
De ondoorzichtige wereld van de Groningse gaswinning en de bijbehorende bevingsschade. Welke financiële belangen spelen er? Wat betekenen de aardbevingen voor bewoners? En wie profiteert hier eigenlijk van?
Toezichthouder gaswinning: toezicht in Nederland is niet onafhankelijk genoeg
Shell gebruikt de parlementaire enquête om de eigen toekomst in Groningen veilig te stellen
Winstbejag, achterkamertjesgedoe en afleidingsmanoeuvres tekenen de gaswinning in Groningen
Meer gas uit Groningen is onveilig en lost crisis niet op
Podcast | De grootste schat van Nederland
Shell dacht Esso te slim af te zijn en het gas uit Groningen voor zichzelf te houden
Sociaal psycholoog Tom Postmes: ‘Rekenwerk en rapporten zijn schijnoplossingen voor Groningers’
Gedupeerden hebben niets aan nieuwe afkoopregels aardbevingsschade
Groningse gasmiljoenen wel voor facelift villa, niet voor fiksen funderingen
Hoe Gazprom greep op Nederland kreeg
20 procent van de totale Nederlandse CO2-uitstoot komt uit de Rotterdamse haven. Nergens is de opgave om te verduurzamen dus groter.
De kostbare ondergang van Nederlandse kolencentrales
Kolenboer Uniper wil burgers laten opdraaien voor zijn slechte investering
Ondanks mooie woorden stroomt palmolie massaal via Nederland de benzinetank in
Waarom het Havenbedrijf Rotterdam niet (meer) verantwoordelijk is voor het verbeteren van woon- en werkklimaat
Rotterdamse biodieselproducent veel minder duurzaam dan gedacht
Dit zijn de 200 grootverbruikers van Gronings gas
Het is hoog tijd dat Rotterdam met een visie op steenkool komt
Dit is het belangrijkste steenkoolbedrijf van Nederland, maar het ontbreekt op ieder CO2-lijstje
Hoe palmolie die in Rotterdam ‘duurzaam’ heet in Azië voor klimaat- en mensenrechtenschendingen zorgt
Waarom Amsterdam wél stopt met steenkool — en Rotterdam niet
© ANP JERRY LAMPEN
Dit zijn de 200 grootverbruikers van Gronings gas
Follow The Money achterhaalt welke 200 bedrijven grootverbruiker van Gronings gas zijn. Minister Wiebes wil dat ze overstappen, maar dat zal lang niet overal lukken.
Vorige maand viel bij zo’n tweehonderd bedrijven plotseling een brief op de mat. Afzender: Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat. Onderwerp: uitfasering van het Groningengas. Directe aanleiding: de zwaarste aardbeving in Groningen in jaren.
In de brief roept minister Wiebes de bedrijven op om zo snel mogelijk ‘in gesprek’ te gaan over de uitfasering en daarin ‘een constructieve houding’ aan te nemen. De uitkomst van het gesprek staat echter al vast: de uitfasering is volgens de minister ‘onontkoombaar’: geen enkele grootverbruiker mag na 2022, over vier jaar dus, nog gas uit Groningen gebruiken.
Opvallend: slechts achttien van de gasverbruikers staan in Groningen
De ruim tweehonderd bedrijven die de brief ontvingen gebruiken gezamenlijk zo’n 5,5 miljard kubieke meter Gronings aardgas per jaar, ongeveer een kwart van de 21,6 miljard kubieke meter die de NAM momenteel per jaar oppompt. Het Staatstoezicht Op De Mijnen (SODM) kwam twee weken geleden overigens met het advies om dit productieplafond sterk te verlagen tot maximaal 12 miljard kubieke meter per jaar, om zo de kans op gevaarlijke aardbevingen in de regio sterk terug te dringen.
Het ministerie wilde niet openbaren welke bedrijven de brief ontvangen hebben, maar Follow The Money kreeg toch de lijst met grootverbruikers in handen. Opvallend: slechts achttien van hen staan in Groningen, met name in het havengebied rondom Delfzijl. In totaal staat ruim 83 procent van de grootgebruikers van Gronings aardgas buiten de drie noordelijke provincies Groningen, Friesland en Drenthe. Dit roept de vraag op in hoeverre Noord-Nederland zelf heeft geprofiteerd van de aardgasbel onder de voeten.
Steenfabrieken kunnen niet zomaar overstappen
Een aantal industrieën valt op in de lijst. Zo blijken er maar liefst 27 fabrikanten van baksteen en dakpannen (bruin op bovenstaande kaart) grootgebruiker van aardgas te zijn, de meeste langs de Rijn en de Waal bij Nijmegen. In deze sector, met tweeduizend werknemers en een totale omzet van een half miljard euro, wordt volgens branchevereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek (KNB) jaarlijks ongeveer 170 miljoen kubieke meter aardgas verbruikt. Directeur Ewald van Hal geeft aan dat zijn sector graag het gesprek met het ministerie aangaat, maar dat de mogelijkheden om van gas af te raken beperkt zijn: ‘Gas is bij ons niet alleen een brandstof, maar ook een grondstof. Bouwkeramiek zoals baksteen is namelijk het resultaat van een mineralogisch transformatieproces, waarbij de rivierklei een reactie aangaat met de koolstofatomen uit een fossiele brandstof. Met de huidige stand van de techniek is elektrificeren of op waterstof overstappen op korte termijn daarom geen optie.'
Hoogcalorisch gas (zie hieronder) dat niet uit Groningen komt zou wel de benodigde koolstofatomen leveren en dus is de wil om deze transitie te maken bij de industrie aanwezig, geeft Van Hal aan. Toch vreest hij dat een dergelijke overstap lastig zal worden: ‘Daarvoor moeten grote aanpassingen in het gasnetwerk gedaan worden voor relatief kleine fabrieken, die bovendien in de moeilijk bereikbare en kwetsbare Natura 2000-uiterwaarden liggen. Alles is mogelijk, maar ik denk dat dit een kostbare oplossing zal zijn.’
Op korte termijn zijn er vooral mogelijkheden in het efficiënter omgaan met energie
Op korte termijn zijn er daarom vooral mogelijkheden in het efficiënter omgaan met energie. Een nieuwe techniek wordt bijvoorbeeld geleverd door de warmtewisselaars van het bedrijf Heat Matrix. De CEO van dit bedrijf legt uit: ‘In onze polymeer warmtewisselaar stromen hete rookgassen, die ontstaan in de oven waar bakstenen in gebakken worden, langs koude lucht, die daardoor opwarmt. De nieuwe, hete lucht kan in de fabriek weer worden gebruikt voor het droogproces, waardoor daar minder energie nodig is. De afgelopen maanden hebben we een proef gedaan bij een steenfabriek in de Betuwe. Bij implementatie op volledige schaal verwachten wij dat de klant tot 5 procent aan energie kan besparen.’
De KNB juicht dit initiatief toe, maar waarschuwt voor te hoge verwachtingen: ‘Al sinds de Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie uit 1992 zoeken wij naar mogelijkheden om zuiniger met energie om te gaan. Daar blijven wij aan schaven, maar ik verwacht niet dat we op korte termijn nog heel grote slagen kunnen maken. Het laaghangende fruit is inmiddels echt wel geplukt.’
Een andere opvallende aanwezige in de lijst is de papier- en verpakkingsmaterialenindustrie (geel op de kaart). Maar liefst 22 bedrijven zijn in deze sector actief. Gezamenlijk hadden zij in 2016 een omzet van ruim 1,6 miljard euro, waarbij aan ruim 3800 mensen een baan werd geboden. In tegenstelling tot de KNB wil de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Papier- en kartonfabrieken (VNP) niet reageren op vragen over het Groningse gasverbruik en de mogelijkheden om hier vanaf te stappen. Een woordvoerder: ‘Op dit moment vinden we het niet verstandig op de brief van Wiebes te reageren.’
De Rotterdamse haven: groot gasverbruiker, toch niet op de kaart
Aardgas wordt doorgaans opgedeeld in twee groepen: laagcalorisch gas en hoogcalorisch gas (L-gas en H-gas). De calorische waarde wordt bepaald door de hoeveelheid energie die 1 kubieke meter aardgas bevat. Gronings gas is laagcalorisch en daarom zijn Nederlandse huishoudelijke apparaten op dit type gas afgestemd. Later werd in kleinere velden, met name op de Noordzee, hoogcalorisch gas gevonden. Door hieraan stikstof toe te voegen kan dit geschikt gemaakt worden voor huishoudelijke apparatuur.
Veel grote fabrieken, waaronder elektriciteitscentrales en raffinaderijen, gebruiken echter liever direct het H-gas. Deze industrieën vind je met name in het Rotterdamse havengebied terug – bijna driekwart van de grootverbruikers van H-gas hebben hier hun locatie.
Naast de al genoemde kleine Noordzee-velden wordt de bulk van het H-gas dat Nederland gebruikt geïmporteerd vanuit Noorwegen (18 miljard kuub in 2015, volgens de recentste cijfers) en Rusland (8 miljard kuub in 2015). Met name de import vanuit Rusland neemt sterk toe: in vijf jaar tijd verdubbelde die. Dit heeft onder meer te maken met de ‘gasrotonde-strategie’, waarbij Nederland reeds miljarden investeerde om de distributeur van gas in Noordwest-Europa te worden en waarin het gasnetwerk dat voor het Groningse gas werd aangelegd een centrale rol speelt.
De voornamelijk Rotterdamse H-gas-gebruikers verstoken dus geen gas uit het Groninger veld en ontvingen om die reden ook geen brief van minister Wiebes. Maar hun gasverbruik heeft natuurlijk wel degelijk invloed op de mogelijkheden van andere industrieën om hun L-gasgebruik af te bouwen. Al was het maar omdat een overstap op H-gas de afhankelijkheid van Rusland verder vergroot.
Moeilijke vragen
De brief van Wiebes maakt duidelijk dat de Nederland snel een aantal belangrijke beslissingen moet gaan nemen. Zijn we bijvoorbeeld bereid om de beeldbepalende baksteenindustrie in het oosten van Nederland op te offeren om zo gas te besparen? Of gaan we fors investeren in een alternatief H-gasnetwerk voor deze steenfabrieken? Wie gaat dat dan betalen? En wat vinden we eigenlijk van de toenemende afhankelijkheid van Rusland die dit met zich brengt? En – als we dan toch moeilijke vragen aan het stellen zijn – hoe zorgen we ervoor dat de Groningers van deze energietransitie wel een beetje meeprofiteren?
52 Bijdragen
thebluephantom 6
Ties Joosten 5
thebluephantomthebluephantom 6
Ties JoostenChris Eikelboom 4
Ties Joosten 5
Chris Eikelboom[Verwijderd]
Hier weten ze alles van de "wobbe index" van gas.
Ties Joosten 5
[Verwijderd]Niettemin is het maar zeer de vraag hoe zinvol die gasrotonde-strategie is, zeker nu we versneld van Gronings gas aan het afstappen zijn en duidelijk wordt dat in ieder geval Amerikaanse schaliegas zeker geen 'transitiebrandstof' is. Verschillende deskundigen menen dat die gasrotondestrategie ons te veel geld kost.
Daarnaast heb ik gisteravond de documentaire Icarus op Netflix gekeken (heeft niks met gas te maken, maar alles met Russische politiek) en ik realiseerde me opnieuw dat een afhankelijkheid van deze Russische machthebbers toch best onwenselijk is.
[Verwijderd]
Ties JoostenStaan we voor een, door een kostenplaatje, onmogelijke opgaaf. 10.000 handen tekort aan de bedden in de zorg.
3000 recherchemedwerkers tekort bij de politie.
De bouw sinds de crisis op zijn reet. En 100.000 loodgieters tekort.
Leg eerst de middelbare schoolieren maar eens uit dat arts een veel viezer beroep is dan loodgieter.
hans van rheenen 7
De Minister zegt néé ... en een secretaresse ... is stout of omgekocht?
Ties Joosten 5
hans van rheenenhans van rheenen 7
Ties JoostenMaak liever de tekst en de inhoud van het verhaal wat spannender! Bakstenen maken zònder gas bij voorbeeld of gas-zaken doen met de Russen of hoe Shell nu nòg meer aan gas kan verdienen ...
Jan-Marten Spit 9
De allergrootstverbuiker van Gronings gas is de Nederlandse burgerij.
Ik snap dat het zinvol is om goed-georganiseerd en relatief wendbaar laaghangend fruit te laten kijken naar andere bronnen van energie, maar als we dan toch vragen aan het stellen zijn - zou het niet leuk zijn een stuk te schrijven over het gasverbruik van de allergrootst-verbruiker, en wat de burgerij daar aan kan doen?
Ties Joosten 5
Jan-Marten SpitOverigens heb ik wel de indruk dat bekend is wat NLse huishoudens kunnen doen: isoleren. Ook het pleidooi om huizen snel van het gasnet te gaan afkoppelen wordt momenteel wel gevoerd. Voorbeeld: https://www.rtvnoord.nl/nieuws/189357/Tweede-Kamer-maakt-haast-met-gasloos-huis
Jan-Marten Spit 9
Ties Joostennieuwe huizen gasloos maken is natuurlijk goed, maar lost het probleem van een enorm aantal bestaande, gas-afhankelijke en energetisch inefficient ontworpen woningen niet op.
de diepte waarin de mens heeft geoptimaliseerd naar 'goedkope' (als je de werkelijke kosten uit de som houdt) fossiele energie is enorm - niet alleen in termen van comfort maar ook in bijvoorbeeld populatie.
ik betwijfel of de mens in staat zal zijn dit probleem tijdig en adequaat op te lossen. wat dat betreft is het hopen dat kernfusie praktisch toepasbaar wordt - en de verwachting 2050 gehaald gaat worden.
wat m.i. in ieder geval een voorwaarde is, is een breed gedragen besef van gezamenlijke verantwoordelijkheid, waaronder het besef dat een kleine besparing door veel burgers door hun aantal toch een forse bijdrage kan leveren.
Ties Joosten 5
Jan-Marten Spit[Verwijderd]
Ties Joostenwim de kort 8
Jan-Marten Spit 9
wim de kortwim de kort 8
Jan-Marten Spitthebluephantom 6
wim de kortJan-Marten Spit 9
wim de kortwim de kort 8
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit 9
wim de kortmacht en verantwoordelijkheid horen onlosmakelijk bij elkaar. als je de burgerij wenst te verschonen van verantwoordelijkheid voor hun keuze in regenten, dan wijs je democratie in beginsel af.
ben je wel een voorstander van democratie, voer dan de discussie niet naar het Haagse personeel maar met de burgerij die blijft stemmen op de (volgens jou en mij) verkeerden. Die zijn verantwoordelijk, en behoorlijk gemakzuchtig. en bovendien beter in klagen over anderen dan zelf verantwoordelijkheid nemen.
Diny Pubben 9
Jan-Marten SpitHeb meer geleerd van FTM journalisten in mogelijke afwegingen gas problematiek dan van alle partij-verkiezing-programma's.
Ik lees die nog, houd niet van de kieswijzers manipulatie.
Daarnaast, goed te weten, koopt NL kernenergie in Frankrijk.
https://nucleairnederland.nl/faq/hoeveel-elektriciteit-komt-van-kernenergie
Jan-Marten Spit 9
Diny Pubbenoud-premiers worden niet spontaan progressiever of door leeftijd milder, ze zijn simpelweg uit dat politieke veld gestapt - en tonen hun eigen, natuurlijke richting.
zo'n systeem is goed in het optimaliseren naar een gedeeld doel in een gegeven realiteit, maar blinkt bepaald niet uit in wendbaarheid. een echt fundamentele koerswijziging kan buiten de macht van zo'n systeem liggen en dat onvermogen kan zelfs haar einde betekenen - zo leert ons de geschiedenis.
het politieke veld is de resultante van belangen, propaganda, incidenten, cultuur et cetera. ik zie niet hoe politici hier een voortrekkers rol hebben vervuld en zullen vervullen - de ideeën komen typisch van buiten de politiek om daar slechts te worden opgepikt. politici waren niet de eersten die zich zorgen maakten over de toename van CO2 in de atmosfeer en daar lastige vragen over gingen stellen.
ik zie de door jou genoemde rol eerder de taak van de intelligentsia en de burgerij die haar voortbrengt. in een maatschappij waar de Rede en Verlichting gestaag terrein verliest aan feitenvrij gezever heeft nadenken niet zoveel zin meer. dat fenomeen zou ik bepaald niet alleen politici willen aanrekenen.
Wim Verver 5
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit 9
Wim VerverWim Verver 5
Jan-Marten Spit[Verwijderd]
Jan-Marten SpitJan-Marten Spit 9
[Verwijderd]Politiek is het theater van de perceptie bij de gratie van publieke onnozelheid.
Wim Verver 5
[Verwijderd]
Wim VerverWim Verver 5
[Verwijderd]Is ook niet nodig. We hoeven niet te wachten op het laatste toestel thuis. Wij hebben gekookt op butagas.
[Verwijderd]
Wim VerverWim Verver 5
[Verwijderd][Verwijderd]
Wim VerverWim Verver 5
[Verwijderd][Verwijderd]
Wim VerverZe branden gewoon niet veilig op hoog calorisch gas.
De geconcentreerde blauwe vlam van 4-5 cm word een vlam van 25-30 cm. en gele vlam door luchtgebrek. Lagere branderdruk helpt ook niet.
Wim Verver 5
[Verwijderd]Wilco 8 4
Wim VerverDe CV ketel gaat meer kosten en wordt groter, technisch zeker op te lossen.
Wim Verver 5
Wilco 8R. Eman 8
Dat gezegd hebbende zou het maar zo kunnen zijn dat dit louter een Nederlands probleem is. De Nederlandse gasvoorraad loopt ten einde, maar of dat wereldwijd ook speelt weet ik niets van. Ontwikkelingen in de transportsector (scheepvaart) duiden juist het tegendeel. Deze sector gaat juist over op gas.
thebluephantom 6
R. EmanMarla Singer 7
thebluephantomEn hoe zat het ook al weer met dat ozon gat?
thebluephantom 6
Marla SingerMarla Singer 7
thebluephantomthebluephantom 6
Marla SingerBerend 72 2
[Verwijderd]
Of ventilatie op de radiatoren om ze al bij lagere watertemperatuur hun werk te laten doen. Al met al moet er heel wat gebeuren voordat er uberhaupt over een warmtepomp nagedacht kan worden. Om dan te ontdekken dat er een paar kerncentrales nodig zullen zijn, om al die warmtepompen van stroom te voorzien. Prima ik stel voor om de eerste in Wassenaar te bouwen. Morgen beginnen.
Marjo Hebbes 2
[Verwijderd]We zijn natuurlijk gewoon technisch bezig hier. Spachtelputz en nieuwe vloer is aankleding, dat kan ook een stuk simpeler (of niet) dus goedkoper.
Wij zijn zelf bezig met deze actie. Met 10.000 euro is ons huis al naar 40% van de originele energie behoefte (en een stuk meer comfort). Nu dubben over keuze meer isoleren+eCV of warmtepomp. Maar na die 10.000 euro (max) hebben we het wel gehad. En ons huis is van 1928, dus ik gok dat andere huizen t makkelijker hebben.
bovendien : als dit een grote markt wordt, komen er handigheidjes en goedkopere acties, dus zakt de prijs. Ja, het wordt een serieuze portie werk. Maar het is toch prima voor de economie, om mensen aan het werk te zetten?
Natuurlijk hoop ik dat er een lening komt voor huiseigenaren die nu het geld niet hebben liggen (en dat zijn er velen), maar zo'n groenlening hadden een aantal banken 5 jaar geleden al. Dus dat moet kunnen, al is druk van een minister nooit weg.
En met een stimulering ( of verplichting) van zonnepanelen en/of kleine windmolens op elk pand, komt er ook een hoop meer elektra beschikbaar. Daar nog een bak techneuten tegenaangooien, en het smartgrid hebben we ook voor elkaar, zo'n beeetje tegeliijk.
Positief denken, en het komt best goed. En natuurlijk wat inzet en inspanning. Maar dat kunnen we hier toch wel? Of hebben we daar hulp van buitenland(ers) bij nodig? Nee toch?
[Verwijderd]
Marjo HebbesJe kunt dus ook gehinderd worden door kennis van zaken.
line 5