© ANP/Emmanuel Dunand
Een goed gesprek over de Europese Unie komt maar niet van de grond. Follow the Money wil daar verandering in brengen. Samen met jou. Wat willen we met Europa? Dit dossier is een eerste aanzet voor een gesprek over een andere Europese Unie. Lees meer
Iedereen heeft er een mening over, maar een echt gesprek over de Europese Unie wordt nauwelijks gevoerd. En dat is jammer, want het voortbestaan van de Unie is niet zo vanzelfsprekend als het ooit was. Niet alleen de eenheidsmunt euro wankelt, het hele Europese project zelf dreigt als een kaartenhuis ineen te zakken. Het uiteenvallen van de EU zou enorme gevolgen voor elke Nederlander – en elke Europese burger – hebben. Die angst lijkt politici en beleidsmakers te verlammen. Discussies over de EU worden doodgeslagen met apocalyptische visioenen, van zowel voor- als tegenstanders.
Tegelijk is het duidelijk dat dit niet het Europa is waarvan gedroomd werd. Europese samenwerking blijkt in de praktijk vaak een ondoorzichtig spel van lobby's en achterkamertjespolitiek. De parlementaire controle daarop is gebrekkig. 'Brussel' is bijna synoniem geworden met bureacratie, spilzucht, gesjoemel, bemoeizucht, zelfverrijking en zelfs corruptie.
Bij veel burgers in alle lidstaten leeft het gevoel dat de voordelen van de Unie niet langer opwegen tegen de nadelen. Dat zij in wezen niet zoveel aan de EU hebben en dat het een moloch is die over hun identitieit heenwalst. Een Unie die de economische voordelen vooral sluist naar grote ondernemingen. 'Een verzorgingsstaat voor multinationals', zoals onze columnist Christiaan Vos dat noemde.
Is het mogelijk om de EU op zo'n manier te hervormen dat niet grote, multinationale ondernemingen het meest profiteren van de Europese samenwerking – maar de Unie de belangen van de Europese burger dient? Zo ja, hoe dan? En zo nee, hoe gaan we dan wél verder? Daarover willen we op Follow the Money samen met jou een constructief gesprek voeren. We willen dat doen met behulp van ons panel Europa, wat nu? Op die plek zullen we je onder meer vragen stellen en kunnen we het gesprek met elkaar voeren.
5
MIN
Elk land zou een referendum moeten houden over een EU-exit
4
MIN
Jean-Claude Junckers voorbarige vergezichten
6
MIN
Nieuw Europees btw-plan schrikt fraudeurs niet af
3
MIN
Het einde van de euro begint in Rome
3
MIN
Wat eurosceptici kunnen leren van de Yuexit
5
MIN
Geachte Europese Commissie, ik ben boos!
3
MIN
Je vraagt je af in welk universum deze lieden leven
5
MIN
Vooral Duitse burgers zijn gelukkig met de Europese Unie
3
MIN
Als europarlementariërs historicus gaan spelen
3
MIN
Volop Europese schijnoplossingen tegen de jeugdwerkloosheid
De Europese Commissie pleit voor overheidsinvesteringen door sterke eurolanden als Nederland en Duitsland, maar die houden vast aan een rigide begrotingsdiscipline. Daarmee bewijzen ze de burgers van de eurozone een slechte dienst, betoogt Bas Eickhout.
Afgelopen vrijdag kwamen de ministers van financiën van de EU bijeen om over het begrotingsbeleid van 2017 te besluiten. Op tafel lag een aanbeveling van de Europese Commissie aan de eurozone als geheel om het economisch herstel te bevorderen door minder te bezuinigen en meer te investeren. Een gezamenlijke munt en een gezamenlijk monetair beleid vergen ook een meer gezamenlijk begrotingsbeleid, vindt Eurocommissaris Moscovici. Als alle eurolanden tegelijkertijd zo snel mogelijk hun overheidsschulden afbouwen, gaat dat ten koste van het fragiele economische herstel. Daarom zouden Duitsland en Nederland, en andere landen met een groot handelsoverschot en voldoende begrotingsruime, juist meer moeten uitgeven en investeren, zo luidt de aanbeveling van Moscovici.
Het geloof dat een begrotingstekort de grootste zonde op aarde is, is diep geworteld
Helaas hebben de ministers van Financiën op aandringen van precies deze twee landen het advies van de Commissie begraven. Het geloof dat een begrotingstekort de grootste zonde op aarde is, is zo diep geworteld in Duitsland als Nederland dat de inzichten van experts voor extra investeringen geen gehoor vinden. Een begrotingsevenwicht, de Schwarze Null, is voor de CDU van de Duitse minister Schäuble de heilige graal, ongeacht de gevolgen voor werkgelegenheid in de eurozone en het achterstallig onderhoud aan de publieke infrastructuur in Duitsland. Ook het Nederlandse kabinet zit volledig vastgeroest in het dogma dat we zo snel mogelijk naar een begrotingsoverschot moeten. Ieder bedrijf dat bij een extreem lage rentestand uiterst rendabele investeringen afwijst, krijgt kritiek van aandeelhouders. Duitse en Nederlandse politici lokken er echter stemmen mee.
Veel te hard bezuinigingsbeleid
Het strikte begrotingsbeleid van de afgelopen jaren waar de Europese Commissie nu langzaam op terugkomt, was een drama. Onderzoeken van onder andere IMF, OESO en de Europese Commissie hebben laten zien dat de eurozone tussen de 5 en 9 procentpunt economische groei is misgelopen door een slecht getimed en veel te hard bezuinigingsbeleid. Daardoor zijn tienduizenden mensen onnodig werkloos, zijn sociale voorzieningen verschraald en is het toekomstig groeipotentieel geschaad. Het doel van de bezuinigers werd er ook niet mee bereikt: de schuld als deel van het bbp nam alleen maar toe door de schadelijke impact van bezuinigingen op de groei.
Mede door toedoen van dit dramatische begrotingsbeleid zag de ECB zich genoodzaakt de rente tot nul te verlagen en iedere maand 80 miljard euro aan obligaties op te kopen. Zowel in Duitsland als in Nederland uiten velen terecht zorgen over dit ECB-beleid: het brengt grote risico’s met zich mee voor de financiële instabiliteit, het bereikt nauwelijks de reële economie en brengt spaar- en pensioentegoeden in gevaar. En democratische controle op deze besluiten is er niet, door de strikt onafhankelijke positie van de ECB.
Maar veel Duitse en Nederlandse politici die ECB-voorzitter Draghi verwijten maken, weigeren het economisch herstel met gecoördineerd begrotingsbeleid in de eurozone te ondersteunen waardoor het monetaire beleid eindelijk weer genormaliseerd zou kunnen worden. Uit voorlopige conclusies van de Raad van Ministers van Financiën blijkt dat Duitsland en Nederland erin geslaagd zijn om het voorstel van de Europese Commissie voor een gecoördineerd, ruimer begrotingsbeleid om zeep te helpen. Te veel uitgeven is volgens deze landen een zonde die door Brussel zo hard mogelijk moet worden gestraft. Te weinig uitgeven, waardoor de Europese economie langdurig in het slop blijft, dat moeten de landen volgens Dijsselbloem en Schäuble zelf weten.
Onderzoeken laten zien dat de eurozone 5 tot 9 procentpunt economische groei is misgelopen
Begrotingstsaar
Middenin de eurocrisis was het de vurige wens van Nederland om een sterke, onafhankelijke begrotingstsaar aan te stellen om voorgoed een einde te maken aan de lakse begrotingsdiscipline van sommige landen waarmee het een munt deelt. Nederland kreeg zijn zin en gaf volop steun aan het strenge begrotingsbeleid van toenmalig Eurocommissaris Olli Rehn. Nu zijn opvolger Moscovici lering trekt uit het recente verleden door voor een ruimer begrotingsbeleid te pleiten, is het nota bene Nederland dat de onafhankelijke begrotingstsaar plotseling de mond snoert.
Met deze opstelling bewijst Dijsselbloem de inwoners van de eurozone geen dienst. De partijgenoot van Moscovici zou de adviezen van de Europese Commissie met beide handen moeten aangrijpen. Want als alle landen tegelijk op de begrotingsrem staan, stagneert de economie. Als de eurozone brede steun van burgers terug wil winnen, is het nu zaak om te laten zien dat de ministers meer kunnen dan bezuinigen.
Bas Eickhout is Europarlementariër voor GroenLinks.
14 Bijdragen
W. Van Den Broeck 5
Nils de Graaf 4
Matthijs 11
Pieter Jongejan 7
In 2015 is de overheidsschuld voor het eerst gedaald van 81,2% tot 77,8%. Die daling heeft zich in 2016 voortgezet.
Deze schuldontwikkeling steekt gunstig af bij die in het land van de begrotingspaus. In de periode 1995-2007 liep de Franse overheidsschuld op van 66,6% in 1995 tot 75,6% in 2007. Ondanks het feit dat het saneren van de Franse banken net als de Italiaanse banken nog op zich laat wachten is de Franse overheidsschuld sinds 2007 continu blijven oplopen van 75,6% in 2007 tot 121,0% in 2015. Ook in 2016 is de Franse overheidsschuld verder blijven oplopen.
Het ruime begrotingsbeleid van Frankrijk heeft alleen op korte termijn succes opgeleverd, maar niet op lange termijn. De reële economische groei per hoofd van de Franse bevolking blijft achter bij die in Duitsland en landen die hun schulden in de hand weten te houden. Vergeleken met Nederland doet Frankrijk het even slecht, maar daarbij moet bedacht worden dat de Franse pensioenen worden geïndexeerd en de Nederlandse pensioenen al jaren worden bevroren of zelfs verlaagd vanwege de kunstmatig lage rente van de ECB. Op wat langere termijn dreigen de schulden van Frankrijk onhoudbaar te worden. Vandaar de pogingen van Frankrijk om de rente zoveel mogelijk te drukken en de Europese inflatie zoveel mogelijk op te voeren, Doel van de Fransen is om andere Europese landen te laten opdraaien voor de steeds hogere Franse schulden. Nederland lijkt een willig slachtsoffer.
Jan Smid 8
Pieter JongejanPieter Jongejan 7
Jan SmidRoland Horvath 7
Het doel van de EU bezuinigingen politiek is niet de schulden terug betalen of de waarde van de euro of concurrentie vermogen maar eenvoudig de bedrijfslasten van de GMO/multinationals te verminderen en de Sociale Zekerheid SZ volledig af te bouwen. Door de overheden van de staten in geld moeilijkheden te brengen: Ze moeten bezuinigen en ze mogen niet lenen, niet meer belastingen heffen, ze moeten de schulden versneld afbetalen en de investeringen in 1 jaar afschrijven. Resultaat ze kunnen dan alleen nog bezuinigen op SZ.
Schäuble, jurist, en Dijsselbloem, ingenieur in landbouw economie, begrijpen niets van economie laat staan van geld in al zijn vormen. Dat blijkt tekens als ze iets zeggen over financiën: Telkens beschamend.
Investeringen kunnen beter met leningen gefinancierd worden. Maar de activiteit kan in de EU ook vermeerderd worden door meer bedrijfslasten te heffen. Een vergroting daarvan vergroot de koopkracht, de productie en het inkomen met hetzelfde bedrag.
De EU moet actief deelnemen aan investeringen en de leiding daarin nemen. Investeringen in nieuwe en/of duurzame producten en productiemethoden. Zoals de conversie van zonenergie in allerlei andere energie vormen. Zoals energie opslag. De financiële risico's kunnen op meerdere manieren verdeeld worden tussen de EU overheid en de private deelnemers. Private ondernemingen beginnen niet aan zulke investeringen omdat ze te groot zijn, te veel risico inhouden en te lang duren. In tegenstelling tot het valse neoliberale verhaal dat de overheid nergens voor dient, is haar rol bvb in de innovatie veel belangrijker dan die van private ondernemingen. De hele digitalisering is uitgewerkt door de VS overheid sedert ongeveer 1940. Nog iets, van monopolies is bekend dat ze de opkomst van andere concurrerende technologieën tegen houden. Voorbeelden: De olieboeren en andere energievormen. De farma en microben en vitaminen en mineralen.
piterkamp 4
Ongelooflijk.
Eickhout heeft nog steeds niet door dat het euro idee, de noordelijke landen die tegen de zuidelijke zeggen 'word als ons', nog in geen honderd jaar gaat werken.
Varoufakis, Krugman, Stiglitz, Sarrazin, de 70 Nederlandse economen van 1997, dovemansoren.
Dan lees ik: Dijsselbloem, ingenieur in landbouweconomie.
Nooit van dat vak gehoord, wel dat Dijsselbloem iets aan bedrijfskunde gedaan zou hebben, als dat zo is, dan zou hij de balans en V&W rekening van een landbouwbedrijf kunnen begrijpen.
Met monetaire en macro economische theorie heeft bedrijfskunde niets van doen.
Well strekt het Dijsselbloem tot eer dat hij in een discussie met Stiglitz toegaf dat de politieke voorwaarden voor het functioneren van de euro niet waren vervuld, en dat het politiek onmogelijk was die te vervullen.
Zijn mentor, Sweder van Wijnbergen, de rode baron, heeft hem dan toch iets bijgebracht.
De conclusie dat we dus van die euro af moeten, dat kon hij dan weer niet uitspreken.
Jan-Marten Spit
piterkampPolitici die echt een visie hebben, een inzicht, al dan niet succesvol, maar dat ook daadwerkelijk uitdragen in beleid, die hebben we niet echt meer, of figureren in de niet-salonfahige marge. Het is niet zo dat politici hun ideeën formuleren en de marketeers daar een passend reclamespotje bij bedenken, politici vinden precies dat wat volgens spindoctors het best verkoopt, en als dat verkiezingsgedoe achter de rug is, is het business as usual.
piterkamp 4
Jan-Marten SpitDe aanwezigen bij een debat tussen Baudet van FvD en onze establishment politici, gisteravond, zagen Baudet als overwinnaar.
Baudet heeft hersens, en gebruikt die.
Jan-Marten Spit
piterkampVolgens mij had je betoogd dat Dijsselbloem gene kennis van zaken had. Dat is niet helemaal hetzelfde als geen visie hebben.
Baudet vind ik meer iemand die vooral goed is in het verstandig laten klinken van onzin, maar wat hij gisteravond zei heb ik niet gehoord.
Lisa 3
Investeringen zoals onderwijs (basisbeurs neergesabeld), Hoofddoorgangswegen (drie-baans of 130) en zuinige auto's (hybride hoge bijtelling) wil GroenLinks allemaal niet (als 'constructieve' oppositie mee helpen afbreken).
Ferdi Scholten 5
Dus afschaffen en een nieuw financieel model optuigen. Met als belangrijkste kenmerk een verbod op het heffen van rente over schulden.
Jan Maarten Fernig 1