulden en een een te lage rente. De aangerkondigde renteverhoging met 0,25% is bij een inflatie van de consumptieprijzen met 10% en een groei van de geldvoorraad met meer dan 20% een lachertje.
Volgens mij moet Klaas Knot de eer aan zichzelf houden en aftreden.
Wietze van der Meulen 6
Pieter JongejanOf het zo onrealistisch is dat kabelbreuk optreedt is de vraag. Repareren zal niet eenvoudig zijn.
Daarnaast blijft zo'n park een interessant doelwit voor strijdende partijen. In of nabij het betwiste gebied. Dat maakt weinig uit.
Dit soort projecten zal de energievoorziening alleen maar nog duurder maken. Goed voor de inflatie dus en niet goed voor de concurrentiepositie. Gas en stroom is veel voordeliger in de USA. Niet zo handig van Europa allemaal....
Joost Versteegh 4
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 6
Joost VersteeghEn qua energiezekerheid is een kerncentrale i.i.g. betrouwbaarder. De bouwkosten waren in het verleden ook behapbaar dus of het niet goedkoper kan is zeer de vraag. Niet dat het afval geen probleem is.
Bij de prijs van PV-energie moeten we ook de back-up optellen. Vraag me af of het dan nog zo goedkoop is...
Theo van Beuningen 4
Wietze van der MeulenJesse Pinster 1
bert wiegantIs allemaal op te lossen door bijvoorbeeld heel veel meer windmolens te bouwen, de vraag is hoe haalbaar dat is. Kabinet en Tweede Kamer denken duidelijk van niet.
Ik heb zojuist een document ingezien waaruit blijkt dat de EU-lidstaten inderdaad proberen het doel van de Europese Commissie naar beneden bij te stellen. Naar 40% in 2030 en dan zou 50% het doel voor 2035 worden. Of dit de uitkomst is zal van de nog komende onderhandelingen (met oa het Europees Parlement) afhangen.
Wietze van der Meulen 6
Jesse Pinsterhttps://www.ad.nl/binnenland/alle-moeite-voor-niets-zeldzame-roofvogel-vliegt-zich-dood-tegen-windturbine~adc2ee30/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
Grote dode vogels vind.je dan nog relatief makkelijk (op land) terug. Wat nog meer turbines voor de zeeavifauna als gevolg hebben? Ik maak me ernstig zorgen.
Bernard Van Dijk 1
Wietze van der Meulenhttps://www.statista.com/chart/15195/wind-turbines-are-not-killing-fields-for-birds/
Theo van Beuningen 4
Bernard Van DijkR. Eman 8
Jesse PinsterTheo van Beuningen 4
Mag hopen dat ik dat allemaal niet goed heb begrepen, want veel dommer dan dat kan het imo niet.
Pieter Jongejan 7
Theo van BeuningenOpvallend is ook dat de koers van het Britse pond sinds de Brexit is gestegen van 0,925 pond per euro in 2019 tot nu 0,845 pond per euro. in 2022..De journalisten uit Brussel wisten steeds te melden dat de Britten oerdom waren en dat de koers van het Britse pond in geval van een Brexit omlaag zou gaan. Dit blijkt achteraf desinformatie. Of is het zo dat de koers van het Britse pond stijgt omdat de UK straks over goedkopere zonne-energie kan beschikken en de eurolanden door de lobby via Brusel in veel te dure blauwe waterstof geinvesteerd hebben? .
John Janssen 4
Pieter JongejanRobert Van der klip
Theo van BeuningenBernard Van Dijk 1
https://www.linkedin.com/pulse/myth-hydrogen-export-spitfire-research-inc/?trackingId=besTr42IT1Gi32FW40xBHQ%3D%3D
Wil je echt vergroenen en van het Russische gas af ga je alles elektrificeren.
- Warmtepomp zes keer zo efficiënt als een waterstofketel
https://cleantechnica.com/2021/10/14/hydrogen-heating-cooking-would-cost-homeowners-100000-extra-over-15-years/
- Elektrische auto is 3,2 keer zo efficiënt als een waterstofauto.
https://www.linkedin.com/pulse/hydrogen-fuelcell-vehicle-great-idea-theory-paul-martin/?trackingId=0k8RLKXoTo%2B7pNT3YLHLzQ%3D%3D
- Voor vliegtuigen is het ook geen oplossing
https://www.linkedin.com/pulse/aircraft-hydrogen-hoax-solution-bernard-dijk-van/
Wil je een echt onafhankelijke wetenschappelijke kijk op waterstof klik je hier:
https://h2sciencecoalition.com/manifesto/
Robert Van der klip
Bernard Van DijkBernard Van Dijk 1
Robert Van der klipMarc de Wit 1