Kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren? Lees meer
Waarom is de creatie van geld in handen van – particuliere – banken? En moet dat altijd gepaard gaan met schuld? Ofwel: kunnen we ons monetaire systeem op een eerlijker manier organiseren?
Dat zijn vragen waar menig econoom zijn tanden op heeft stukgebeten. Toneelgroep De Verleiders zette een brede discussie in gang door op te roepen tot een burgerinitiatief. Met 120.000 handtekeningen moest de politiek wel reageren en nadenken over de aard en het wezen van ons geld en hoe het wordt gecreëerd. Dat leidde tot een opdracht voor de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) om onderzoek naar geldschepping te doen.
Op Follow The Money begon het debat in 2015, toen auteur en voormalig bankenlobbyist Robin Fransman reen open brief aan het toneelgezelschap schreef, die werd beantwoord door Martijn Jeroen van der Linden, bestuurder van de stichting Ons Geld. Daarnaast gaven tientallen lezers in het discussieforum hun visie op wat misschien wel de grote vraag van het moment is: van wie is ons geld eigenlijk?
12
MIN
Niet burgers maar banken profiteren van de renteverhoging van de ECB
14
MIN
Aan een digitale euro die niet met banken concurreert, heeft niemand iets
1
MIN
Als we de economen van morgen niet anders opleiden, blijft de wereld op dezelfde voet doorgaan
1
MIN
Geld bepaalt alles, maar bijna niemand snapt het. Reis door onze kaart en ontdek hoe ons geldstelsel in elkaar zit
16
MIN
De ECB deelt miljarden uit aan private banken en stuurt onze overheid de rekening
17
MIN
De belastingbetaler mag nu ook de verliezen van De Nederlandsche Bank betalen
9
MIN
De ontrafeling van ons geldstelsel
16
MIN
Nederlandse regering presenteert voor het eerst een visie op de digitale euro
17
MIN
Wordt digitaal contant geld programmeerbaar, en gekoppeld aan je identiteit?
14
MIN
De strijd om het digitale geld is losgebarsten
© ANP Bart Maat
Een depositobank bleek eerst niet mogelijk met de huidige wetgeving, maar mede door burgerinitiatief 'Ons Geld' lijkt politiek Den Haag daar iets aan te gaan doen. Minister Dijsselbloem en zelfs DNB staan open voor een pilot. Richard van der Linde, de initiatiefnemer van de Depositobank, doet verslag.
Vorige week op 16 maart vond het plenaire debat plaats in de Tweede Kamer tussen minister Dijsselbloem van Financiën en de fracties over burgerinitiatief 'Ons Geld'. Met een inleiding van George van Houts, mede-initiator van het burgerinitiatief, werd gedebatteerd over de wijze waarop geldcreatie zou moeten plaatsvinden.
Het scheppingsrecht
Banken kunnen uit het niets krediet creëren en dat krediet kan worden gebruikt voor girale betalingen of worden omgezet naar brief- of muntgeld. We noemen het daarom ‘geld’. Dat is prima, we kunnen er ieder woord voor gebruiken, mits we het maar consistent doen. Als bankkrediet ‘geld’ is, dan is een centrale bankreserve dit in ieder geval niet. Een centrale bank creëert dus iets anders dan een commerciële bank. Wij gebruiken ons bankkrediet om de bank opdracht te geven namens ons centrale bankreserves over te boeken naar een ander — of om te zetten naar cash. Vult u zelf maar in op welke plek in de laatste zin u het woord ‘geld’ wilt plaatsen, bij bankkrediet of centrale bankreserves.
Als bankkrediet ‘geld’ is, dan is een centrale bankreserve dit in ieder geval niet
De hoeveelheid bankkrediet bepaalt hoeveel betaalmiddelen er in omloop zijn. Stichting Ons Geld vindt dat de overheid — bij wijze van een vierde macht — dit moet bepalen, met name vanwege de rendementen die banken behalen met het scheppingsrecht. Over de voor- en nadelen hiervan werd hevig gedebatteerd tijdens het debat. Voorlopig lijkt een minderheid van de fracties te vinden dat de voordelen opwegen tegen de nadelen.
Depositobank
Dat is echter de theoretische kant. De praktische kant is dat we deel uitmaken van een muntunie en niet zelf kunnen bepalen of wij het geldstelsel veranderen. Dat zal met alle Euro-landen overeengekomen moeten worden. Daarom werd door verschillende Kamerleden een alternatief voorstel gedaan om de burger minder afhankelijk te maken van de veiligheid van banken en tegelijkertijd de marktwerking te laten toenemen.
Dit alternatief is een ‘depositobank’. Het woord viel wel 31 keer tijdens het debat en die moties sturen aan op een (empirisch) onderzoek naar zo’n faciliteit. Zoals in een vijfluik op Follow the Money uiteengezet, verruimt het de diversiteit in de sector, maar ontbreekt het aan wetgeving en is de politiek aan zet.
De auteur Richard van der Linde nam in mei 2015 het initiatief om een full reserve bank op te richten. Voor Follow the Money deed hij uitvoerig verslag van het proces. Hij concludeerde toen dat het aan benodigde wetgeving ontbrak. Vervolgens richtte hij zich met burgerinitiatief 'Ons Geld' op de politiek, met de positive uitkomst van vandaag als resultaat.
Meer lezen? Zie hier het vijfluik van Van der Linde en het verslag van het bezoek van 'Ons Geld' aan de Tweede Kamer.
>> Burgerinitiatief 'Ons Geld' op bezoek in de Tweede Kamer
>> Deel #4: tijd om campagne te voeren
In de praktijk
Vandaag, werd gestemd over onder andere een motie van Koolmees (D66), Nijboer (PvdA) en Merkies (SP) die minister Dijsselbloem vraagt om een gedegen onderzoek naar de aanpassingen die nodig zijn in de wetgeving. We weten dat hier inmiddels al onderzoeken naar gaande zijn en wij zijn hier ook in betrokken. [De motie werd aangenomen, zie update onderaan - redactie FTM.]
Vorige week donderdag was de tweede Fintech-convocatie met dezelfde minister en Kamerleden. Daaruit kwam naar voren dat ook onderzoek wordt gedaan in brede zin naar de mogelijkheden om diversiteit in de bancaire sector te vergroten en DNB ook meer incentives te geven om toetreding te bevorderen.
Het zou mooi zijn als er een landschap ontstaat waarin banken differentiëren op risicoprofielen
Door het burgerinitiatief lijkt het er op dat onderzoek naar 'meer toetreding en diversiteit' eerder tot resultaat zal gaan leiden. Het zou mooi zijn als er een landschap ontstaat waarin banken differentiëren op risicoprofielen, van full-reserve tot maximale leverage. Liefst met ieder een niet te groot marktaandeel en met zo min mogelijk onderlinge verwevenheid. Iedereen is daar voor, zelfs DNB. Laten we daarom spoedig in de praktijk op kleine schaal uittesten in welke vorm dit kan plaatsvinden, waarna het debat over geldcreatie opnieuw gevoerd kan worden. Minister Dijsselbloem staat open voor een pilot, net als de politiek en DNB. De draaiboeken worden inmiddels gemaakt. Bij een succesvolle pilot kan ‘de markt’ open voor full-reservebanken. Wie weet spreekt de uitkomst van pluriformiteit en marktwerking zelfs de initiatiefnemers van het burgerinitiatief aan.
De motie van van Koolmees (D66), Nijboer (PvdA) en Merkies (SP) over onderzoek naar de mogelijkheden van een depositobank is vandaag met algemene stemmen aangenomen door de Kamer. Moties van Grashoff, Omtzigt en Merkies zijn gewijzigd. Deze stuurden ook aan op onderzoek naar een depositobank-achtige dienstverlening. Hiervan moet nog duidelijk worden wat de wijziging inhoudt. Nederland is officieel een stap dichter bij een full-reservebank.
42 Bijdragen
Michiel WERKMAN 8
Zo'n depositobank brengt alleen maar kosten met zich mee. Kosten om het op te richten en in stand te houden, kosten van het betalingsverkeer, kosten voor het aanhouden van tegoeden bij de centrale bank en/of kosten voor het bewaren van cash geld, kosten voor directie en personeel, kosten voor huisvesting, kosten voor toezicht, kosten voor de DGS etc.
Nederlanders zouden hun geld opnemen als banken een negatieve rente zouden invoeren op spaargeld maar wel bereid zijn om bij te dragen aan een depositobank zonder inkomstenbron en met uitsluitend lasten? Dan wordt ook ingeteerd op het spaarsaldo. Nee, voor de spreekwoordelijke oude sok zijn ook wel andere oplossingen denkbaar en wie 'ons' geld niet vertrouwd in zijn spaarpot kan desgewenst uitwijken naar fysiek edelmetaal, sieraden o.i.d.
Eric Smit 11
Michiel WERKMANDe mensen achter dit initiatief zijn allerminst naïef, kan ik je verklappen. Integendeel, zou ik zelfs kunnen betogen. Maar lees vooral even de eerdere artikelen over de depositobank (nog) eens door en houd in je achterhoofd waar geldsystemen werkelijk voor ontworpen zijn en welke gevaren er nog loeren.
Groet, Eric
Michiel WERKMAN 8
Eric SmitVoor het bewaren daarvan (i.c. sparen) lijkt 'het publiek' niet bereid om daarvoor te betalen. Dat zou bij zo'n depositobank wel moeten terwijl bij (toekomstige) inflatie de waarde van het bewaarde ruilmiddel ook nog eens extra afneemt.
Ik voorzie dat daarvoor weinig vruchtbare voedingsbodem zal zijn.
Johannes Van den Hoog 1
Michiel WERKMANJan-Marten Spit 9
Michiel WERKMANis dit bewust cynisme? :)
het doet er in het huidige systeem immers helemaal niet toe of we 'bereid' zijn om te betalen voor de kosten die banken maken als ze meer doen dan geld in de kluis te leggen, zoals onverantwoorde risico's nemen, het belazeren van hun klanten middels fraude of kartelgedrag. linksom of rechtsom betaald de maatschappij er voor, omdat dat dat de bron van waarde is, alsmede van economische groei, en derhalve ook de enige die altijd kan leveren - vooral in tijden van nood.
ik deel je bezwaren, maar het is evenmin een optie om oogkleppen op te zetten en te hopen dat de geschiedenis zich daarmee niet weer zal herhalen.
Geert Verkuijk
Michiel WERKMANEn of je nu een deel van je geld moet inleveren, of dat je het hele bedrag mag houden maar het wordt gedevalueerd, is natuurlijk precies hetzelfde. Alleen dat tweede is minder zichtbaar (blijkens de onwetendheid hierover bij het brede publiek) en het is de banken er alles aan gelegen om dit ook zo te houden, want die varen zeer wel bij dit systeem.
peter ftm 4
Geert VerkuijkAlwin van Dongen 3
peter ftmOp spaarrekeningen zonder beperking is de max rente 1% en gemiddeld rond de 0,5%. Op reguliere betaalrekeningen is de rente 0% en er worden vaste kosten in rekening gebracht.
Richard van der Linde 2
Michiel WERKMANRichard Ran 4
Michiel WERKMANPrecies. Edelmetaal kan al eeuwenlang aanspraak maken op de titel, "ons geld" en daar is een reden voor.
goof 4
Richard RanDe hefboom op de Amerikaanse futures markt voor goud, de Comex (CME gold future contract). De uitstaande goudcontracten die circuleren zijn dus maar liefst 123,8 maal talrijker dan het effectief beschikbare metaal in de kluizen...
Kun je zeggen dat goud kopen bij een bank wel heel erg risicovol is en alleen op papier bestaat.
Dat zou verder nog niet erg zijn maar wel als je bank omvalt dus is het wel verstandig fysiek goud te kopen als je kiest voor zekerheid .
Michiel WERKMAN 8
goofgoof 4
Michiel WERKMAN€ 1.141,03
Monsterbox (500 stuks) Maple Leaf Zilver 1 Ounce 2016
€ 8.232,87
Michiel,Richard , Is dit de prijs van Krugerrand of kan ik ergens anders goedkoper kopen?
Is de prijs van monsterbox zilver een goede prijs en wordt ik dan niet belazerd.
Richard Ran 4
goofMichiel was mij net voor, want idd. vertrouw ik mijn goud niet toe aan een bank. Gewoon ouderwetsch muntgoud (en zilver) in eigen beheer. Mijn "geld" en wellicht - als het systeem van fiat-overheidsgeld definitief instort - op termijn weer daadwerkelijk "ons geld".
Het is ooit een politieke beslissing geweest om het edelmetaal van zijn geldstatus te beroven; een onrechtmatige vergissing die kan worden rechtgezet.
peter ftm 4
Michiel WERKMANProbleem zit denk ik met name in het feit dat mensen het systeem onvoldoende begrijpen. Ze zien spaargeld als een aanwezig iets, wat banken te risicovol uitlenen, of wat ze niet willen bloot stellen aan leningen verstrekken. Ze zien spaargeld als input, en de lening als output. Maar zo werkt geldcreatie niet. Spaargeld ontstaat door leningen uit te geven en dus kan het slechts bestaan bij de gratie van risico nemen. Al het geld wat bij de depositobank dus wordt gestald ontzie je niet van risico nemen, want het bestaat juist doordat het risico al is genomen op het moment dat er een lening elders is verstrekt. Dus wil je niet dat banken lenen, dan voorkom je dat niet door geld te stallen bij de depositobank, want er valt niks te stallen.
Dat banken zorgvuldig met spaargeld moeten omgaan, zal niet veel discussie opleveren. Maar met een depositobank ontrek je spaargeld als funding voor leningen uit het systeem, en dat moeten banken dus uit het buitenland gaan halen, die vervolgens daar weer een fundingprobleem hebben. Los je dan een probleem op of verschuif je het slechts naar elders? Ik denk het laatste. Om te voorkomen dat banken te risicovol geld uitlenen zijn wel betere ideeën bedenken.
Maar zolang regels zorgen voor restricties in omvang, ik wens ze succes.
Ps een negatieve rente is niet voordelig voor depositobank. Een commerciële bank rekent het door aan diegenen die lenen, wat depositobank niet kan. Margeverschil alleen maar groter in nadeel depositobank.
Michiel WERKMAN 8
peter ftmpeter ftm 4
Michiel WERKMANJe kan niet principieel bezwaar maken tegen banken die uitlenen, terwijl je de output daarvan (spaargeld) wel accepteert. Een bank die niet uitleent, zorgt ervoor dat er geen spaargeld is, en er dus geen vraagstuk is waar je spaargeld wil stallen. Bij de depositobank wordt dus niet uitlenen voorkomen, er wordt slechts het voortvloeisel (spaargeld) van uitlenen geparkeerd.
Ik heb daarom zelf ook niet zozeer problemen met de depositobank, maar vaak wel met de beargumentatie erom heen door veel mensen. Je mag best vinden dat banken te risicovol hebben uitgeleend, maar dat heeft ook als resultaat dat er teveel spaargeld daardoor is. Je kan niet iets veroordelen, maar wel de voordelen er van willen genieten. Dat maakt het maar een half waar verhaal.
Matthijs 11
peter ftmGilles Wattel 1 3
Michiel WERKMANIk heb het altijd als uiterst dom beschouwd de PCGD uit te leveren aan ING.
Als wij niet afhankelijk zijn voor betalingsverkeer van commerciële banken, dan kunnen we die veel gemakkelijker failliet laten aan.
Als kind had ik een spaarbankboekje bij het postkantoor.
In die tijd kwamen gewone mensen niet bij banken.
Zoals ik hier elders al schreef, om niet langer afhankelijk te zijn van de Bank of England en de City, richtte Gladstone, rond 1860, als minister van financiën, een overheids spaarbank op.
Michiel WERKMAN 8
Gilles Wattel 1R. Eman 8
Michiel WERKMANVoor zover ik mij kan herinneren is dat nooit een echt probleem geweest. Als je geld overhad kon je het altijd nog op een spaarrekening zetten.
Wel geeft het volgens mij aan dat het 'gewone' betalingsverkeer in staat is zelfstandig kostendekkend te kunnen zijn. Dan rijst bij mij de vraag waarom er zoveel weerstand is tegen het splitsen van banken in nuts- en zakenbanken. Wie heeft daar het meeste baat bij?
Fredo 5
goof 4
Een marktplaats.nl voor geld is wat we nodig hebben zonder opvreters en zakken vullende adviseurs ertussen.
Een site waar vraag en aanbod elkaar gaan vinden en waar de waarde van geld bepaalt gaat worden melde ik hier vorige ook al.
De virtuele geldstromen waar veel bites en bytes omgaan laten we dan maar de banken en de ECB over met een rente van nul maar waar het MKB niet over kan beschikken .
Het MKB is gebaat bij echte kredieten en geen loze beloftes van banken of van mafkezen zoals Draghi en consorten
Michiel WERKMAN 8
goofGilles Wattel 1 3
Michiel WERKMANPromessen en dergelijke ontstonden door de noodzaak betalingen te doen in het handelsverkeer.
Muntgeld vervoeren was een riskante bezigheid.
Michiel WERKMAN 8
Gilles Wattel 1Alwin van Dongen 3
Michiel WERKMANDe toenemende welvaart (=meer geld per persoon) is inderdaad het gevolg van geldschepping.
Het toenemende welzijn en toenemende welbevinden is het gevolg van positieve arbeid. Met positieve arbeid bedoel ik werkzaamheden die zowel het eigenbelang als (deels) het algemeen belang dienen. De gecreëerde waarde is geen geldelijke waarde. Echter, met geld als inflateerbaar ruilmiddel, kan er wel eenvoudig een prijskaartje aan gehangen worden.
Geert Verkuijk
Michiel WERKMANDat een efficiënt -en dus in de meeste gevallen digitaal- ruilmiddel de functie van geld veel beter vervult dan goud of spiegeltjes of kralen, ben ik zeker met je eens. Maar het feit dat banken (als enige!) dit geld kunnen scheppen, en zodoende de rest van de maatschappij met een onaflosbare eeuwige schuld opzadelt, daar wringt mijns inziens de schoen.
peter ftm 4
Geert VerkuijkOf denk je dat je 100.000 euro kan lenen tegen wat administratiekosten, en de kosten van default en inflatie bij diegene die uitleent moet neerleggen? Ik leen in iedergeval geen cent uit aan iemand die geen rente wil betalen. Dat risico wil ik niet lopen.
R. Eman 8
Daar sta ik helemaal achter. Dan is er tenminste enige keuzevrijheid en niet die eenheidsworst zoals het nu is.
bos 2
results in 2016 +20%
Michiel WERKMAN 8
bosGeert Verkuijk
Michiel WERKMANDat is nu juist het hele punt: banken mogen best een bewaar- of beheerfunctie voor geld (of goud) faciliteren, maar de geldscheppende functie zou daar los van moeten staan. Dit zou via een openbaar, publiekelijk mechanisme moeten plaatsvinden, ten gunste van de hele maatschappij (en niet vooral ten gunste van de bank, zoals nu).
peter ftm 4
Geert VerkuijkDe Nederlandse politiek baalt nog al van die onafhankelijkheid en ziet liever dat de ECB ander beleid voert. Dat komt namelijk omdat o.a. onze pensioenen last hebben van haar beleid en er perifere landen zijn met grote problemen. Desondanks zijn de landen daar heel blij met dit beleid. Dus willen we niet gewoon een ECB dat ander beleid voert? Ja, dat kunnen we niet beinvloeden omdat ze onafhankelijk is. De ECB is er niet voor alleen Nederland, maar voor alle landen in de Eurozone.
Onafhankelijkheid maakt niet iedereen happy, er hebben mensen voordeel en nadeel bij. Dat roept altijd discussies op bij diegenen die nadeel hebben en stellen dat de ECB niet onafhankelijk is (zoals dat Draghi als Italiaan bv Italie bevoordeelt). Onafhankelijkheid heeft zijn nadelen als je niet eens bent met de beslissingen van die instantie.
Hoe vreemd is het dan om te pleiten voor een ander onafhankelijke instituut? Waarschijnlijk is het slechts de wens naar beleid die in je voordeel werkt.
goof 4
bosEr zijn al schattingen dat er nu al meer als 80 % van het verhandelde goud ook al niet anders meer is dan bites en bytes op de computers van de financiële sector en dus ook gebakken lucht.
Het zoveelste lijk in de kast van onze banken!
Wat fysiek goud waard is straks zal blijken en er wordt nu beweerd dat er te weinig goud is om als onderliggende waarde te dienen voor het papieren geld.
Als je goud x maal zo duur maakt kun je altijd aan de onderliggende waarde komen lijkt mij of is dat te simpel gedacht .
Geert Verkuijk
goofGilles Wattel 1 3
Hij richtte een overheids spaarbank op.
Toen had hij zelf geld, en de spaarbank makte ook nog winst.
De leden van het lagerhuis, die de bankbelangen vertegenwoordigden, waren daarna zijn vijanden.
Ed Raket 6
Koen Hoefgeest
Leprechaun 4
We krijgen nu misschien een slap aftrekseltje als goedmakertje.
Indien dat goedmakertje er komt, ik schrijf bij voorbaat "indien", want de Nederlandse politiek loopt aan de leiband van de bankstertjes, dan hebben wij allen nog wel de mogelijk om onze rekeningen van de ABN-AMRO naar de SNS-nutsbank te verplaatsen.
Die mogelijkheid in overweging nemend zou ik u adviseren uw goede geld niet in de volgende tranche ABN-AMRO aandelen te steken.
Als we die mogelijk een beetje stil houden, kunnen we misschien nog wel een buitenlandse investeerder interesseren voor de resterende ABN-AMRO belangen die nog in overheidshanden zijn. Zien we toch ook nog wat van onze belastingcentjes terug die wij in de malafide ABN-AMRO hebben gestoken.
foggy4180 .
Met andere woorden; nu de rekening verantwoorden in plaats van doorschuiven naar de toekomst.
Een duurzame maatschappij heeft een duurzaam financieel stelsel nodig.
Dit gaat niet met een buffer van 3 a 4 procent en de rest wordt van verwacht dat het in de toekomst wordt afgelost.
Daarnaast probeert men koste wat kost op een inflatie te sturen van 2 %
oftewel geldontwaarding van 2 %.
Een duurzame maatschappij hoort ondersteund te worden door een duurzaam financieel stelsel.
Dat betekent in de praktijk: veel hogere buffers, geen geldontwaarding en geen speculatie aangewakkerd door korte termijn winstmaximalisaie.
Het huidige stelsel is teveel op risico, speculatie en leverage gebaseerd terwijl de rekening wordt doorgeschoven naar de belastingbetaler.
Op deze manier worden beslissingen genomen die vooral ten gunste komen van de allerrijksten vanwege hun belangen die ermee gemoeid zijn.
Een duurzaam stelsel draagt bij aan het welzijn van de burger waarin vooral gestreefd wordt om zo min mogelijk schuld op te bouwen.
Dit in tegenstelling tot nu waar de banken hun verdien model vooral gebaseerd is op schuld: hoe meer schuld, hoe meer rente.
Het huidige verdienmodel kan nooit voor de burger welvaart betekenen behalve voor de rijksten terwijl de maatschappij vooral met schulden opgezadeld wordt.