Bijna alle zorgverzekeraars deden eraan mee: de private digi-rechtbank e-Court. In polissen spraken de verzekeraars af met hun klanten dat ze bij wanbetaling niet naar de gewone rechter stappen, maar naar deze volautomatische, digitale rechter. Dat zou veel sneller gaan en kosten schelen. De rechtbank Almelo voorzag de uitspraken vervolgens van een goedkeurende stempel. Tot begin vorig jaar was grote deurwaarderskantoor GGN verantwoordelijk voor het oproepen van verzekerden voor de procedures bij e-Court. Daarvoor bracht GGN meer dan 33 duizend keer ruim 100 euro in rekening bij verzekerden – een kostenpost van ruim 3 miljoen euro.

Ten onrechte, staat nu vast. GGN had het uitbrengen van het exploot (waarmee de procedure bij e-Court start) nooit mogen bestempelen als een zogeheten ambtshandeling, oordeelde de tuchtrechter van Kamer voor Gerechtsdeurwaarders vandaag. Een deurwaarder mag alleen kosten in rekening brengen als hij een wettelijke taak uitvoert. Daaronder vallen dus niet de exploten voor het private e-Court.

‘Dit betekent dat de ambtshandeling alleen op basis van de wet ontstaat en niet door een overeenkomst tussen de zorgverzekeraar en de klant,’ zegt schuldenexpert André Moerman, die namens de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden (Sociaal Werk Nederland) de tuchtprocedure startte. ‘We zijn een stap dichterbij om de kosten terug te vorderen voor verzekerden. GGN moet dit terugbetalen.’ Moerman verwacht dat GGN in hoger beroep zal gaan en wil dat afwachten voordat hij de kosten terugclaimt.  

GGN had kunnen weten dat het zich op glad ijs bevond met de tienduizenden dubieuze exploten

e-Court kwam vorig jaar zelf in opspraak vanwege de onterechte kosten na onderzoek van Nieuwsuur en De Groene Amsterdammer. In een brief liet minister Dekker van Rechtsbescherming daarna weten dat GGN zulke kosten niet in rekening mag brengen. Uit het onderzoek bleek dat de alternatieve rechtbank niet transparant is: vonnissen worden niet gepubliceerd en het is onbekend wie de rechters zijn. Volgens critici is het een ‘zwart gat’.

GGN had kunnen weten dat het zich juridisch op glad ijs bevond met de tienduizenden dubieuze exploten. Want bij de wijziging van de Gerechtsdeurwaarderswet in 2016 heeft de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) nog gelobbyd om de kosten voor zulke private arbitrage wettelijk te verankeren, maar kreeg nul op het rekest.

Vervolgens schreef de KBvG een eigen notitie waarin het tot heel andere inzichten kwam dan de minister. Voor GGN was dat kennelijk voldoende om maling te hebben aan het wettelijk stelsel en de interpretatie van de minister. ‘Dus niet de wetgever, maar een notitie van de KBvG vormt nu de basis voor het verrichten van ambtshandeling? Het moet niet gekker worden,’ schreef Moerman in zijn pleitnota. ‘We hebben het hier niet over een verordening of een bestuursregel, maar een paar pagina’s tekst met een nietje erdoor.’

De uitspraak gaat niet alleen over kosten; ook de privacy van zorgverzekerden is geschonden. GGN heeft volgens de rechter in strijd met de wet in het Beslagregister en het Basisregister Personen (BRP) gekeken. Deze registers zijn voor deurwaarders alleen toegankelijk bij het verrichten van wettelijke ambtshandelingen. Nu is geoordeeld dat deze exploten niet zijn aan te merken als ambtshandelingen, was de deurwaarder ook niet bevoegd de registers te raadplegen.

Na alle ophef vorig jaar hebben de zorgverzekeraars e-Court uit hun polisvoorwaarden voor dit jaar geschrapt. Tevens is de kantonrechter gestopt met het formaliseren van de uitspraken van de arbiter. Maar zonder stempel van de ‘echte’ rechter zijn de uitspraken van e-Court niet afdwingbaar. Daarom ligt de geschillenbeslechting bij de arbiter inmiddels stil.

Rinus van Etten, bestuurder van GGN, zegt zeer teleurgesteld te zijn in het vonnis. Ondanks de uitspraak van de minister kwam het verlies als een verrassing. ‘We hebben het zorgvuldig aangepakt. Debiteuren die met e-Court te maken hebben gehad, hadden geen nadeel maar voordeel. De kosten voor een procedure waren lager dan bij een procedure bij de rechtbank. Gemiddeld scheelt het 170 euro. Dat was ook de reden voor mijn opdrachtgevers om voor deze procedure te kiezen.’

Van Etten overweegt in hoger beroep te gaan.